Ólafur Thors
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Ólafur Thors fæddist 19. janúar 1892 í Borgarnesi dó í Reykjavík 31. desember 1964, sonur athafnamannsins Thors Jensens og konu hans Margrétar Þorbjargar Kristjánsdóttur. Ólafur lauk stúdentsprófi 1913 frá Menntaskólanum í Reykjavík, las heimspeki einn vetur við Kaupmannahafnarháskóla en varð einn framkvæmdastjóra útgerðarfélagsins Kveldúlfs 1914. Árið 1915 kvæntist Ólafur Ingibjörgu Indriðadóttur og eignuðust þau fjögur börn er upp komust, Mörtu, Thor, Ingibjörgu og Margréti Þorbjörgu.
Ólafur var á lista Jóns Þorlákssonar og annarra heimastjórnarmanna í þingkosningum í Reykjavík 1921 en fyrst kosinn á þing fyrir Íhaldsflokkinn í Gullbringu- og Kjósarsýslu í aukakosningum 1926. Hann var þingmaður þess kjördæmis til 1959 en eftir það til dauðadags fyrir Reykjaneskjördæmi. Tók Ólafur við formennsku í Sjálfstæðisflokknum með fullum stuðningi Jóns Þorlákssonar 2. október 1934 og gegndi henni til 1961.
Efnisyfirlit |
[breyta] Annað en seta á Alþingi
Ólafur var formaður Félags íslenskra botnvörpuskipaeigenda, forvera Landsambands íslenskra útvegsmanna, 1918—1935. Ólafur var í Bankaráði Landsbanka Íslands 1936-1944 og 1948-1964. Þá sat hann á Allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna 1947 og 1948.
[breyta] Ráðherra
Ólafur var dómsmálaráðherra í tæpa tvo mánuði í forföllum Magnúsar Guðmundssonar árið 1932 (frá 11. nóvember til þorláksmessu, 23. desember) en var atvinnumálaráðherra í þjóðstjórn Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Alþýðuflokks; 17. apríl 1939 - 16. maí 1942. Ólafur myndaði fyrstu ríkisstjórn sína 16. maí 1942 minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokksins og var sjálfur forsætis og utanríkisráðherra, ríkistjórnin sat á meðan verið var að breyta kjördæmaskipan, Ólafur baðst lausnar fyrir sig og ráðuneyti sitt 14. nóvember en sat uns Sveinn Björnsson ríkisstjóri skipaði utanþingsstjórn undir forsæti Björns Þórðarsonar 16. desember sama ár. Ólafur myndaði nýsköpunarstjórnina 21. október 1944, með sósíalistum og Alþýðuflokksmönnum. Í Nýsköpunarstjórninni var Ólafur líkt og í fyrri stjórn hvorttveggja forsætis og utanríkisráðherra. Stjórnin fékk lausn frá störfum 21. október en sat fram til 4. febrúar 1947 er Sjálfstæðismenn höfðu samið við Famsóknarflokk og Alþýðuflokk um myndun nýrrar ríkisstjórnar undir forsæti Alþýðuflokksmansins Stefáns Jóhanns Stefánssonar í þeirri stjórn fór Bjarni Benediktsson fyrir Sjálfstæðismönnumm. Þriðja stjórn Ólafs var minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokksins, sem leysti stjórn Stefáns Jóhanss af hólmi 6. desember 1949 og sat fram til 14. mars 1950. Þá tók Ólafur sæti í ríkisstjórn Steingríms Steinþórssonar sem samkomulag hafði náðst um milli framsóknarmanna og sjálfstæðismanna. Ólafur myndaði sjálfur nýja ríkistjórn með framsóknarmönnum og stýrði henni frá 11. september 1953 til 24. júlí 1956 er Hermanni Jónassyni hafði tekist að mynda stjórn Hræðslubandalags og Alþýðubandalags, eftir að upp úr stjórnar samstarfi Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks hafði slitnað 27. mars. Sjálfstæðisflokkurinn varði stjórn Emils Jónssonar vantrausti meðan nýrri kjördæmaskipan var komið á, að því loknu myndaði Ólafur fimmtu ríkisstjórn sína 1959, viðreisnarstjórnina, með Alþýðuflokknum og var forsætisráðherra frá 20. nóvember 1959 til 14. nóvember 1963, er hann sagði af sér af heilsufarsástæðum. Tók dr. Bjarni Benediktsson við forsætisráðherrastöðunni. Ólafur sat áfram á þingi en lést á gamlársdag 1964.
Ólafur er sá maður sem lengst hefur setið sem formaður Sjálfstæðisflokksins
[breyta] Ferill
Óhætt er að segja að Ólafur Thors hafði áhrif á sína samtíð, stofnun lýðveldis og mótun þess fyrstu tvo áratugina, enda var hann með annan fótinn í Stjórnarráðinu á þeim tíma.
[breyta] Tilvitnanir
Samband ungra sjálfstæðismanna gaf út geisladisk með völdum hlutum úr ræðum Ólafs í tilefni þess að öld var liðin frá fæðingu hans árið 1992.
- Það er áreiðanlegt að flestum verður á að brosa þegar þeir heyra um þessar 130 þúsund sálir sem telja sig bærar um að halda uppi menningar ríki og leggja fram mannvit til úrlausnar allra þeirra viðfangsefna sem sjerhver sjálfstæð þjóð verður við að glíma. Margir gleyma þessu litla en undarlega fyrirbrigði. En aðrir kynna sjer það betur, sumpart af því að þeir þurfa þess, sumpart af forvitni. Er þetta raunverulega mögulegt? Geta svona fáir menn leyst jafn mörg verkefni svo viðunandi sje?
–Áramótaávarp 1945
- Við Íslendingar erum minnsta sjálfstæða þjóð heimsins. [...] Því minni sem þjóðin er því meira á hún undir að haga svo búskap sínum, en einkum þó viðskiptunum út á við að hún með því ávinni sér virðingu annarra þjóða.[...] Að minnsta þjóð heimsins getur vel teflt velferð sinni og sjálfstæði í voða ef hún temur sér siðleysi í þeim efnum sem beinast blasa við sjónum annarra þjóða, og jafnvel snerta beinlínis hagsmuni þeirra, þ.e.a.s. meðferð utanríkismála sinna. Þetta verðum við Íslendingar að gera okkur ljóst og hætta því að ræða utanríkismálin með óvarfærni og þeim ofsa og óbilgirni sem tíðast ríkir í innanlandsmálum. –Áramótaávarp 1945
- Við Íslendingar þurfum einnig að láta okkur skiljast, að við megum ekki fremur en aðrar þjóðir ætla, að við getum til lengdar vænst mikils góðs af nokkurri þjóð, umfram það, sem er í réttu hlutfalli við þá þýðingu, sem við höfum fyrir hagsmuni hennar sjálfrar. Þetta er lögmál lífsins. Eftir því skulum við hegða okkur, m.a. vegna þess, að það er frumskilyrðið til að eignast þá vináttu og virðingu annarra þjóða, sem getur, þegar mest á ríður, verið verðmætari en nokkrir fjársjóðir. –Áramótaávarp 1945
- Vinnuaflið er af skornum skammti. Fáar þjóðir eiga því fremur en við að sækja vélaraflið og láta það vinna fyrir okkur. –Áramótaávarp 1945
Viðmótsþýða forystumanna Dana var slík að mati Ólafs að Íslendingum væri hollt að íhuga það, þá ætti að renna upp fyrir Íslendingum ljós. “Þeim skilst þá betur að við erum svo einsýnir að voði gæti af stafað værum við eitt af mestu herveldum veraldar en ekki smáþjóð á hjara veraldar. Að sjálfsögðu er okkur mikil nauðsyn aðhalda fast á málum okkar og forðast taglhlýðni og undirgefni ekki síður en stífni og hroka. Þó er hófið best í þessum efnum sem öðrum. Ekki höldum við til langframa vinsældum og virðingu annarra þjóða ef við heimtum allt af þeim en látum þær jafna ganga bónleiðar til búðar á okkar fund. Ber okkur að skilja að ósk okkar og krafa á að vera sú að fá að lifa þrátt fyrir smæðina en ekki af smæðinni. Og að allar vonir mannkyns um að forðast tortímingu og gereyðingu styrjaldar byggist einmitt á því að þjóðernishroki verði lægður.” Þjóðhátíðarræða 1962
[breyta] Tengt efni
[breyta] Heimild
- Hannes Hólmsteinn Gissurarson. Sjálfstæðisflokkurinn í sextíu ár. Sjálfstæðisflokkurinn, 1989.
| Fyrirrennari: Hermann Jónasson |
|
Eftirmaður: Björn Þórðarson |
|||
| Fyrirrennari: Björn Þórðarson |
|
Eftirmaður: Stefán Jóhann Stefánsson |
|||
| Fyrirrennari: Stefán Jóhann Stefánsson |
|
Eftirmaður: Steingrímur Steinþórsson |
|||
| Fyrirrennari: Steingrímur Steinþórsson |
|
Eftirmaður: Hermann Jónasson |
|||
| Fyrirrennari: Emil Jónsson |
|
Eftirmaður: Bjarni Benediktsson |
|||
| Fyrirrennari: Jón Þorláksson |
|
Eftirmaður: Bjarni Benediktsson |
|||
| Fyrirrennari: Magnús Guðmundsson |
|
Eftirmaður: Magnús Guðmundsson |
|||
