تصرف سفارت آمریکا
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
تصرف سفارت آمریکا (در متون انگلیسی «Iran hostage crisis» یا بحران گروگانگیری در ایران، در متون رسانه‌ای دولتی ایران «تسخیر لانهٔ جاسوسی») به دوران ۴۴۴ روزه‌ای از تخاصم میان دولت ایران و آمریکا گفته می‌شود که با حملهٔ تعدادی از دانشجویان پیرو خط امام و تصرف سفارت آمریکا و به گروگان گرفتن ۶۶ دیپلمات آمریکایی در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ (برابر با ۴ نوامبر ۱۹۷۹) آغاز گردید و در ۳۰ دی ۱۳۵۹ (برابر با ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱) با پذیرش اعلامیه الجزایر از سوی دولت آمریکا و آزادی گروگان‌ها پایان یافت.[1]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] شرح وقایع
صبح روز سیزدهم آبان ۱۳۵۸ دانشجویان منتخب از دانشگاههای شریف و پلی تکنیک و ملی گردهم آمدند و دانشگاه تهرانی‌ها نیز هم‌زمان در دانشگاه خود حاضر شدند تا در یک حرکت هماهنگ به سوی ساختمان سفارت آمریکا در تهران حرکت کنند. عده‌ای باید پس از ورود به ساختمان سریعاً مراجعه و گفت‌وگو با ارگانهای مربوطه را آغاز میکردند، برخی باید ورود محمد موسوی خوئینی‌ها را تدارک می‌دیدند و گروهی نیز باید امر تبلیغات را بر عهده می‌گرفتند. دختران دانشجو نیز باید آهن‌برهایی که برای بریدن قفل و زنجیرهای در سفارت تهیه شده بود را زیر چادرهایشان حمل میکردند.
ساعت ۱۰ صبح، دانشجویان با سر دادن شعار «الله اکبر» به طرف سفارتخانه حرکت کردند و قفل و زنجیرهای در را با آهن‌بر بریدند. دانشجویان با شکستن در به راحتی به حیاط سفارت وارد شدند. اگر چه بعدها به واسطه این که چند نفر در عکس‌های گرفته‌شده، در بالای دیوار سفارت دیده می‌شدند، همگی تصرف‌کنندگان «بالاروندگان از دیوار سفارت» نامیده شدند.
ظهر آن روز، محمد موسوی خوئینی‌ها با دفتر آیت الله خمینی تماس می‌گیرد و در مذاکره‌ای تلفنی با مرحوم سید احمد خمینی، وی را در جریان حرکت دانشجویان قرار می‌دهد و نظر آیت الله خمینی را در این باره جویا می‌شود.
با فرا رسیدن ظهر، دانشجویان پیرو خط امام، محمد موسوی‌خوئینی‌ها را نیز به میان خود آوردند. با شنیدن خبر موافقت خمینی، جوش و خروشی دیگر در آنها پدید می‌آید و تماس‌ها با نهادها و سازمان‌های مربوط جهت مطلع کردن آنها آغاز شد. یکی باید شورای انقلاب را در جریان می‌گذاشت و دیگری مجلس خبرگان را. دانشجویان پیرو خط امام، اگرچه می‌گفتند که فقط برای چند روز می‌خواستند سفارت امریکا را به اشغال خود درآورند، اما دیگر ادامه کار از دست آنها خارج شده بود. اسناد موجود در سفارت دیگر آنها را به ماندن وامی‌داشت. دانشجویان اکنون به نظر می‌رسید که باید خود را برای یک دوره استقرار طولانی در داخل سفارتخانه آماده میکردند. استقراری که در نهایت ۴۴۴ روز به طول انجامید.
[ویرایش] گروگان‌ها
۶۶ گروگان (۶۳ نفر از سفارت آمریکا و ۳ نفر از دفتر کنسولگری در وزارت امور خارجه) از تاریخ ۴ نوامبر ۱۹۷۹ تا ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱ گروگان بوده‌اند. گروه ۶۳ نفری در سفارت و گروه ۳ نفری در وازرت امور خارجه نگهداری می‌شدند.
۱۳ نفر از گروگان‌ها بین ۱۹ و ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹ آزاد شدند و یک نفر از آنها در ۱۱ ژوئیه ۱۹۸۰] آزاد شد. ۵۲ نفر باقیمانده ۴۴۴ روز به عنوان گروگان در اختیار و کنترل گروه دانشجویان بودند و در نهایت در ۲۰ ژانویه ۱۹۸۱ آزاد شدند.
[ویرایش] شش دیپلمات گریخته
در روز اشغال سفارت، شش دیپلمات آمریکایی توانستند بگریزند و در سفارت‌خانه‌های دولت سوئد و کانادا پناه گیرند و در نهایت در ۲۸ ژانویه ۱۹۸۰ با گذرنامه‌های کانادایی از ایران خارج می‌شوند.
- رابرت آندرز، ۲۴ ساله، کارمند کنسولی
- مارک جی. لیجک، ۲۹ ساله، کارمند کنسولی
- کورا آ. لیجک، ۲۵ ساله، دستیار کنسول
- هنری ل. شاتز، ۳۱ ساله، نمایندهٔ در امور کشاورزی
- جوزف د. استافورد، ۲۹ ساله، کارمند کنسولی
- کاتلین ف. استافورد، ۲۸ ساله، دستیار کنسولی
[ویرایش] ۱۳ گروگان آزادشده
از ۱۹ تا ۲۰ نوامبر ۱۹۷۹، سیزده گروگان که زن یا سیاه‌پوست بودند، آزاد شدند :
- کیتی گراس، ۲۲ ساله، منشی
- گروهبان جیمز هیوز، ۳۰ ساله، مدیر اجرایی نیروی هوایی آمریکا
- لیلیان جانسون، ۳۲ ساله، منشی
- گروهبان لدل میپلز، ۲۳ ساله، از نیروی دریایی آمریکا و نگهبان سفارت
- الیزابث مونتاگن، ۴۲ ساله، منشی
- گروهبان ویلیام کوآرلز، ۲۳ ساله، از نیروی دریایی آمریکا و نگهبان سفارت
- للوید رولینز، ۴۰ ساله، کارمند اجرایی
- کاپیتان نیل (تری) رابینسن، ۳۰ ساله، کارمند اجرایی
- تری تدفورد، ۲۴ ساله، منشی
- گروهبان جوزف وینسنت، ۴۲ ساله، مدیر اجرایی نیروی هوایی آمریکا
- گروهبان دیوید واکر، ۲۵ ساله، از نیروی دریایی آمریکا و نگهبان سفارت
- جان والش، ۳۳ ساله، منشی
- سرجوخه وزلی ویلیامز، ۲۴ ساله، از نیروی دریایی آمریکا و نگهبان سفارت
[ویرایش] ریچارد آی. کوئین
در تاریخ ۱۱ ژوئیه ۱۹۸۰، کنسول‌یار ۲۸ ساله ریچارد آی کوئین که دستگیر و به گروگان گرفته شده بود بدلیل نشانه‌های بیماری آزاد شد.
[ویرایش] ۵۲ گروگان باقیمانده
این بخش از این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
[ویرایش] دانشجویان پیرو خط امام
[ویرایش] اعضای کمیتهٔ مرکزی تسخیر سفارت
- ابراهیم اصغرزاده
- محسن میردامادی
- حبیب‌الله بیطرف
- رضا سیف‌اللهی
- رحیم باطنی
[ویرایش] دیگر اعضا
- سعید حجاریان
- معصومه ابتکار
- عباس عبدی
این بخش از این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
[ویرایش] روزشمار وقایع
[ویرایش] ۱۹۷۹ (میلادی) (۱۳۵۸)
- ۲۲ اکتبر : محمدرضا پهلوی به آمریکا وارد شد.
- ۲۳ اکتبر (۱ آبان) : ۳۰ هزار نفر از مردم تهران در مقابل سفارت آمریکا در خیابان روزولت با تجمع خود نسبت به راه‌دادن شاه به خاک آمریکا اعتراض کردند.
- ۴ نوامبر : سفارت به اشغال دانشجویان در می‌آید.
[ویرایش] ۱۹۸۰ (میلادی) (۱۳۵۹)
- ۲۷ ژوئیه : شاه می‌میرد.
- ۲۲ سپتامبر : جنگ ایران و عراق رسماً اعلام می‌شود.
این بخش از این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
[ویرایش] مطالعهٔ بیشتر
[ویرایش] منابع کتاب
- سالینجر، پیر. گروگانگیری در ایران.
- جوردن، هامیلتون. بحران.
[ویرایش] پانویس
- ^ ویکی‌پدیا.
[ویرایش] منابع
- ویکی‌پدیای انگلیسی
- باباحاجی، ایرج. کابوس کارتر؛ مروری بر حادثه ۱۳ آبان. روزنامهٔ شرق. ۱۷ آبان ۱۳۸۳.
[ویرایش] پیوند به بیرون
[ویرایش] تحلیل
- برزگر، جمشید. ۲۶ سال پس از اشغال سفارت آمریکا، گروگان کیست؟، بی‌بی‌سی فارسی.
[ویرایش] گفتگو
- اشغال سفارت آمريکا: دو روایت از دو سوی یک گروگانگیری، گفتگو با بروس لاینگن و ابراهیم اصغرزاده، بی‌بی‌سی فارسی.
[ویرایش] تصاویر
- بحران گروگانگیری در ایران؛ به روایت تصویر، بی‌بی‌سی فارسی.
- تصاویری از تسخیر لانهٔ جاسوسی، وب‌گاه Memory Hole.
[ویرایش] اسناد
- اسنادی از لانهٔ جاسوسی، وب‌گاه Memory Hole.
