Hego Korea

Wikipedia(e)tik


Bandera	Armarria

Lema nazionala: 널리 인간 세계를 이롭게 하라
( Ekarri onura gizadiari )

Ereserkia: Aegukga

Hiriburua Seul
37°35′N 127°0′E

Hiri handiena Seul

Hizkuntza ofiziala(k) Koreera

Gobernua

Presidentea
Lehen Ministroa

Errepublika
Roh Moo-hyun
Han Myung-sook

Sorrera
- Gojoseon
- Aldarritua
- Askapena
- Lehen Errepublika 2333 Ka
1919 martxoaren 1
1945 abuztuaren 15
1948 abuztuaren 15

Azalera
- Guztira
- ur % 98.480 km² (109.)
0,3%

Biztanleria
- Estimaketa 2005
- Errolda 2000
- Dentsitatea 48.422.644 (24.)
45.985.289
492 biztanle/km² (12.)

Dirua Hego Koreako won (KRW)

Ordu eremua
- Udan (DST) KST (UTC +9)
Ez (UTC +9)

Interneteko domeinua .kr

Telefono aurrizkia +82

Gentilizioa

korear, hegokorear

oharrak=

{{{oharrak}}}

Hego Korea Asia ekaildeko estatua da, Koreako penintsularen hegoaldean kokatua. Itsaso Horiaren beste aldean Txina dago eta Koreako itsasartea igarota, Japonia. Iparraldean Ipar Korea du, harekin 1945 urtera arte Korea herrialde batu bakarra osatu zuen.

Hiriburua Seul da.

[aldatu] Historia

1948 baino lehenagoko historian sakontzeko, irakurri: Korea

1948ko Abuztuaren 15an Hegoaldeko errepublika osatu zen, AEBetako militarren laguntzaz. Syngman Rhee lehendakaria hautatu zuten. 14 urteen zehar berak gobernatu zuen, Konstituzioa eta legeak eraldatuz. Oposizioaz amaitu zuen errepresioaren bidez. AEBk beren laguntza osoa eman zion, nekazal erreforman batez ere. Laguntza hau eman zioten, batez ere Txinako egoera zela eta: Han Mao Tse Tung-ren garaipena eman zen, batez ere lurrak nekazarien artean banatzeko hitz ematea zela eta. Hego Koreako nekazal erreforman, lurjabeek kalte ordainak jaso zituzten. Lurjabeen klaseko jende pilo bat hirietara emigratu zuen.

1960an, herriak Rhee kaleratu zuen. Lehendakari berriak ustelkeriaz amaitu nahi zuen eta garapen ekonomikoa bultzatu nahi zuen. Baina herriaren nahi guztiak militarrek zapuztu zituzten, kolpe militar baten bidez. Diktadura iritsi zen.

Diktadurak komunismoaren eta ustelkeriaren aurka borrokatu zuen. Komunismoaren aurkako lanak amaitu zituztenean, hauteskunde demokratikoak egin ziren, baina militarrek berriro estatu kolpe bat eman zuten, protestak zirela eta. Diktadurak ekonomiaren plangintza zentralizatua ezarri zuen, Hego Korea herri esportatzaile batean bilakatuz. Langileriaren eskubideak ukatu ziren (Greba eskubidea …). Nekazariak, bitartean, nekazal produktuen prezio baxuengatik txirotzen ziren heinean, industrial guneetara zioazten, langileria soldata baxuak, lan ordutegi amaiezinak, munduko lan baldintza okerrenak … jasaten.

1979an Park hil zuten eta hurrengo hauteskundeak Roh Tao-Wook (seigarren errepublika) irabazi zituen. Hego Korearen buru egon zen urteetan, joko olinpikoak antolatu zituzten (Seul 1988) eta Hego Korea Nazio Batuen Erakundean (NBE) onartu zuten.

[[1991[[an, George Bushek indar nuklearra kendu zuen herrialdetik, Ipar Koreak gauza berbera egiteko eta azken honek nazioarteko begiraleak sartzen utzi zuten. Urte berean, Ipar eta Hego Koreen arteko berradiskitze akordio bat sinatu zuten. Hortik aurrera, ustelkeri istiluak eguneroko ogia bihurtu ziren.

1993. urtean Kim Youn Sam izendatu zuten presidente, eta ordutik Hego Korearen politika erreformak ustelkeriarekin bukatzea izan dute helburu. Diktadurako lehendakari ohiak 1996an epaitzen hasi ziren. Egoera horretan krisia iritsi zen. Daewoo-ren porrota 1999an eman zen. Estatuak laguntza fondoak eman zion, baina enpresaren presidentea fondo horiekin alde egin zuen.

Ipar Korearekin hurbilketak hasi ziren, bi lehendakarien arteko biltzarrak ematen. Batasunaren arazoa planteatu zen.

Esan beharra dago Hego Korearen garapenean Estatu Batuen laguntza ezinbestekoa izan dela, laguntza haren interesen atzean interes politikoak zeuden, AEB-k emandako laguntzarekin, komunismoaren hazkundea gelditzea lortu zutelako. Iparraldeko ideia komunistak hegoaldean ez garatzea lortu zutelako.

[aldatu] Ekonomia

Sakontzeko, irakurri: Hego Koreako ekonomia

Hego Korearen adibidea, aproposa da garapen ekonomikoa bultzatzeko, hitz batean, Estatua nola parte har dezakeen ulertu ahal izateko. Hirugarren Munduko beste hainbat herrialdeetan bezala, Hego Koreako gobernua iharduera industrialen baliabide esleipenean zuzenean baina selektiboki esku hartu egin du. Bestelako neurriak ere hartu ditu aipatu politikak sendotzeko asmoz, hala nola, zergak eta subentzioak, enpresa publikoen eraketa, lizentzia sistemak eta kredituak besteak beste. Horrela bada, neurriok erabat erradikala zen garapen estrategia baten testuinguruan ezarri ziren: Esportazioak Ordezkatzeko Industrializazio eredua (EOI). Honen ondorioz, Hego Korea ezohizko garapen azkar bat ezagutu du eta era berean, Gobernuaren industri politika selektiboak, Hego Koreak, hainbat industri sektoretan nazioarteko lehiakortasuna azkar asko lortzea nabarmenki ahalbidetu egin du.

Hainbat adituen aburuz, Hego Koreak lorturiko nazioarteko lehiakortasuna zalantzazkoa da eta anitz eztabaidatua izan da, hauen ustetan batetik historikoki informazio gabezi handia egon delako eta bestetik eskusartze selektiboaren irabaziak kostuak konpentsatu dituztelako. Hau dela medio, gure lanean adierazitako ideiak ez dituzte industri politika selektiboak ezinbestean arrakastatsuak izan behar direnik iradokitako ez nazioarteko lehiakortasuna indartzen duten kasuetan ezta ongizatea handitzen duten kasuetan ere.