El niño
Wikipedia(e)tik
El Niño (euskaraz Umea) izenaz ezagutzen den fenomeno atmosferikoa, Ekuatore inguruko Ozeano Bareko itsasoa eta atmosferaren sistema globalean gertatzen den alterazioa da, normalean abendua eta martxoa artean gertatzen dena, non normalean oso hezeak diren inguruak, Indonesia kasu, lehor izatera igarotzen diren, normalean lehorra den Hego Amerikako mendebaldeko kostan prezipitazio ugari gertatzen den bitartean.
Izena duela mende batzuk jarri zioten itsasgizon perutarrek, abendu amaieran hasten zenez, El Niño de Dios-en etorrera iragartzen baitzuen, gabonak, hain zuzen ere. Fenomeno hau bitik zazpi urtera bitarteko tarteetan agertu ohi da. Itsasoak eta atmosferak egoera anormal bat hartzen dute hamabi eta hemezortzi hilabete inguruko periodoan. Fenomenoa Ozeano Bare Tropikalean hasten da, Australia eta Indonesia inguruan. Hainbat lurraldetako presio atmosferikoak aldatzen dira, haizeek norabide eta abiadura aldaketa bortitzak jasan, eta ingurune tropikaleko masa euritsuak mugitu egiten direlarik.
Egoera normalean, ekialdetik mendebaldera doazen Alisio haizeek ur eta bero kantitate handiak pilatzen dituzte Ozeano Barearen mendebaldean. Ondorioz, itsasoaren maila, gutxi gorabehera, metro eta erdi goragoa izan ohi da Indonesian, Peru eta Ekuadorreko kostaldean baino. Gainera, itsas gainazaleko tenperaturaren inferentzia 8ºC-koa da bi zonaldeen artean. Itsaso azpialdean higitzen diren ur-masa hotzek Amerikako kontinentearen kontra jotzean azaleratu egiten baitira, goi geruzak hoztuz.
Eurite gehienak Asia hego-ekialdean gertatzen dira, hodeien formazioa eta ondorioz sorturiko prezipitazioak Ozeano Bareko itsaso beroen gainean berotu eta higitutako airearen ondorio baitira. Ozeano Barearen ekialdea, Amerikatik gertu dagoen sektorea, ordea, nahiko lehorra da.
El Niño garaian ordea, presio aldaketen eraginez Alisio haizeak ahuldu egiten dira. Itsasoaren gainazaleko tenperatura maximoak ekialderantz higitzen dira, sei hilabeteren barruan Hego Amerikako kostara iristen direlarik. Ondorioz, Ozeania ingurua hoztu egiten da. Ozeano Barearen ekialdean presioa jaitsi egiten da, mendebaldean igo egiten den bitartean, ondorioz, aire masa, laino eta euriak ere Amerikarantz mugitzen direlarik.
Guzti honen ondorioz, aipatu bezala, normalean oso hezeak diren inguruak, Indonesia kasu, lehor izatera igarotzen dira, normalean lehorra den Hego Amerikako mendebaldeko kostan prezipitazio ugari gertatzen den bitartean.
[aldatu] La Niña
La Niña fenomenoa, El Niñoren kontrakoa da. Kasu honetan ekialdean presio altuak mantentzen dira denbora luzez, mendebaldean presio baxuak sortzen diren bitartean. Gainera, Alisio haizeak biziagotzen dira eta ondorioz, El Niñoren kontrako fenomenoa gertatzen da, aire masa hezeak mendebalderantz higitzen direlarik prezipitazio gogorrak Asia hego-ekiadean eta Ozeanian gertatzen direlarik.
