Sombor
El Vikipedio
Sombor (hungare Zombor, serbe Сомбор) estas urbo en Serbio, en Vojvodino, ĉ. 100 km nordokcidente de Újvidék sur la Ebenaĵo, ĉe riĉa agro de de Bácska, apud la Granda Kanalo kunligante la Danubon kaj Tison. Ĝi estas grava komerca, trafika, kultúra kaj turisma centro de Vojvodino kun longa historio. Ĝi havas ĉ. 50000 loĝantojn.
Skribitaj fontoj mencias la komunumon unuafoje en 1360 kiel posedaĵon de familio Cobor. En la mezepoko, ĝi aperis kiel Coborszentmihály, alprenante nomon de la vilaĝa protekta sankto. La fortikaĵo estis konstruita en 1478 per trakonstruo de la Cobor-kastelo. Ĝin kaj la komunumon posedis la turkoj inter 1541 kaj 1687; tiutempe ĝi estis centro de turka distrikto kun nomo Sombor (kia formo estis la serba nomo; unua mencio en tiu formo okazis en 1543). La turkoj sen batalo forlasis la lokon kaj poste ĝi apartenis al inspektado de la viena Korta Militkonsilio. Ĝi estis deklarita en 1717 soldaturbo; la loĝantaro – je privilegioj – daŭre soldatservis. En 1745, ĝi estis subita al hungara departementa administrado; la soldat-loĝantoj iĝis servutuloj, sed ili elaĉetis sin en 1748. Tiel Sombor iĝis libera reĝa urbo kaj rapide evoluis, iĝis administra centro de fortikaĵa departemento Bács-Bodrog en 1876.
En la 16-20-aj jarcentoj, la urbo iĝis ankaŭ komerca, trafika, instrua kaj kultúra centro. En 1802 malfermiĝis la Granda Kanalo ĉe la urba limo, kiu helpegis la grenkomercon. La fervojo atingis Sombor-on en 1869; komence de 1800 fondiĝis la instruaj (serbaj kaj hungaraj altlernejoj, la unua serba infanĝardeno) kaj kulturaj (urba biblioteko, teatro [1882], serbaj kaj hungaraj leg-rondoj) institucioj. Meze de la 19-a jc., ĝi havis pli da loĝantoj ol Belgrado aŭ Zagrebo.
Post la unua mondmilito, Sombor –loĝata cefe de serboj – iĝis parto de la Serba–Kroata–Slovena Reĝlando (ekde 1929 kiel Jugoslavio). En 1929 oni enkondukis novan administran sistemon kaj ĝi estis aligita al danuba banuso kun centro de Újvidék. Ekde tiam ĝi perdis sian unuarangan administran rolon ,la instituciojn kaj ekregresis. Inter 1941 kaj 1944, ĝi apartenis denove al Hungario.
Gravaj vidindaĵoj estas la Urba Arkivo (18. jc.), du ortodoksaj kirkoj (1761, 1790); la romkatolika Kirko de Sankta Triunuo (1763); deparetmenta urbodomo (klasicisma; 1808, finita en 1882); urbodomo (1828, entenas partojn de la iama fortikaĵo) kaj la sinagogo (1828).
 |
 |
 |
 |
