Konsilienco

El Vikipedio

Konsilienco estas la unueco de la Sciencoj: La kreskanta kohereco kaj kongruo inter la konitaĵoj alportitaj far ĉiuj sciencaj fakoj. La interĉenigo de kaŭzaj eksplikoj tra la diversaj kon-fakoj.

Konsilienco estas pritraktata far la usona biologo Edward O. Wilson, en la samtitola libro (angle "Consilience").

Laŭ Wilson, verŝajne, William Whewell estis la unua kiu uzis tiun vorton en tiu-ĉi senco, en la verko "Filozofio de Induktivaj Sciencoj", en la jaro 1840. Sed kompreneble, pluraj filozofoj, sciencistoj kaj aliaj pensuloj de antaŭaj jarcentoj, antaŭ la nuntempa disdivido de kon-fakoj, fidis pri la unueco de la kono.

Jen kelkaj pensoj pri konsilienco el la libro far Edward O. Wilson

"Konsilienco estas la interkuplo de kaŭzaj eksplikoj tra kon-fakoj."

William Whewell, en sia sintezo de 1840 "La Filozofio de la Induktivaj Sciencoj" estis la unua kiu parolis pri konsilienco, signifante "kunsalto" de la kono pere de la kupligo de faktoj kaj fakto-bazita teorio tra kon-fakoj por la kreado de komunan kialaro". Li diris: "Konsilienco de indukto okazas kiam iu induktaĵo atingita el iu faktaro, koincidas kun induktaĵo atingita el alia malsimila faktaro. Tia Konsilienco estas testo pri la vero de la teorio en kiu ĝi okazas."

"La natursciencoj konstruis reton de kaŭzaj kialoj kiu etendiĝas ekde kvantuma fiziko ĝis cerbo-scienco kaj evolua biologio. Ekzistas breĉoj kun nekonata amplekso en tiu-ĉi teksaĵo, kaj multaj el ĝiaj formantaj fadenoj estas tiel delikataj kiel aranesilko. La profetivaj sintezoj, lastega scienca celo, ankoraŭ statas ĉe frua fazo, kaj speciale tiel en biologio. Tamen, mi pensas ke ĝustas diri ke estas sufiĉe konata por pravigi la fidon pri la principo de universala racia konsilienco tra ĉiuj natursciencoj."