Κοπτική γλώσσα
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
| Κοπτικά - met rem en kēme ["γλώσσα του λαού της Αιγύπτου"] | |
|---|---|
| Περιοχή: | Αίγυπτος |
| Κατάσταση: | Εξαφανίστηκε κατά τον 16ο αιώνα |
| Γενετική ταξινόμηση: | Αφροασιατικές γλώσσες Αρχαία Αιγυπτιακά |
| Επίσημη κατάσταση | |
| Επίσημη γλώσσα: | Ορθόδοξης Κοπτικής Εκκλησίας |
| Ρυθμίζεται από: | Ουδείς |
| Κώδικες γλώσσας | |
| ISO 1 | |
| ISO 2 | cop |
| ISO 3 | cop |
Η Κοπτική γλώσσα προέρχεται από την ύστερη φάση των Αιγυπτιακών γλωσσών, και είναι άμεσος απόγονος της αρχαίας αιγυπτιακής γλώσσας. Το κοπτικό αλφάβητο αποτελεί τροποποιημένη μορφή του ελληνικού αλφάβητου, με προσμίξεις ορισμένων γραμμάτων που ποικίλουν από διάλεκτο σε διάλεκτο και προέρχονται άμεσα από την δημοτική. Ως ζώσα γλώσσα καθημερινής επικοινωνίας η Κοπτική άνθισε από το 200 έως το 1100. επιβιώνει σήμερα ως λειτουργική γλώσσα της Κοπτικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ταξινόμηση
Η Κοπτική είναι μέλος της οικογένειας των Αφροασιατικών γλωσσών και της υποοικογένειας των αιγυπτιακών γλωσσών. Στην Σαχιντ(δ)ική διάλεκτο, η γλώσσα είναι γνωστή ως met rem en kēme [κυρ. "γλώσσα του λαού της Αιγύπτου"] και met kuptaion [κυρ. "Αιγυπτιακή γλώσσα"]. Ο δεύτερος όρος απαντάται ενίοτε στην ελληνίζουσα μορφή met aiguption. Ο όρος logos ne aiguptios (κυρ., "Αιγυπτιακή γλώσσα") μαρτυρείται επίσης στην Σαχιδική διάλεκτο, αν και οι λέξεις λόγος και αιγύπτιος είναι ελληνικής προέλευσης.
[Επεξεργασία] Γεωγραφική κατανομή
Η Κοπτική ομιλείτο μόνο στην Αίγυπτο και ιστορικά δεν άσκησε επιδράσεις πέρα από τα σύνορά της, εκτός ίσως από τις μονές της Νουβίας. Οι σημαντικότερες επιδράσεις της Κοπτικής παρατηρούνται σε διάφορες σε αραβικές ή αραβοαιγυπτιακές διαλέκτους, στις οποίες διατηρήθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος το κοπτικό λεξιλόγιο. Το μεγαλύτερο τμήμα, ωστόσο, αυτών των γλωσσικών δανείων περιορίστηκε σε σημαινόμενα της γεωργίας και του φυσικού περιβάλλοντος. Υπάρχουν επίσης λιγοστές λέξεις οι οποίες πέρασαν ως δάνεια στην στερεότυπη Αραβική γλώσσα. Για παράδειγμα
- timsāḥ تمساح "Κροκόδειλος" (Σαχιδική te-msaḥ; Μποχαϊρική t-emsaḥ "ο κροκόδειλος")
- ṭūbah طوبة "τούβλο" (Sahidic tōōbe */toːʔbe/; Μποχαϊρική tōbi */toːbi/), συνεπακόλουθα πέρασε στην Ισπανική γλώσσα (μέσω της ανδαλουσιανής Αραβικής).
- wāḥah واحة "όασις" (Σαχιδική ouaḥe */waħe/; Μποχαϊρική oueḥi */weħi/)
Η αρχαία νουβιακή γλώσσα (και οι σύγχρονες Νουβιακές γλώσσες) δανείστηκαν αρκετές λέξεις κοπτικής προέλευσης.
[Επεξεργασία] Διάλεκτοι
- Σαχιδική ή Σαχιντική (πρώην Θηβαϊκή). Είναι η διάλεκτος στην οποία γράφτηκαν τα περισσότερα κοπτικά κείμενα. Ήταν επίσης η σημαντικότερη διάλεκτος των προϊσλαμικών χρόνων.
- Μποχαϊρική (Bohairic)ή Μεμφιτική διάλεκτος. Πιστεύεται εν γένει ότι προήλθε από το δυτικό Δέλτα του Νείλου. Σήμερα γίνεται προσπάθεια από μέλη της Κοπτικής εκκλησίας για την αναβίωση της σε καθημερινή χρήση.
- Ακμιμική (Akhmimic), η εντόπια διάλεκτος της πόλης Ακμίμ ή Αχμίμ της αρχαίας Πανώπολης.
- Λυκοπολιτική, επίσης γνωστή ως Υποακμιμική και Ασσιουτική.
- Φαγιουμική, αποκαλείται ενίοτε και Μπασμουρική. Τοπική διάλεκτος αρχικά της περιοχής του Φαγιούμ, δυτικά της κοιλάδας του Νείλου.
- Οξυρυγχιτική (Oxyrhynchite), αποκαλείται επίσης Μεσοκεμική ή (λανθασμένα) Μέση Αιγυπτιακή
[Επεξεργασία] Σύστημα γραφής
Η κοπτική γλώσσα χρησιμοποιεί αλφάβητο που προέρχεται σχεδόν καθ' ολοκληρίαν από το Ελληνικό, με την πρόσθεση έξι γραμμάτων στην Σαχιδική, που προέρχονται από την δημοτική. Η ποικιλομορφία αυτών των επιπρόσθετων γραμμάτων εξαρτάται άμεσα από την κοπτική διάλεκτο στην οποία χρησιμοποιούνται. Ορισμένα από τα ελληνικά γράμματα που χρησιμοποιεί το κοπτικό αλφάβητο εισήχθησαν και χρησιμοποιούντο αρχικά για λέξεις ελληνικής προέλευσης.
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία] Γενική μελέτη
- Emmel, Stephen. 1992. "Languages (Coptic)". In The Anchor Bible Dictionary, edited by David Noel Freedman. Vol. 4 of 6 vols. New York: Doubleday. 180–188.
- Kasser, Rodolphe. 1991. "Dialects". In The Coptic Encyclopedia, edited by Aziz Suryal Atiya. Vol. 8 of 8 vols. New York and Toronto: Macmillian Publishing Company and Collier Macmillian Canada. 87–96.
- Loprieno, Antonio. 1995. Ancient Egyptian: A Linguistic Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
- Polotsky, Hans Jakob. 1971. "Coptic". In Afroasiatic: A Survey, edited by Carleton Taylor Hodge. (Jana Linguarum: Series Practica; 163). 's Gravenhage and Paris: Mouton. 67–79.
[Επεξεργασία] Γραμματικές
- Lambdin, Thomas Oden. 1983. Introduction to Sahidic Coptic. Macon: Mercer University Press.
- Layton, Bentley. 2000. A Coptic Grammar (Sahidic Dialect): With a Chrestomathy and Glossary. (Porta linguarum orientalium; N.S., 20). Wiesbaden: Harrassowitz.
- Mattar, Nabil. 1990. A Study in Bohairic Coptic. Pasadena: Hope Publishing House.
- Plumley, J. Martin. 1948. An Introductory Coptic Grammar (Sahidic Dialect). London: Horne & van Thal. Διαδικτυακή έκδοση
[Επεξεργασία] Λεξικά
- Černý, Jaroslav. 1976. Coptic Etymological Dictionary. Cambridge and New York: Cambridge University Press.
- Crum, Walter Ewing. 1939. A Coptic Dictionary. Oxford: Clarendon Press; Διαδικτυακή έκδοση
- Vycichl, Werner. 1983. Dictionnaire étymologique de la langue copte. Leuven: Éditions Peeters.
- Westendorf, Wolfhart. 1965/1977. Koptisches Handwörterbuch. Heidelberg: Carl Winter.
[Επεξεργασία] Φωνολογία
- Depuydt, Leo. 1993. “On Coptic Sounds.” Orientalia 62 (new series): 338–375.
- Loprieno, Antonio. 1997. “Egyptian and Coptic Phonology”. In Phonologies of Asia and Africa (Including the Caucasus), edited by Alan S. Kaye. Vol. 1 of 2 vols. Winona Lake: Eisenbrauns. 431–460.
- Peust, Carsten. 1999. Egyptian Phonology: An Introduction to the Phonology of a Dead Language. (Monographien zur ägyptischen Sprache; 2). Göttingen: Peust & Gutschmidt.
[Επεξεργασία] Δικτυακοί τόποι
- New Athena Unicode γραμματοσειρά
- Οnline εκμάθηση της Κοπτικής (στα Αγγλικά, Αραβικά με βιντεοδιαλέξεις): από την Saint Takla Haymanout Coptic Orthodox Church - Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος
- Κοπτικοί δικτυακοί τόποι
- Download Free Coptic Fonts: ASCII- γραμματοσειρές
- Remenkimi: Εκτεταμμένος δικτυακός τόπος για την προσπάθεια αναβίωσης κοπτικής διαλέκτου
- Coptic Standard Fonts: ASCII-γραμματοσειρές
- Η Ιστορία της κοπτικής γλώσσας
- Μάθετε Κοπτικά
- Το Κοπτικό Ευαγγέρλιο του Θωμά
- Μεταφραστής Κοπτικών Αριθμών (CNT) - ελεύθερο Windows πρόγραμμα από τον Ambrose Boles που μετατρέπει τους σύγχρονους αριθμούς σε Μποχαϊρική (με προσφορά).
- το λήμμα αντλεί τις πληροφορίες του από το αντίστοιχο της αγγλικής Wikipedia
