Ιώ (δορυφόρος)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η επιφάνεια της Ιούς παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία σε χρώματα και χαρακτηριστικά.

Ο δεύτερος κατά σειρά αποστάσεως από τον πλανήτη Δία δορυφόρος του, που ανακαλύφθηκε από τον Γαλιλαίο τον Ιανουάριο του 1610 και σχεδόν συγχρόνως από τον Γερμανό αστρονόμο Μάγερ Σίμωνα ή γνωστότερο Μάριο (1570-1624).

Η Ιώ απέχει από τον Δία 421.700 χλμ. και κινείται πέριξ αυτού σε γήινο χρόνο εντός μιας ημέρας (24ώρου), 18 ωρών, 27λ και 34δ, επί επιπέδου λίγο κεκλιμένου ως προς τον ισημερινό του πλανήτη και επί τροχιάς σχεδόν κυκλικής. Η πραγματική διάμετρός της φθάνει τα 3.643 χλμ., (είναι επομένως μεγαλύτερη της Σελήνης), το δε αστρικό της μέγεθος είναι 5,5 (περίπου έκτου μεγέθους).

Λόγω της μικρής της απόστασης από το Δία, η Ιώ υφίσταται τεράστιες παλλιροϊκές δυνάμεις, με αποτέλεσμα να παρουσιάζει ηφαιστειακή δραστηριότητα - είναι μάλιστα το πρώτο σώμα εκτός από τη Γη όπου επιβεβαιώθηκε τέτοια δραστηριότητα. Η θέρμανση του εσωτερικού της λόγω των δυνάμεων αυτών έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση πιδάκων υλικού που φτάνουν εκατοντάδες χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνειά της, και τη δημιουργία λιμνών λάβας. Η Ιώ, σε σχέση με τα υπόλοιπα σώματα του ηλιακού συστήματος, είναι το πιο ηφαιστειακά ενεργό και έχει τη νεότερη επιφάνεια.

Ακόμα, καθώς η Ιώ τέμνει τις δυναμικές γραμμές του μαγνητικού πεδίου του Δία, δημιουργείται ένα φαινόμενο δυναμό με δυναμικό έως και 400 κιλοβόλτ. Αυτό ιονίζει τα σωματίδια που εκτοξεύονται (με ρυθμό ενός τόνου το δευτερόλεπτο) τα οποία, καθώς το μαγνητικό πεδίο περιστρέφεται γρηγορότερα από την Ιω, προπορεύονται πάνω στην τροχιά της και δημιουργούν μια ζώνη έντονης ακτινοβολίας.

• Ο δορυφόρος αυτός χρησίμευσε στον Δανό αστρονόμο Ραίμερ στο προσδιορισμό της ταχύτητας του φωτός κατά το 1676.