Άντολφ Βέλφλι
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Άντολφ Βέλφλι (Adolf Wölfli, 29 Φεβρουαρίου 1864 - 6 Νοεμβρίου 1930) ήταν αυτοδίδακτος Ελβετός καλλιτέχνης, ζωγράφος και συγγραφέας, εξέχουσα μορφή της αποκαλούμενης τέχνης του περιθωρίου. Έζησε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του έγκλειστος σε φρενοκομείο, μέσα στο οποίο ξεκίνησε η ενασχόλησή του με την τέχνη.
[Επεξεργασία] Βιογραφία
Ο Βέλφλι γεννήθηκε το 1864 στo Bowil, στο καντόνι της Βέρνης και ήταν το νεότερο από τα συνολικά επτά παιδιά του Jacob Wölfli και της Anna Freuz. Τον ίδιο χρόνο η οικογένεια του μετακόμισε στη Βέρνη. Ο πατέρας του ήταν τεχνίτης της πέτρας και αλκοολικός, ενώ εγκατέλειψε την οικογένεια όταν ο Βέλφλι ήταν τεσσάρων ετών. Η μητέρα του πέθανε το 1873 και τα επόμενα χρόνια, έχοντας εγκαταλείψει το σχολείο, δούλεψε ως εργάτης φάρμας, κάτω από εξαντλητικές συνθήκες. Το 1890 συννελήφθη για την απόπειρα σεξουαλικής παρενόχλησης δύο νεαρών κοριτσιών ηλικίας δεκατεσσάρων και πέντε ετών αντίστοιχα, πράξη για την οποία καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκισης. Πέντε χρόνια αργότερα, συννελήφθη εκ νέου, αυτή τη φορά για την απόπειρα κακοποίησης ενός τριάχρονου κοριτσιού και οδηγήθηκε στην ψυχιατρική κλινική του Βαλντάου στη Βέρνη, όπου διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια. Εκεί παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Σύμφωνα με το ιατρικό ιστορικό του, το 1899 υπήρξε η χρονιά κατά την οποία ξεκίνησε η αυθόρμητη ενασχόληση του με τη ζωγραφική, αν και τα πρώιμα έργα του δεν έχουν διασωθεί και τα πρώτα γνωστά σχέδιά του χρονολογούνται στο διάστημα 1904-1906. Στη διάρκεια της ζωής του, ο Βέλφλι ολοκλήρωσε μεγάλο αριθμό έργων, δουλεύοντας ως επί το πλείστον με απλά υλικά. Το 1908 ξεκίνησε τη δημιουργία ενός εικονογραφημένου ημιαυτοβιογραφικού έπους 45 τόμων, εκτεινόμενο σε περισσότερες από 25.000 σελίδες και περιέχοντας περισσότερες από χίλιες εικονογραφήσεις. Η αφήγηση του έργου περιλαμβάνει πραγματικά γεγονότα από τη ζωή του Βέλφλι, αναμεμειγμένα με φανταστικές ιστορίες, προϊόντα της ιδιαίτερης ψυχοσύνθεσής του.
Ο γιατρός της κλινικής του Βαλντάου, Βάλτερ Μόργκεντάλερ, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το καλλιτεχνικό έργο του και το 1921 δημοσίευσε τη μονογραφία Ein Geisteskranker als Künstler (Ένας ψυχασθενής ως καλλιτέχνης), η οποία έστρεψε την προσοχή του καλλιτεχνικού κόσμου, κυρίως της Γερμανίας και της Γαλλίας, προς τον Βέλφλι. Ο Μοργκεντάλερ δεν περιορίστηκε στην ιατρική μελέτη της περίπτωσής του αλλά, με τον Βέλφλι ως πρότυπο, ισχυρίστηκε πως ένας άνθρωπος που έπασχε από μία σοβαρή ψυχική ασθένεια ήταν σε θέση να εξελιχθεί σε σημαντικό καλλιτέχνη και να συνεισφέρει ευρύτερα στην εξέλιξη της τέχνης. Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που απέδωσαν αξία στο έργο του Βέλφλι ήταν και ο Ζαν Ντιμπιφέ (Jean Dubuffet), ιδρυτής μαζί με τον Αντρέ Μπρετόν της Ένωσης Ωμής Τέχνης (Compagnie de l' Art Brut). Ο Μπρετόν τοποθετούσε το έργο του Βέλφλι ανάμεσα στις κορυφαίες δημιουργίες του 20ου αιώνα.
Ο Μοργκεντάλερ κατηγοριοποίησε τα έργα του Βέλφλι σε δύο μεγάλες ομάδες, ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο προορίζονταν. Στην πρώτη ανήκαν τα σχέδια και οι πίνακες που φιλοτεχνούσε με σκοπό να τα προσφέρει σε τρίτους, ως αντάλλαγμα για την προμήθεια υλικών όπως μολύβια και χαρτί, ενώ στη δεύτερη περιλαμβάνονταν εικονογραφήσεις και κείμενα της αυτοβιογραφίας του. Στην μονογραφία του, ο Μοργκεντάλερ δημοσίευσε σχέδια της πρώτης ομάδας, μέσα από τα οποία έγινε περισσότερο γνωστός ο Βέλφλι.
Πέθανε στην κλινική του Βαλντάου το 1930 από καρκίνο. Το 1972 ιδρύθηκε το Ίδρυμα Άντολφ Βέλφλι στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βέρνης, το οποίο φιλοξενεί μέχρι σήμερα το σύνολο των έργων του.
[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία
- Walter Morgenthaler, Madness and Art: The Life and Works of Adolf Wolfli, University of Nebraska Press, 1992, ISBN 080-323-156-3
- John Maizels,Raw Creation: Outsider Art and Beyond (1996). ISBN 0714831492
- Elka Spoerri, Daniel Baumann and E. M. Gomez, The Art of Adolf Wolfli (2003). ISBN 0691114986
