Gwent
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Roedd Gwent yn sir yn nwyrain Cymru, rhwng 1974 a 1996. Roedd hefyd yn ranbarth ar ochr Cymru o Glawdd Offa. Roedd yr ardal hefyd yn cael ei galw yn Sir Fynwy ers Y Ddeddf Uno ac am flynyddoedd cyfeiriwyd ati fel Cymru a Sir Fynwy (Wales & Monmouthshire). Yr unig wahanieth rhyngddi a siroedd eraill Cymru oedd ei bod yn rhan o gylchdaith llysoedd Rhydychen yn hytrach na Chymru.
Edrychir ar yr ardal heddiw fel ardal Seisnig ond y gwir yw yr oedd yn ardal Gymreig iawn tan ddechrau'r chwyldro diwydiannol.
Yn y bedwaredd ganrif ar ddeg a'r bymthegfed ganrif yr oedd beirdd fel Guto'r Glyn a Lewis Glyn Cothi yn cael nawdd gan wýr mawr yr ardal. Cyfeiria Dafydd ap Gwilym at un o deulu'r Morganiaid Ifor ap Llywelyn fel Ifor Hael.
Gyda dyfodiad y chwyldro diwydiannol ffurfiwyd nifer o gymdeithasau Cymraeg yng Ngwent. Yr enwocaf oedd Cymdeithas y Cymreigyddion.
Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu iddi dyfu.
Siroedd a Dinasoedd Cymru | |
Dinasoedd, Bwrdreisdrefi a Siroedd gweinyddol ers 1996 |