Sugbo

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensayklopedya

Ang Ingles nga bersiyon ning maong panid mahimo mong mahubad ngadto sa Binisayang Sinugboanon.

Ang ngalang Sugbo mahimo usab nga nagpasabot sa Pulo sa Sugbo ug sa Dakbayan sa Sugbo.

Ang Sugbo usa ka lalawigan sa nasod sa Pilipinas. Ang kapital ug kinadak-ang dakbayan sa lalawigan mao ang Dakbayan sa Sugbo.

Mga sulod 1 Gigikanan sa ngalang "Sugbo" 2 Pinulongan 3 Heyograpiya 3.1 Politikal 3.1.1 Mga Dakbayan 3.1.2 Mga Lungsod 3.2 Pisikal 4 Kasaysayan 4.1 Panahon sa mga Kastila 4.1.1 Pag-abot sa mga Katsila 4.1.2 Pag-ulbo sa rebelyon 1896 5 Tan-awa usab 6 Dugang kasayoran

[usba] Gigikanan sa ngalang "Sugbo"

May tulo ka kasugiran kabahin sa gigikanan sa ngalang Sugbo:

• Sa dihang nangabot ang mga Katsila sa Sugbo, may mga nakit-an kining mga lumad nga nagtunaw og sebo. Gipangutana sila sa mga Katsila kon unsa kadtong dapita nga ilang natakasan. Ang mga lumad nga wala makasabot sa gisulti kanila sa mga langyaw, nagtuong gipangutana sila kon unsay ilang gibuhat. Ila kining gitubag nga nagtunaw sila og sebo. Nagtuo usab dayon ang mga Katsila nga ang dapit nga ilang gilandigan ginganlang "Sebu".
• Matod ni historyador Jes Tirol, notadong tigpanukiduking Boholano, ang ngalang Sugbo naggikan sa pulong sugbo, nga nagpasabot lanaw sa tubig.
• Laing kasugiran mao nga ang ngalang Sugbo gikan sa pulong nga sulog (sea current) nga mamatyagan sa mga mananagat palibot sa pulo. Dinha pod gikuha ang pulong nga sinulog, ang pagsayaw sama sa sulog.

[usba] Pinulongan

Binisayang Sinugboanon ang lumad nga pinulongan sa Sugbo.

[usba] Heyograpiya

Ang Sugbo nahimutang taliwala sa 9°25' ug 11°15' habagatang latitud ug taliwala sa 123°13' ug 124°5' sidlakang longitud sa sentral nga dapit sa kapupud-ang Pilipinhon. Gikan sa Manila, 365 milyas pahabagatan ang Sugbo.

[usba] Politikal

Ang Sugbo may 47 ka mga lungsod ug 6 ka mga dakbayan.

[usba] Mga Dakbayan

Dakbayan sa Danao Dakbayan sa Lapu-Lapu Dakbayan sa Mandaue

Dakbayan sa Sugbo Dakbayan sa Talisay Dakbayan sa Toledo

[usba] Mga Lungsod

Alcantara Alcoy Alegría Aloguinsan Argao Asturias Badian Balamban Bantayan Barili Bogo

Boljoon Borbon Carcar Carmen Catmon Compostela Consolación Cordova Daanbantayan Dalaguete Dumanjug Ginatilan

Liloan Madridejos Malabuyoc Medellin Minglanilla Moalboal Naga Oslob Pilar Pinamungahan Poro Ronda

Samboan San Fernando San Francisco San Remigio Santa Fe Santander Sibonga Sogod Tabogon Tabuelan Tuburan Tudela

[usba] Pisikal

[usba] Kasaysayan

[usba] Panahon sa mga Kastila

[usba] Pag-abot sa mga Katsila

Milandig sa Sugbo si Ferdinand Magellan ug ang mga sakop niini kanidtong Abril 1521 sa dapit nga karon naila na isip San Nicolas. Giingon nga niadtong panahona ang Sugbo gipuy-an lamang sa mga upat o lima ka libo ka mga tawo nga ubos sa pagmando ni Raha Humabon.

Ang Sugbo unang ginganlang Villa del Santissimo Nombre de Jesus. Sa tuig 1594 giusab kining ngadto sa Ciudad del Santissimo Nombre de Jesus (Dakbayan sa Labing Balaang Ngalan ni Hesus). Ang mga utlanan sa Sugbo niining panahona mao kining mosunod: sa sidlakan, ang pantalan; sa amihanan, ang karon M. J. Cuenco Avenue; sa kasadpan, ang Dalan Kolon; ug sa habagatan, ang Sapa sa Pahina (Guadalupe).

Sa tuig 1863 ang dakbayan gibuksan sa pamatigayon sa mga Insek. Ang maong mga Insek mipuyo sa dapit nga karon nailhan nang Parian.

[usba] Pag-ulbo sa rebelyon 1896

Miabot sa Sugbo ang rebelyon sa Luzon sa mga tuig 1896-1901. Nianang Abril 3, 1896, miulbo ang panagsangka taliwala sa mga rebeldeng Sugboanon ubos sa pamunoan ni Pantaleon Villegas kun Leon Kilat ug sa mga sundalong Katsila. Ang maong panagsangka nahitabo sa karon nailhan nang dalan Tres de Abril. Ang mga Kastila napugos pag-atras ngadto sa Kuta ni San Pedro human sa bayanihong pakigsangka sa mga rebelde nga gilakipan nila ni Arcadio Maxilom, Bonifacio Aranas, Candido Padilla, T. Cavan, Justo Kabahar, Andres Abellana, ug Juan Climaco. (Gawas lamang kang T. Cavan, ang mga nahisgotan sa unahan gipasidunggan sa dakbayan pinaagi sa pagngalan og usa ka kalye alang kanila.) Pagka-Pebrero 21, 1899, miabot ang mga sundalong Amerikanhon ug hingpit nga napapahawa ang mga Kastila sa Sugbo.

[usba] Tan-awa usab

• Talaan sa mga Gobernador sa Sugbo

[usba] Dugang kasayoran

• Opisyal nga balayan sa kagamhanan sa lalawigan sa Sugbo
• Opisyal nga balayan sa kagamhanan sa dakbayan sa Sugbo
• TWBPSK Kevin Ray's Corner Blog
• Onlayn nga bersiyon sa Sun.Star Cebu
• DYAB Abante Bisaya
• Cebu Portal and Visitors Guide
• Dazzling Cebu - What it is now

Kining maong panid usa ka saha. Tabangi ang Wikipedya pinaagi sa pag-usab niini!