Douarbolitikerezh

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Skrivet eo ar pennad-mañ e Peurunvan

Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.

An douarbolitikerezh a zo ur skiant, e-touez skiantoù an Den, savet er XX^vet kantved evit studiañ an etreober a gaver etre an douaroniezh hag ar politikerezh. An istor hag ar skiantoù kevredigezhel a zegas o savboentoù koulz ha div lodenn an douaroniezh, an douaroniezh fizikel hag douaroniezh an Den.

Taolenn 1 Krouerien an douarbolitikerezh 2 Tachennoù an douarbolitikerezh 2.1 Pouez an hentoù 2.2 Pouez ar gounezerezh= 2.3 Pouez an torosennadur

[kemmañ] Krouerien an douarbolitikerezh

Ijinet eo bet an termen gant an douaroniour svedat, Rudolph Kjellén, e dibenn an XIX^vet kantved. E 1904 ec'h embannas ar Breizhveuriad Hallford John Mackinder un deorienn war vartezeadenn ar Galonvro (Heartland e saozneg). Ma’n em stailhfe ur riez e-kreiz ur c'hevandir a c'hellfe bevañ hep beli war ar mor ha chom trec'h war ar riezoù all. Er c'hontrol, an Amerikan, Alfred Thayer Mahan a bouezas war ar galloud war vor (sea power) hag o deus bet koulz Breizh-Veur en XIX^vet kantved hag ar Stadoù-Unanet er c'hantved war-lerc'h.

[kemmañ] Tachennoù an douarbolitikerezh

Pa ziskenner eus an dachenn gevandirel betek ar perzhioù douaroniel ha denel a gaver e-barzh ar riezoù hag ar broioù, e veneger alies

[kemmañ] Pouez an hentoù

Pa vez kavet hentoù nevez pe doareoù nevez evit dilerc'hiañ e c'hell kêrioù ha riezoù bras koll o birvidigezh. Da skouer p'o doa kavet an Europiz an hent war vor evit mont da Sufrika ha d'ar Reter pellañ eo bet diskaret ment ha pouez Tombouctou ha Samarkand e dibenn ar Grennamzer.

[kemmañ] Pouez ar gounezerezh=

Gounezerezh an ed a zo unan eus an oberezhioù a rastell ar muiañ arc'hant p'eo ar bara hag ar c'hrampouezh ur boued priziet-dreist. Pinvidigezh Egipt kozh, galloud Rusia pa oa Ukraina dindan he beli, galloud armerzhel ar Stadoù-Unanet tennet diouzh ar gounezerezh divent diorroet en o flaenennoù meur a zo faktoù istorel eus ar re bouezusañ en Istor.
Renet eo ar gounezerezh gant an hin hag an dour. Un hin mat ha dourioù a ra ur riez pinvidik.

[kemmañ] Pouez an torosennadur

Un aradennad venezioù a zo a-bouez-kenañ :

• e keñver ar surentez : herzel a ra an alouberien.
• e keñver an armerzh (gwechall): pa' veze diouer a vont-tre e c'helle ar riezoù staliañ ur gwir-treizh. Da skouer daougentvedenn ar Galiaoù a veze paeet evit kas marc'hadourezh dre an Alpoù. Implijet e veze an arc'hant evit kempenn an hentoù roman kozh.