Рэспубліка
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Рэспу́бліка — форма кіравання, пры якой вышэйшая ўлада ў дзяржаве прыналежыць органу, абіранаму насельніцтвам на вызначаны тэрмін. Сярод вышэйшых органаў улады ў респуб-абліччы вылучаюць: парламент, урад і прэзідэнт.
Рэспубліканская форма кіравання ўключае ў сябе:
- Прэзідэнцкія рэспублікі (ЗША, Лацінаамерыканскія дзяржавы: Мексіка, Бразілія, Венесуэла, Чылі, Аргенціна; Конга, Інданезія, Таджыкістан, Узбекістан, Азербайджан).
- Парламенцкія рэспублікі (Ізраіль, Нямеччына, Італія,Латвія, Манголія, Эстонія).
- Рэспублікі змяшанага тыпу (Францыя, Польшча, Партугалія, Расія, Грэцыя).
Прыкметы прэзідэнцкай формы кіравання з'яўляецца сумяшчэнне пасад раздзела дзяржавы і ўрады ў адным твары і падсправаздачнасць урада прэзідэнту, а не парламенту. Прыкметай парламенцкай формы кіравання з'яўляецца падсправаздачнасць урада перад прэзідэнтам і парламентам. Да функцый прэзідэнта і парламента ставяцца:
- прыняцце дзяржаўнага бюджэту;
- ратыфікацыя міжнародных дамоў;
- рашэнне пытанняў вайны і свету.
У прэзідэнцкай рэспубліцы парламент мае права на аб'яву імпічменту прэзідэнту ў выпадку парушэння ім канстытуцыі або здзяйсненні іншага злачынства. У выпадку нязгоды з палітыкай прэзідэнта парламент не мае правы на адхіленне яго ад пасады. Тут не магчыма сумяшчэнне пасад дэпутатаў парламента і міністра. Парламент мае права вета на любыя прызначэнні прэзідэнта. У прэзідэнцкай рэспубліцы ўрад фармуецца з парламенцкай большасці, таму сумяшчэнне пасад дапушчаецца. Нараўне з законатворчай дзейнасцю парламент вырашае пытанне аб вотуме даверу ўраду.
Паўпрэзідэнцкая рэспубліка. Прэзідэнт — вярхоўны галоўнакамандуючы, ён можа распусціць парламент і прызначыць новыя выбары, можа ўвесці надзвычайнае становішча ў краіне, прызначае прэм'ер-міністра. Ва ўмовах надзвычайнага становішча прэзідэнт не мае правы на роспуск парламента. Сумяшчэнне пасад дэпутатаў і міністраў у парламенцкай рэспубліцы бо ўрад фармуецца лідэрам партыі парламенцкай большасці. Нараўне з законна творчай дзейнасцю парламент вырашае пытанне аб вотуме даверу ўраду.
