Грунвальдзкая бітва
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
| Грунвальдзкая бітва | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Вялікая вайна 1409 – 1411 гадоў | |||||||
 Грунвальдзкая бітва. Ян Матэйка (1878) |
|||||||
|
|||||||
| Войскі | |||||||
| Вялікае княства Літоўскае Польшча |
Тэўтонскі Ордэн | ||||||
| Камандуючыя | |||||||
| Вітаўт Ягайла |
Ульрых фон Юнгенген | ||||||
| Колькасьць | |||||||
| 39.000 | 27.000 | ||||||
| Страты | |||||||
| Невядомыя | 8.000 забітых, 2.000 палонных | ||||||
Гру́нвальдзкая бі́тва (Гру́нвальдская бі́тва, бітва пад Дубро́ўнай) — бітва паміж аб'яднанымі войскамі Вялікага княства Літоўскага і Польшчы, з аднаго боку, і войскамі Тэўтонскага Ордэну, з другога, якая адбылася 15 ліпеня 1410 году ў раёне вёсак Грунвальд, Стэмбарк і Ладзьвігава, прыблізна ў паўсотні кілямэтраў ад Олыштына. Адна з найвялікшых і найзначнейшых бітваў Сярэднявечча пачалася ў дзевяць гадзін раніцы і працягвалася да сямі вечара.
Зьмест |
[рэдагаваць] Гісторыя
Прыярытэты ў зьнешняй палітыцы Вялікага княства Літоўскага ў другой палове XIV – XV стагодзьдзі зьмяняліся. З XIII стагодзьдзя ВКЛ вяло напружаную барацьбу з крыжацкай агрэсіяй. Нашэсьце Тэўтонскага Ордэна пагражала ня толькі разбурэньнем славянскіх і балцкіх гарадоў і вёсак, фізычным зьнішчэньнем народаў, але й духоўным упадкам, анямечваньнем этнічных груп, што насялялі Ўсходнюю Эўропу. Таму барацьба з тэўтонцамі стала барацьбой за выжываньне.
Пяць разоў спрабавалі крыжакі захапіць Полацк, чатыры — Наваградак, нападалі на іншыя гарады. Неаднаразова цярпелі ад нападаў жыхары Гродна.
Рашэньне аб вайне з крыжакамі было прынятае ў 1408 годзе на нарадзе Ягайлы і Вітаўта. Яны дамовіліся сабраць усе магчымыя сілы й перамагчы тэўтонцаў. У 1409 годзе пачалася «Вялікая вайна» паміж Польшчай, ВКЛ, з аднаго боку, і Тэўтонскім Ордэнам — з другога. Вырашальны ўдар быў нанесены Тэўтонскаму Ордэну ў бітве пад Грунвальдам.
[рэдагаваць] Бітва
15 ліпеня 1410 году на вузкім полі каля вёскі Грунвальд (зараз Дуброўна на тэрыторыі Польшчы) сышліся на бітву аб'яднаныя войскі ВКЛ і Польскага каралеўства з крыжацкім войскам. Гэтая бітва ўвайшла ў гісторыю як вялікая. Вялікая таму, што ніводная зь бітваў Сярэднявечча не зьбірала такой колькасьці войнаў — некалькі дзесяткаў тысяч, і таму, што яна прадвызначала далейшае разьвіцьцё многіх эўрапейскіх народаў і стала фіналам страшнага, больш чым двухсотгадовага супрацьстаяньня дзьвюх магутных сіл — славян і крыжацкіх заваёўнікаў.
На грунвальдзкім полі войскі ВКЛ налічвалі 40 харугваў воінаў з кожнага беларускага горада й мястэчка.
Раніцай 15 ліпеня адзін супраць аднаго сталі ордэнскае й польска-вялікакняскае войскі. У апошнім пераважалі Беларусы ў саюзе з Палякамі. Таксама ўдзельнічалі татарскія, чэскія і маскоўскія дружыны. Сілы бакоў былі прыкладна роўныя. Пачалася бітва атакай коньніцы хана Тахтамышу, якая панесла значныя страты, таму што была лёгкай,але коннiца зьнiшчыла пажоу крыжакоу,якiя ня мелi зброi. Потым сышліся ў бойцы правы флянг саюзнага войска, які займалі харугвы ВКЛ, і жалезная рыцарская лявіна. Сеча зь пераменным посьпехам цягнулася шэсьць гадзін.Miж тым на пряцагу некалькi першых гадзiн палякi толькi назiралi як змагаюцца i гiнуць беларусы (Ягайла пасьвячау у рыцарства 2000 чалавек).З за сьвiнства палякау беларусы апынулiя сам на сам з крыжакам,зьмясьцiлiся назад i зьнiшчылi палову крыжакоу. У магістрата Ордэна Ульрыха фон Юнгінгена ў падмацаваньні знаходзіліся яшчэ 16 харугваў (прыкладна трэць крыжацкага войска), і калі ён убачыў, што беларусы адступаюць, вырашыў што з iмi усё скончана,стау на чале свайго войска й пайшоў у тыл палякам. Але пралічыўся, бо вялікі князь ВКЛ Вітаўт зьнiшчыушы сваю палову крыжакоу прыйшоу на дапамогу палякам,зацicнутым памiж крыжакоу. У гэтай апошняй, рашаючай сутычцы войска Ордэна было раздаўленае.
[рэдагаваць] Значэньне
Грунвальдзкая бітва разьвеяла ўяўленьні аб нязломнасьці і непераможнасьці Тэўтонскага Ордэна. Яго палітычная і ваенная моц была зломленая. Удар для тэўтонцаў быў настолькі ашаламляльны, што землі ўсходніх славян пяць стагодзьдзяў ня ведалі нямецкай агрэсіі. Разгром крыжакоў павысіў аўтарытэт ВКЛ і Польшчы ў Заходняй Эўропе.
На месцы Грунвальдзкай бітвы ў 1960 годзе быў усталяваны помнік.
[рэдагаваць] Зьнешнія спасылкі
