Бона Сфорца
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Бона Сфорца д'Арагона (па-італьянску: Bona Sforza d’Aragona) (2 лютага 1494 – 19 лістапада 1557) — каралева польская і вялікая княгіня літоўская, другая жонка Жыгімонта I Старога, маці Жыгімонта II Аўгуста.
Дачка міланскага герцага Джаваньні-Галеаца Сфорца. Імкнулася узмацніць палітычную уладу і эканамічную моц манархіі, абараняла дзяржаўныя землі ад незаконнага прысваення феадаламі. Закладзеныя ў яе шматлікіх маёнтках, у тым ліку ў Беларусі, прынцыпы інтэнсіўнага, ў інтарэсах феадалаў, вядзення гаспадаркі (меліярацыя, палепшаны севазварот), узмоцненага, але ўнармаванага падаткаабкладання, пазней былі распаўсюджаны на ўсе дзяржаўныя маёнткі ВКЛ (гэтак званая валочная памера 1557 году) і да канца XVI стагоддзя прынятыя большасцю землеўладальнікаў.
Ад самага прыезду ў Польшчу ў 1518 годзе, Бона мела шматлікае атачэнне з італьянцаў, адмыслоўцаў розных галін, у тым ліку кухараў, якія аказалі значны ўплыў на пашырэнне найноўшых заходнееўрапейскіх культурных і тэхнічных дасягненняў, спажывецкіх прыхільнасцяў эпохі Рэнесансу, у тым ліку на ўдасканаленне меню, спачатку толькі найвышэйшых арыстакратычных колаў Польшчы і ВКЛ. З дзейнасцю Боны Сфорца звязваюць з'яўленне або пашырэнне ў меню арыстакратыі экзатычнай усходняй садавіны, фруктаў — апельсінаў, лімонаў, гранатаў, фігаў, прыпраў — шафрану, фенхелю, імбіру, цынамону, цукру, а таксама аліўкаў, каштанаў, разынак, мігдалаў, марцыпанаў, рысу і г.д. Найбольш яскравым новаўвядзеннем эпохі Боны лічыцца салата і іншая гародніна, а таксама ўвядзенне ў карыстанне відэльцу і г.д. Боне Сфорца таксама прыпісваецца дасканалае валоданне атрутамі, яе падазраюць у арганізацыі атручвання апошніх з незалежных мазавецкіх княжатаў у 1522 годзе і непажаданай нявесткі Барбары Радзівіл у 1551 годзе.
[рэдагаваць] Галерэя
Бона Сфорца, рыціна 1517 года |
«Атручэнне каралевы Боны» («Otrucie królowej Bony»), Ян Матэйка |
- Артыкул створаны з дапамогай матар'ялаў з: Алесь Белы, праект «Наша Ежа»