Kanadese Engels
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Inhoud |
[wysig] Bevolking en tale
Kanada se bevolking van meer as 31 miljoen inwoners is hoofsaaklik van Europese afkoms, met groot minderhede van die Eerste Nasies, Sjinese en Inuït. Engels is die moedertaal van sowat 60% van sy mense, terwyl 24% Frans as huistaal gebruik (sien hoofartikel Kanadese Frans). Belangrike immigrantetale is Italiaans, Duits, Oekraïens en Portugees. Terwyl Kanada amptelik tweetalig is, kan daar nie dwarsoor die land sprake wees van funksionele tweetaligheid nie. Met uitsondering van Québec is daar orals 'n Engelssprekende meerderheid. Die grootste groep Franstaliges in 'n andersins Engelstalige provinsie is die sowat 33% Franssprekende inwoners van Nouveau-Brunswick (New Brunswick).
Die Engelse taal in Kanada word in toenemende mate deur die Amerikaanse norme beïnvloed; talle Amerikaanse radio- en televisieprogramme kan opgevang word, en driekwart van die bevolking leef in 'n 100 myl noue strook langs die Amerikaanse grens. Soos in die ander Engelstalige lande is daar plaaslike en etniese dialekte; die Engels van Québec is byvoorbeeld meer deur die Franse taal beïnvloed as die taal van Brits-Kolombië. Immigrante van die Karibiese Eilande toon kenmerke van Kreoolse Engels in hulle taalgebruik. In die algemeen is die Engelse taal van Kanada egter taamlik homogeen.
[wysig] Spelling
Die Kanadese spelling is 'n kombinasie van Britse en Amerikaanse reëls. Die oorspronklike Britse spelling van uitgange soos -our en -re (byvoorbeeld in colour en centre, wat in die VSA color en center gespel word) is moontlik onder die invloed van die Franse taal, waaruit dit ontleen is, bewaar (vergelyk Frans couleur en centre). Baie van die Britse spellings word nog steeds gebruik vir tweetalige woordvormings soos CITY CENTRE-VILLE, waar voordeel getrek kan woord uit die afwykende posisie van die byvoeglike naamwoord in Engels en Frans. Die eerste twee woorde kan sodoende Engels (city centre) en die laaste twee Frans (centre-ville) gelees word.
Onder meer het historiese en ekonomiese betrekkinge 'n sterk invloed op die keuse van die spelling. Weens die voormalige nou betrekkinge met die finansiële instellings van Brittanje is cheque nog steeds die gebruiklike Kanadese spelwyse, terwyl die Amerikaanse Engels check gebruik. Daarenteen word danksy die Amerikaanse oorheersing van die Kanadese motorbedryf oorwegend Amerikaanse vakwoorde en skryfwyses gebruik.
[wysig] Fonologie
Die Engels van Kanada is rhoties, d.w.s. die "r"-klank word altyd uitgespreek. Net soos in die VSA bly die /oe/-klank in woorde waar dit 'n /d,n,t/ opvolg en word nie /joe/ uitgespreek nie soos in Brittanje: news, duty. /t/ word tussen klinkers en tussen die medeklinkers /r/ en /t/ met stem uitgespreek. Indien die /t/ in die midde van 'n woord op 'n /n/ volg word dit by die uitspraak weggelaat: Toronto, plenty. Die voorsetsels anti- en semi- word met 'n /i/-klank in plaas van die Britse /ai/ uitgespreek.
[wysig] Woordeskat
Talle Amerikaanse woorde is oorgeneem en het die Britse ekwivalente vervang: Truck, gas, sidewalk in plaas van lorry, petrol, pavement. Riding is die Kanadese ekwivalent vir constituency (kiesafdeling).
[wysig] Grammatika
Die Franse woordvolgorde word eerder as die Engelse gebruik in Lake Superior, External Affairs Canada. Have you...? word eerder gebruik as die Britse Do you have...?.
