בית מדרש גבוה
פֿון װיקיפּעדיע
בית מדרש גבוה איז די בארימטע ישיבה אין לעיקוואד.
- עס איז מן הסתם די גרעסטע ישיבה אין די וועלט וואס שטעלט צו א דארמעטארי מיט עסן, און אלעס מיט אן אויסערגעווענליכע סדר.
- די אדמיניסטראציע האט א פונקטליכע (ביז 98% פונקטליך) חשבון אויף יעדן בחור ווי ער שלאפט, און אויף וועלכע פון איבער 4000 זיצן אין איבער 8 בית מדרש ער זיצט.
אינהאַלט |
[בעאַרבעטן] איר גרינדער
די גרינדער פון די ישיבה איז געווען ר' אהרן קאטלער. ער האט דאס געגרינדעט אין יאר תש"ד.
[בעאַרבעטן] איר ראש ישיבה
זינט איר גרינדונג זענען געווען עטליכע ראשי ישיבות.
- איר גרינדער ר' אהרן זצ"ל.
- זיין זון ר' שניאור קאטלער זצ"ל.
די פיר ראש ישיבות פון היינט.
- ר' מלכיאל קאטלער שליט"א. ער איז א זון פון ר' שניאור זצ"ל.
- ר'דוד שוסטאל שליט"א. ער איז אן איידעם פון ר' שניאור זצ"ל.
- ר' ירוחם אלשין שליט"א. ער איז אן איידעם פון הרב שווארצקאפ וואס איז געווען אן איידעם פון ר' אהרן זצ"ל.
- ר' ישראל ניומן שליט"א. ער איז אויך אן איידעם פון הרב שווארצקאפ.
די 4 ראשי ישיבה טיילן זיך איין אין די פאלגענדע וועגן
- די סעודה שבת פרייטאג צונאכטס ווערט געפירט יעדע וואך דורך אן אנדער ראש ישיבה, אזוי אז יעדע פינעפטע וואך איז עס די זעלבע ראש ישיבה.
- אין יעדע בית המדרש זיצט אן אנדער ראש ישיבה, אזוי אז עס זיצען נישט קיינמאל די זעלבע ראש ישיבה אין די זעלבע בית המדרש, דאס איז איינגעטיילט יעדע זמן אן אנדער ראש ישיבה אין אן אנדער בית המדרש.
- יעדע וואך זאגט אן אנדער ראש ישיבה א שיעור אויף לימוד הישיבה אין אן אנדער בית המדרש.
[בעאַרבעטן] פארוואלטונג, השגחה, און רעגיסטראציע
די ישיבה ווערט געפירט דורך ר' שרגא קאטלער און בעיקר דורך אהרן קאטלער ביידע ברודער פון ר' מלכיאל.
- ר' יוסף בורסטין איז דער וואס פירט די אפיס פון די ישיבה, סיי לעגאל און סיי למעשה.
- ר' יעקב פאלאק איז דער וואס איז געשטעלט אויף אנצינעמען נייע בחורים אין ישיבה, ער איז דער וואס קוקט איבער די אפליקעישאן. ער איז אויך א משגיח.
- אבי פאלאק איז דער וואס איז געשטעלט אויף די טעגליכע ציגעהערן פון אלע געביידעס פון די ישיבה, ווי די ריינקייט, אויפהאלטן, פאררעכטן און נאך, ער האט אונטער זיך א שטאב פון צענדליגע פוילישע גוים, אזוי אז מען זאגט אז אבי איז די ראש ישיבה פון די פאלאקען.
[בעאַרבעטן] השגחה
עס איז נישט דא קיין ספעציעלע השגחה אויף די בחורים אין ישיבה, אבער אזוי ווי אין אלע ליטווישע ישיבות איז דא איינער א גלונגענע בעל מוסר מיט געוואלדיגע טעלאנט וואס ער איז דער משגיח, זיין עיקר אויפגאבע איז צו געבן ווארימע דרשות, ערלעדיגן פראבלעמען ווי שלום בית, און העלפן די בחורים און אינגעלייט שטייגען אין תורה. אויך איז דא 3 קלענער משגיחים וואס זיי טוען די ארבייט פון האלטן א אויג אויף די בחורים.
[בעאַרבעטן] דער משגיח
דער משגיח ביז יאר תשנ"ח איז געווען ר' נתן וואכטפויגל זצ"ל. היינט איז דער משגיח ר' מתיתיהו סאלאמאן שליט"א וואס איז באוויסט מיט זיינע פייערדיגע דרשות.
[בעאַרבעטן] קלענערע משגיחים
עס זענען אויך דא 3 קלענער משגיחים
- ר' יעקב פאללאק
- ר' יהודה זשייקאבס
- ר' אליעזר סטאפאנסקי
[בעאַרבעטן] ווערן אנגענומען אין בית מדרש גבוה
כדי צו ווערן אנגענומען אין בית מדרש גבוה, דארף מען אויספילען אן אפליקאציע וואס קאסט $100 די אפליקאציע קען מען אריינשיקן ביז ז' אלול פאר די ווינטער זמן, און ז' אדר פאר די זוממער זמן (אלול זמן נעמט מען נישט אן קיין נייע בחורים). דערנאך ווערט די אפליקאציע אדורך געקוקט דורך ר' יעקב פאללאק און ער גיבט דעם ערשטן יא אויף צו גיין צו פארהער.
[בעאַרבעטן] די פארהער
עס זענען דא א פאר טיילן צו די פארהער
- ר' יעקב פאללאק מיט איינע פון די אנדערע צוויי קליינע משגיחים זיצן אין אפיס און רעדן מיטן אפליקאנט סתם צו זען וואס פארא בחור מען האט צו טאן מיט.
- איינע פון די פארהערערס פארהרען דעם אפליקאנט, געווענליך וואס מען האט געלערנט די לעצטע זמן. די פארהערערס זענען
ר' ישראל טעפלין
-
- עס זענען מעגליך דא נאך איך ווייס נאר נישט ווער
- איינע פון די ראשי ישיבה רעדן מיט דעם אפליקאנט אין לערנען, געווענליך גרייט מען זיך אן א שיין שטיקל תורה פאר דעם חלק.
- דערנאך קומט עס צוריק צו ר' יעקב פאללאק אויף די ענד באשלוס.
[בעאַרבעטן] די רעגיסטראציע
דערנאך דארף מען א דורך גיין די רעגיסטראציע פרעצעדור, וואס דאס מיינט איז אויסארבייטן א פרייז פאר שכר לימוד, אונטער שרייבן די תקנות, און נאך אזעלכע מינדערוויכטיגע פאפיר ארבייט.
[בעאַרבעטן] באקומען א בעט
נאכדעם וואס מען איז שוין אלעס אריבער פאנגט זיך אן דאס מסדר זיין דאס עצם זיין אין ישיבה, ווען מען קומט אן איז גלייך די ערשטע טאג טומעל טאג, דאן איז מען זיך מסדר א חברותא, אויך זיצן אין די אפיס 2 אינגעלייט וואס זענען געשטעלט אויף מסדר צי זיין די בעטן אין די שלאף צימערן. זיי האבן א 100% פונקטליכע ליסטע פון ווער עס שלאפט אין וועלכע צימער און וויפול בעטן עס איז דא אין צימער. די ליסטע ווערט איבערגעארבייט יעדע ענדע זמן, די איינגעשטעלטע גייען ארום צו אלע צימערן מיט א ליסטע פון אנפאנג זמן, און א ליסטע פון אלע חתנים, זיי פרעגן אדער ווערן זיי געוואיר יעדען חתן ווען ער האט חתונה, און דורך דעם ענטפער ווייסען זיי אויב זיין בעט איז פארנומען דעם קומענדיגען זמן אדער נישט. אויך מאכן זיי זיכער אויב איינער האט געטוישט צימערן אינמיטען זמן. אפיציעל ווען/אויב מען טוישט צימערן מוז מען לאזן וויסען אין אפיס.
[בעאַרבעטן] לימודים, חבורות, און סדרים
עס זענען דא לימודים אין יעדע מקצוע באזונדער, אבער אלעס איז איינגעטיילט אלס אדער א טייל פון סדר הישיבה, אדער אלס טייל פון די חבורות.
- סדר הישיבה איז די מסכת וואס די רוחניותדיגע פארוואלטונג (הנהלה) פון די ישיבה מאכט אףּ אז מען לערנט די זמן.
- די בתי מדרשים זענען איינגעטיילט אויף דעם צו מען לערנט דארט די סדר הישיבה אדער נישט. למשל אין בית אליהו לערנט מען נישט סדר הישיבה, אבער אין בית מדרש הישן לערנט מען יא סדר הישיבה.
- אלע לימודים (סיי די סדר הישיבה און סיי נישט) זענען איינגעטיילט צווישן חבורות, אזוי אז יעדע 20-30 (עס זענען דא חבורות וואס זענען צומאל איבער 100 מענטשן) מענטשן גיהערען צו א חבורה. דאס איז אויך די וועג ווי אזוי מען באקומט א זיץ אין א בית מדרש.
[בעאַרבעטן] שיעורים
יעדע וואך גיבט אן אנדער ראש ישיבה א שיעור כללי אויף סדר הישיבה אין אן אנדער בית מדרש. אויך דארף יעדע ראש חבורה זען דערצו אז עס איז דא א שיעור (מען רופט דאס חבורה) כאטש איין מאל א וואך.
[בעאַרבעטן] חבורה מיט זיצען
כדי צו באקומען א זיץ אין א בית מדרש דארף מען געהערן צו א חבורה.
- די חבורה
א חבורה איז א צאל בחורים מיט/אדער אינגעלייט וואס נעמען זיך צוזאם אין א גרופע. זיי נעמען אויף א ראש חבורה וואס ער מאכט זיכער אז אלעס זאל קלאפן. אויך לערנען זיי אלע די זעלבע זאך אויף דעם זעלבען דרך הלימוד.
- יעדע אנפאנג זמן הענגט א צעטאל אין יעדע בית מדרש מיט די ראשי חבורות און די לימודים וואס זיי לערנען און וועלכע סדר זיי לערנען דאס.
דורך טומעלט טאג זוכט יעדער אויף אויפן צעטל אין וועלכע חבורה ער וויל זיין און שרייבט זיך איין מיט זיין חברותא ביים ראש חבורה. דער ראש חבורה גיבט דאס נאכדעם אריין פאר דער וואס איז איינגעשטעלט אויף דעם און זיי מאכן זיכער אז לויט וויפול נעמען די ראש חבורה האט געגעבן אזויפיל זיצען באקומט דער חבורה.
- דורך די סיסטעם קומט אויס אז מען קען טרעפן כמעט אויף יעדע מקצוע/ענין/סוגיא אין ש"ס, הלכה, אדער פוסקים א חבורה.
- ספעציעלע חבורות
עס זענען דא א ספעציעלע פלעצער וואס רופט זיך בודדים, וואס מיינט אז מען לערנעט דארט אן א חבורה.
[בעאַרבעטן] די זיצען
בערך די דריטע טאג אין נייעם זמן, הענגט די וואס זענען גישטעלט דערויף אויף א צעטל אין יעדע בית מדרש וואס האט א מאפע פון אלע זיצען אין בית מדרש מיט קלירטע זיצען, יעדע קאליר פאר אן אנדער חבורה.
- זיצען ליסטע
בערך די צווייטע וואך איז זמן (מיטן אויסנאם פון אלול זמן), ערווארט יעדע זיץ א קארטל וואס מען דארף אויספילן איינס פאר יעדע סדר. די קארטלעך האבן שוין אויף זיך פון פריער ארויפגעדרוקט די נומער פון די זיץ. מען דארף אויספילן
- די נאמען
- די נאמען פון די חברותא
- וואס מען לערנט
- וועלכע סדר
- סאושעל סעקיורעטי נומער
בערך צוויי וואכן נאכדעם ווערט אויפגעהאנגען א ליסטע אין יעדע בית מדרש וואס גייט אין סדר פון אלף בית וואס נאך די נאמען איז דא א 6 פינגער (דיג'יט) קאוד וואס ווייזט ווי מען זיצט, די ערשטע צווי פינגער ווייזען דעם געביידע, די צווייטע צוויי די רייע, און די לעצטע צוויי די זיץ. די לעצטע מאל די שרייבער פון די שורות האט געזען די ליסטע האט עס געהאט מער פון פיר טויזענט נעמען.
[בעאַרבעטן] סדרים
די טאג אין ישיבה איז איינגעטיילט אין א פאר סדרים אלעס מיט א זייגער
7:30 אינדערפרי איז שחרית.
נאך שחרית איז דא 15 מינוט הלכה
- פרישטאג
פרישטאג איז דא פון נאך שחרית ביז 9:30.
- סדר א'
אדער ערשטע סדר, פון 9:30 אינדערפרי ביז 1:45 נאכמיטאג.
מנחה דאווענט מען 1:45.
- מיטאג
עס איז דא מיטאג צו עסן אין די עס זאל פון 2:00 ביז בערך 3:00.
- סדר ב'
אדער צווייטע סדר. איז פון 3:45 ביז 7:15.
- מוסר סדר
איז פון 7:15 ביז 7:45.
- סדר ג'
אדער נאכט סדר איז פון 9:00 ביז 10:30
מעריב איז אנדערש ווינטער אדער זומער.
[בעאַרבעטן] געביידעס
די ישיבה פארמאגט פילע געביידעס אין לעיקוואד.
- ליג'אן געביידע
דאס איז אן אלטע געביידע אויף 617 6TH STREET דארט זענען אלע אפיסעס פון די ישיבה.
- די אלטע בית מדרש
דאס איז די אלטע בית מדרש ווי ר' אהרן זצ"ל האט נאך געלערנט, דאס איז אויף 7TH STREET פון אונטען פון די דארמעטארי געביידע. ביי די אלטע ישיבה לייט הייסט דאס די חשובסטע בית מדרש. אין דעם בית מדרש לערנט מען סדר הישיבה. אויך איז דא אין די געביידע
- די אוצר הספרים וואס מען האלט אינמיטען איבערבויען
- די עזרת נשים בית מדרש, דאס איז די עזרת נשים אבער א גאנצע וואך ניצט מען דאס פאר א בית מדרש
- די בולעטין באורד, ווי די געלע צעטלעך מיינען השבת אבידה, די בלויע אז מען זוכט א רייד, און די פינקע אז מען האט א קאר און איז גרייט מיטצונעמן אנדערע.
- די אפיסעס פאר די ראשי ישיבה.
- די עס זאל
די עס זאל (אדער ווי עס ווערט אנגערופן אין ישיבה די דייניג רום) איז אויף 6TH STREET צו מערב פון די דארמעטארי געביידע. דאס איז א הערליך נייע געביידע וואס מען האט געלייגט די גרינד שטיין אין יאר תשנ"ט און איז פארטיג געווארן אין יאר תשס"ב. עס האט אין זיך
- א הערליכע עס זאל וואס א האלב ניצט מען פאר א בית מדרש ווי מען לערנט נישט סדר הישיבה. אלס חלק פון די עס זאל
- סינקס וואס האבן נישט קיין הענטלעך וואס מען דרייט צו עפענען די וואסער, נאר מען שטופט אזא הענטל מיט טעפל ווייל ווען מען וואשט זיך פאר ברויט איז נישט אויסגעהאלטן אנצירורען די הענטלעך.
- סינקס פאר הייס וואסער פאר קאווע און טיי.
- א הערליכע מאדערנע קאך.
- א עס זאל פאר די ראשי ישיבה, מיט א באזונדערע בית הכסא פאר זיי.
- חבורה צימערן וואו ראשי חבורות קענען געבן א חבורה.
די געביידע איז באהאפטן צו די אלטע בית מדרש. סיי אויפן ערשטן שטאק און סיי אויפן צווייטן שטאק. די געביידע האט אויך אויפן ערשטן שטאק צוויי גרויסע בתי מדרשים, אין איינס לערנט מען סדר הישיבה און אין די צווייטע נישט.
- מערב בית מדרש
דאס איז א בית מדרש אויף די מערב האלב פון ערשטן שטאק פון עס זאל געביידע.
- מזרח בית מדרש
דאס איז א בית מדרש אויף די מזרח האלב פון די עס זאל געביידע.
- בית אליהו
די געביידע איז געבויט פון קאראוואנען, אויף 7TH STREET א קעגען איבער די אלטע בית מדרש, דאס איז דער גרעסטער בית מדרש ווי מען לערנט נישט סדר הישיבה. עס האט אויך א קליין בית מדרש פון אונטען.
- בית שלום
דאס איז א הערליך ניי איבער געבויט בנין וואס איז אויך באוואוסט אלס שמחה רום, דאס איז אויף 9TH STREET צווישען MADISON AVE און CLIFTON AVE. אין די בית מדרש לערנט מען נאר סדר הישיבה.
- די דארמעטארי געביידע
דאס איז די עלסטע דארמעטארי געביידע, עס איז אויך אויף 6TH STREET אביסעל צו מערב פון די ליג'יאן געביידע, עס האט 3 שטאק מיט בערך 15 צימערן צו א שטאק, מיט בערך 5 בעטן צו א צימער, די בית הכסא מיט וואש צימער זענען אינמיטן פון יעדע שטאק.
- די ערווינגטן
דאס איז אמאל געווען א האטעל וואס האט געהייסען אזוי, עס איז אויך אויף 9TH STREET צו מזרח פון בית שלום, דאס איז היינט א דארמעטארי, עס האט 3 שטאק מיט א קעלער, אויף יעדע שטאק איז דא בערך 25 צימערן, יעדע צימער האט בערך 4-5 בעטן, יעדע צימער אויף די 3 שטאק האט אויך א בית הכסא מיט א שויער. אין די קעלער איז דא נאך צימערן אבער די בית הכסא איז אינדרויסן, אויך האט די קעלער א וואש צימער צו וואשן וועש.
- די משוגעים הויז
דאס האט אמאל גיהערט צו א משוגעים אנשטאלט דערפאר רופט מען דאס אזוי, דאס איז אויך א דארמעטארי געביידע אויף 8TH STREET און CLIFTON AVE.
[בעאַרבעטן] זמנים
עס זענען דא 3 זמנים אין ישיבה:
- ווינטער זמן פון ראש חדש חשון ביז ז' ניסן
- זוממער זמן פון ראש חדש אייר ביז י' אב
- אלול זמן פון ראש חדש אלול ביז י"א תשרי
[בעאַרבעטן] טומעלט טאג
קיין איין באשרייבונג וועגן בית מדרש גבוה איז קיין באשרייבונג אויב עס האט נישט אין זיך טומעלט טאג. דאס איז די ערשטע טאג אין די זמן, די זיבעטע גאס ווערט פארוואנדעלט אין א מארק ווי מען האנדעלט זיך איין א חברותא מיט/אדער א חבורה. עס טומעלט זיך אין גרויסען עס פון די אינטערעסאנטסטע זאכן צו זען פאר איינער וואס האט דאס נאך נישט געזען. יעדער וואס זוכט א חברותא קען באקומען איינס ביי טומעל טאג.
[בעאַרבעטן] די פריזער
עס איז דא א תקנה אין ישיבה אז ווען א בחור ווערט אנגענומען טאר ער נישט טאן א שידוך ביז פיר מאנאטען אין זמן, צו זיין מער פונקטליך ביז ט"ו בשבט פאר די ווינטער זמן, און ר"ח תמוז פאר די זוממער זמן. אין די פיר חדשים ווערט דאס אנגערופען אז מען איז נאך אין די פריזער ווייל מען איז פארפרוירן ווען עס קומט צו שידוכים. די אויסנאם איז אז ווען מען ווערט אנגענומען אין ישיבה גיבט מען אריין די נאמען פון וועמען מען האנדעלט שוין אינמיטען א שידוך, אין אזא פאל אויב ווערט מען א חתן צו א מיידל מיט דעם נאמען, הייסט דאס אז מען האט נישט עובר געווען אויפן תקנה.
