Nhạc Phúc âm

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Thuật ngữ Nhạc Phúc âm dùng để chỉ hoặc là thể loại nhạc tôn giáo khởi nguồn từ các nhà thờ của người Mỹ gốc Phi trong những năm 1930, hoặc là, trong ý nghĩa rộng lớn hơn, cả thể loại nhạc phúc âm của người da đen và thể loại âm nhạc tôn giáo được sáng tác và hát bởi những nghệ sĩ Cơ Đốc da trắng ngụ cư tại miền Nam nước Mỹ. Trong khi sự tách biệt giữa hai thể loại âm nhạc này không bao giờ có giá trị tuyệt đối - cả hai đều bắt nguồn từ thánh ca và giới nghệ sĩ thuộc giáo phái Giám Lý (Methodist) với truyền thống lâu đời, theo đó họ có thể hát những ca khúc của người khác - sự chia cắt sâu xa giữa một nước Mỹ thuộc về người da trắng và một nước Mỹ thuộc về người da đen, nhất là giữa các nhà thờ của người da đen và của người da trắng, đã giữ hai thể loại âm nhạc tách rời khỏi nhau. Mặc cho sự phân biệt được thu hẹp dần trong năm mươi năm qua, hai thể loại âm nhạc này vẫn tiếp tục tồn tại như là hai thực thể riêng biệt.

Trong cả hai truyền thống, có một số ca sĩ như Mahalia Jackson tự giới hạn mình để chỉ trình diễn trong khung cảnh tôn giáo, thì những người khác như nhóm tứ ca the Golden Gate và Clara Ward trình diễn nhạc phúc âm trong môi trường thế tục, ngay cả tại các hộp đêm. Những người này vẫn thường trình bày các ca khúc phúc âm trong các buổi trình diễn nhạc thế tục, mặc dù không có ca sĩ nào trình diễn các ca khúc thế tục trong các chương trình nhạc phúc âm.

Mặc dù nhạc Phúc âm chủ yếu vẫn là một hiện tượng của nước Mỹ, thể loại âm nhạc này đã lan toả khắp nơi trên thế giới, điển hình là tại Úc với các ca đoàn như The Elementals và Jonah & The Whalers cùng những festival như Festival Nhạc Phúc âm Úc.

[sửa] Nhạc Phúc âm của người da đen

[sửa] Khởi thuỷ (thập niên 1920 - thập niên 1940)

Hiện tượng âm nhạc mà hầu hết mọi người ngày nay nhìn nhận như là “nhạc tôn giáo của người Mỹ gốc Phi dựa trên các ca đoàn nhà thờ với những giọng đơn ca điêu luyện” đã có một khởi đầu 80 năm trước đây không giống như vậy. Nhạc Phúc âm mà Thomas A. Dorsey, Sallie Martin, Tiến sĩ Mattie Moss Clark, Willie Mae Ford Smith và những nhà tiên phong khác biến thành một thể loại âm nhạc được công chúng yêu thích bắt nguồn từ những hình thức khoáng đạt dùng để biểu thị lòng sùng tín tôn giáo tại những nhà thờ thuộc Phong trào Thánh khiết (Holiness Movement) nhằm khuyến khích tín hữu “làm chứng”, thuật lại hoặc ca hát cách tự phát về đức tin và những trải nghiệm của họ về sự thăm viếng của Chúa Thánh Linh và tình trạng ngập tràn phước hạnh, đôi khi họ cũng nhảy múa như một cách biểu đạt cảm xúc. Trong thập niên 1920, các “nghệ sĩ được thánh hoá”, điển hình như Arizona Dranes, nhiều người trong số họ cũng là những nhà thuyết giáo du hành, khởi sự ghi âm theo cách pha trộn các chủ đề tôn giáo với kỹ thuật barrelhouse, blues và boogi woogie, cũng như bắt đầu đem các loại nhạc cụ của nhạc jazz, như trống và kèn, vào nhà thờ. Cần ghi nhớ rằng nhạc phúc âm không chỉ đơn giản là một loại hình âm nhạc mà còn là một phần tinh tế trong kinh nghiệm tôn giáo của các tín hữu.

Dorsey, còn gọi là jonny g, đã từng sáng tác và chơi piano cho các đại thụ nhạc blues như Tampa Red, Ma Rainey và Bessie Smith]], làm việc cật lực hầu phát triển loại nhạc mới này, tổ chức các hội nghị thường niên cho giới nghệ sĩ, du hành với Martin để bán nhạc tờ (sheet music), cuối cùng đã thành công trong nỗ lực vượt qua mọi trở ngại thường gặp tại các nhà thờ có khuynh hướng bảo thủ, ở đây loại nhạc mới được xem là trần tục và tội lỗi.

Cung cách thể hiện phóng khoáng này ảnh hưởng đến các thể loại nhạc tôn giáo khác của người da đen. Những nhóm nhạc được yêu thích nhất thường là các nhóm tứ ca nam hoặc những nhóm nhỏ như Tứ ca Golden Gate, hát, thường không có nhạc đệm (a capella), với cách thể hiện vui tươi sinh động, hoà âm được soạn kỹ, giai điệu du dương, kỹ thuật chuyển âm điêu luyện tạo ra một phong cách thể nghiệm tươi mới khác xa với cách hát thánh ca trầm lắng theo truyền thống. Chịu ảnh hưởng những nhóm nhạc pop như The Mill Brothers, các nhóm nhạc này cho ra mắt những ca khúc pha trộn các chủ đề tôn giáo quen thuộc với những cảm nhận về các vấn đề chính trị và xã hội. Ảnh hưởng của Phúc âm ngày càng được nhận thấy rõ hơn khi họ đem loại hình âm nhạc mới này vào vốn liếng âm nhạc sẵn có của mình.

[sửa] Thời vàng son (thập niên 1940 - thập niên 1950)

Nhạc phúc âm được sáng tác bởi Dorsey và những nhạc sĩ khác trở nên rất thịnh hành với các nhóm tứ ca, những nhóm này khởi sự chuyển sang một hướng mới. Các nhóm như Dixie Hummingbirds, Pilgrim Travelers, Soul Stirrirs, Swan Silverstones, Sensational Nightingales và Five Blind Boys of Mississippi đem đến một cách thể hiện phóng khoáng hơn cho những phối âm đóng của phong cách lễ hội, thêm khoảng trống cho những ngẫu hứng và sử dụng những phân đoạn ngắn được lặp lại nhiều lần trong nhạc nền để duy trì nhịp điệu căn bản cho những sáng tạo của ca sĩ chính. Thành viên của các nhóm tứ ca thường kết hợp phần phô diễn tính điêu luyện của của giọng ca đơn với phần hợp ca đầy ngẫu hứng theo những nhịp điệu luôn được cải biên, giúp biểu đạt được những cung bậc cảm xúc và thể hiện được tính nghệ thuật qua các ca khúc được trình bày.

Trong những thập niên 1940 và 1950, khi các nhóm tứ ca lên đến đỉnh cao là lúc một số giọng ca nữ bắt đầu bước vào vùng hào quang của các ngôi sao. Những ngôi sao như Mahalia Jackson và Bessie Griffin chuyên về đơn ca trong khi những người khác như Clara Ward, The Caravans, The Davis Sisters và Dorothy Love Coates, trình diễn với những nhóm nhỏ. Hầu hết các giọng ca nữ thuộc dòng nhạc phúc âm gây dựng sự nghiệp ca hát của mình dựa trên sức mạnh kỹ thuật và sức thu hút của lời chứng về những trải nghiệm tôn giáo của chính họ.

Trong các giọng ca nữ này nổi bật hơn cả là Roberta Martin ở thành phố Chicago. Martin lãnh đạo những nhóm nhạc có cả ca sĩ nam lẫn nữ, trình diễn theo phong cách tập thể hơn là chú trọng vào sự phô diễn tính điêu luyện của giọng ca đơn; Martin cũng bảo trợ những nghệ sĩ hoạt động độc lập như James Cleveland, là nhân vật trong những thập niên kế tiếp đã làm thay đổi bộ mặt của dòng nhạc phúc âm.

[sửa] Các ca đoàn và những ngôi sao ( thập niên 1960 đến nay)

Cleveland và Alex Bradford mang đến một bầu không khí mới cho dòng nhạc phúc âm khi khởi sự thành lập những ca đoàn đông đảo và những tổ chức lớn với kỷ luật làm việc tốt, sử dụng phối âm phức tạp giúp tiếng hát của toàn thể ca đoàn thể hiện những tiết tấu thu hút, những hoà âm tinh tế và hỗ trợ cho những giọng hát thuộc các nhóm tứ ca của thời kỳ vàng son phô diễn chất giọng và kỹ năng điêu luyện của mình . The Brooklyn Tabernacle Choir và The Mississippi Mass Choir là hai ca đoàn nổi tiếng nhất trong số hàng trăm ca đoàn của các nhà thờ địa phương.

Giống Dorsey và những nhà tiên phong khác đã vay mượn từ nhạc blues và nhạc jazz, những ngôi sao nhạc phúc âm gần đây như Andrae Crouch, CeCe Winans và Take 6 tiếp cận với ảnh hưởng của nhạc pop trong khi những người khác như Kirk Franklin đem một số yếu tố của nhạc hip hop vào dòng nhạc phúc âm.

Sự chấm dứt luật phân biệt chủng tộc tại miền Nam nước Mỹ (Jim Crow laws) làm thay đổi điểm tập chú của nhạc phúc âm. Suốt trong thời kỳ phân biệt chủng tộc với những biện pháp bất công và khắc nghiệt áp đặt trên người da đen, trong vòng các nhà thờ có thái độ phi chính trị thuộc phong trào thánh khiết, nhạc phúc âm chỉ có thể diễn đạt những than thở kín đáo ví như ca từ “Khi lên đến Thiên đàng tôi sẽ ca hát và kêu to/ vì không còn ai tống cổ tôi ra”; người nghe sẽ hiểu được ý nghĩa ẩn giấu đằng sau những ca từ này. Chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi bùng nổ Phong trào Dân quyền (được soi dẫn bởi tinh thần bất bạo động của Mục sư Martin Luther King, Jr., theo đuổi những biện pháp ôn hoà nhằm đấu tranh cho quyền hiến định của người da đen) nhạc phúc âm trở nên một loại “nhạc hiệu” cho phong trào. Ngày nay nhạc phúc âm tập chú vào thông điệp như sự cần thiết phải có những trải nghiệm cá nhân về sự cứu rỗi.

[sửa] Ảnh hưởng của nhạc phúc âm

Những nghệ sĩ nhạc phúc âm, từng chịu ảnh hưởng trào lưu nhạc pop trong nhiều năm, đến phiên mình kiến tạo ảnh hưởng đáng kể trên trong thời kỳ sơ khai của dòng nhạc rhythm và blues (R&B); những nhóm nhạc như Orioles, Ravens và Flamingos đã ứng dụng kỹ thuật a cappella của các nhóm tứ ca nhạc phúc âm cho các ca khúc nhạc pop vào cuối thập niên 1940 và suốt trong thập niên 1950. Những nghệ sĩ nhạc phúc âm hoạt động độc lập như Sam Cooke, và những nghệ sĩ nhạc thế tục như Ray Charles và James Brown, từng vay mượn nhiều từ nhạc phúc âm, đã tạo nên dấu ấn đậm nét trong thập niên 1950, khi giúp kiến tạo dòng nhạc soul bằng cách mang nhiều hơn tính chất của nhạc phúc âm vào trong nhạc rhythm và nhạc blues. Có lẽ Elvis Presley là nghệ sĩ nhạc phúc âm vĩ đại nhất mặc dù ông cũng là đại thụ trong giới nhạc rock’n roll và nhạc đồng quê. Presley yêu thích những ca khúc nhạc phúc âm như “Why me Lord”, “How great Thou art” (Lớn bấy duy Ngài), và “You’ll never walk alone”.

Nhiều người trong số các nghệ sĩ nổi tiếng của dòng nhạc soul như Aretha Franklin, Marvin Gaye, Wilson Pickett và Al Green, xuất thân từ các ca đoàn nhà thờ và dòng nhạc phúc âm, vì vậy họ mang theo mình nhiều âm hưởng từ cung cách trình diễn ca khúc của những ca sĩ nhạc phúc âm như Clara Ward và Julius Cheeks. Những nhạc sĩ sáng tác nhạc thế tục thường cải biên một số bài hát nhạc phúc âm như ca khúc “I’ve Got A New Home” của nhóm Pilgrim Traveler đã được Ray Charles cải biên thành ca khúc “Lonely Avenue”, hay bài hát “Stand By Me” được Ben E. King cùng Lieber và Stoller soạn lại từ một ca khúc nhạc phúc âm nổi tiếng.

[sửa] Nhạc Phúc âm của người da trắng

Vẫn thường được gọi là nhạc phúc âm miền Nam hoặc nhạc phúc âm đồng quê để phân biệt với nhạc phúc âm của người da đen, nhạc phúc âm da trắng đi theo một lộ trình khác trong tám mươi năm qua. Một phần nguồn gốc của nó được tìm thấy trong các tác phẩm của Aldine S. Kieffer và Ephraim Ruebush. Dòng nhạc này được phát triển bởi những giáo viên âm nhạc lưu động, các nhóm tứ ca nhạc phúc âm, và các công ty xuất bản nhạc như A.J. Showalter (1879), James D. Vaughan Publishing và Stamps-Baxter Music and Printing.

Nhạc phúc âm miền Nam tìm thấy nguồn cảm hứng sáng tác trong bối cảnh tôn giáo của các nhà thờ thuộc phong trào Thánh khiết, khi ấy đang phát triển mạnh trên khắp miền Nam trong những thập niên đầu của thế kỷ 20 để kiến tạo một nền âm nhạc mới, bổ sung cho những bài thánh ca truyền thống của thế kỷ 18 và 19, hình thành nên những hình thái mới trong nghi thức thờ phụng.

Có những nghệ sĩ nhạc phúc âm đồng quê, như Carter Family, dành được tình cảm của đông đảo người nghe qua các đĩa nhạc và các chương trình trên sóng phát thanh trong thập niên 1920 và 1930. Những người khác, như Homer Rodeheaver, George Beverly Shea hay Cliff Barrows, là những ca sĩ nổi tiếng nhờ xuất hiện thường xuyên trong các chiến dịch truyền giảng Tin Lành của những nhà truyền bá phúc âm du hành như Billy Sunday hoặc Billy Graham.

Thành phố Hartford, tiểu bang Arkansas, suốt một thời được xem là ốc đảo của nghành xuất bản nhạc phúc âm, nơi đặt bản doanh của Công ty Âm nhạc Hartford với sự cộng tác của các tài năng âm nhạc như Albert E. Brumley (sáng tác ca khúc “I’ll Fly Away”) và E. M. Barlett (sáng tác ca khúc “Victory in Jesus”).

Trong số những nghệ sĩ trình diễn nhạc phúc âm miền Nam thành công nhất phải kể đến Tứ ca The Statesmen, The Blackwood Brothers, Jordanaires, J.D. Summer, Tứ ca Stamps, Oak Ridge Boys, The Happy Goodman Family và The Cathedrals. Cũng giống nhạc phúc âm của người da đen, khán giả nhạc phúc âm của người da trắng phần lớn là các tín hữu thường đến dự các buổi lễ thờ phượng tại nhà thờ, không phải lúc nào cũng đồng ý tha thứ các ngôi sao của họ khi những nghệ sĩ này từ bỏ dòng nhạc phúc âm để quay sang thể loại âm nhạc khác, như trường hợp của Oak Ridge Boys với chọn lựa mới là dòng nhạc pop. Có những nhóm truyền thống khác như The Imperials, góp phần cho sự phát triển của nền âm nhạc Cơ Đốc đương đại. Trong những năm gần đây, nhạc phúc âm miền Nam chứng kiến sự hồi sinh khi đông đảo người hâm mộ trở lại với dòng nhạc này nhờ những thành công của Bill và Gloria Gaither khi họ cho phát hành một loạt băng video “Homecoming”, tập hợp những giọng ca huyền thoại của dòng nhạc phúc âm miền Nam cùng trình diễn với nhiều ngôi sao đương đại như The Gaither Vocal Band, The Hoppers và Ernies Haase & Signature Sound .

Hiệp hội Nhạc Phúc âm là tập hợp chủ lực của giới nghệ sĩ nhạc phúc âm với nhiều nhân vật nổi tiếng trong mọi lãnh vực của nhạc phúc âm. Hiệp hội Nhạc Phúc âm miền Nam đặc biệt chú trọng vào nhạc phúc âm miền Nam, có một Danh nhạc Sảnh (Hall of Fame) và một viện bảo tàng toạ lạc trong khuôn viên của công viên chủ đề Dollywood tại Pigeon Forge, tiểu bang Tennessee.

[sửa] Đọc thêm

[sửa] Liên kết ngoài

Gospel Music Association web site
Gospel Music Channel web site
Music Home Page
James D. Vaughan Publishing and School of Music
Handbook of Texas Online: Gospel Music
Lyrics to Christian Songs and Christian Hymns
Gaelic-gospel link is ‘academic racism’
- Christian Gospel Rock Music
black gospel music
Gospel Rap & Hip Hop
Gospel music radio stations
Albert Brumley, Sr., Gospel Songs
- Gospel Today
GOSPELflava - News of the Gospel Music Industry
[1] - Gaither Homecoming website
[2] - Southern Gospel News
[3] - AGQC Convention and Quartet Preservation Website

Lấy từ “http://vi.wikipedia.org../../../n/h/%E1%BA%A1/Nh%E1%BA%A1c_Ph%C3%BAc_%C3%A2m_b481.html”

We provide Linux to the World