Huỳnh Văn Nghệ
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Huỳnh Văn Nghệ (2 tháng 1 năm 1914 – 5 tháng 3 năm 1977), một cán bộ chỉ huy trong Quân đội Nhân dân Việt Nam, nổi tiếng về tài thi ca, có những câu thơ được nhiều người truyền tụng.
Mục lục |
[sửa] Lai lịch
Ông sinh tại làng Tân Tịch, huyện Tân Uyên, tỉnh Biên Hòa, nay là xã Thường Tân, huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Cha của ông là một thầy dạy võ.
Do học giỏi nên Huỳnh Văn Nghệ được nhận học bổng học tại trường trung học Pétrus Ký Sài Gòn. Trong những năm 1936-1939, ông làm việc ở Sở hỏa xa Sài Gòn. Năm 1940, ông tham gia Khởi nghĩa Nam Kỳ. Khi bị lộ, ông sang Campuchia rồi Thái Lan (1942) hoạt động trong phong trào Việt kiều yêu nước. tại đây ông tổ chức xuất bản báo Hồn cố hương.
[sửa] Hoạt động quân sự
Năm 1944, ông trở về nước lập khu nghĩa quân Đất Quốc tại quê hương Tân Uyên, Biên Hòa. Ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương và tham gia Tổng khởi nghĩa Tháng Tám, trực tiếp chỉ huy bắt sống tỉnh trưởng và cảnh sát trưởng tỉnh Biên Hòa. Ông được giao nhiệm vụ chỉ huy trưởng lực lượng Giải phóng quân Biên Hòa, cố vấn cho Ủy ban kháng chiến miền Đông. Chính quyền cách mạng giao cho ông trọng trách mang hơn 10 vạn đồng (tiền Đông Dương) qua Campuchia mua vũ khí về phục vụ cách mạng nhưng hai kẻ môi giới cầm tiền đã bỏ trốn, khiến ông không hoàn thành nhiệm vụ. Sau này hai kẻ môi giới lừa bịp đã bị bắt.
Cuối tháng 9 năm 1945, Sài Gòn bị Pháp chiếm, trạng sư Dương Văn Giáo, “lãnh tụ” Việt Nam phục quốc đồng minh hội, đứng ra thành lập chính phủ “Nam Kỳ Cộng hòa quốc” phục vụ cho thực dân Pháp. Huỳnh Văn Nghệ đã trực tiếp tham gia bắt sống Dương Văn Giáo.
Tháng 5 năm 1946, Tư lệnh Nam Bộ Nguyễn Bình phong cho Chi đội trưởng Chi đội (tương đương trung đoàn) 10 Huỳnh Văn Nghệ làm Khu bộ phó Khu 7 (miền Đông Nam Bộ, một trong 3 khu quân sự-hành chính ở Nam Bộ). Sau này ông được thăng chức Khu trưởng Khu 7 kiêm Tư lệnh Bộ Tư lệnh Khu 7. Ông đã chỉ huy nhiều trận đánh nổi tiếng với bí danh Tám Ngãi.
Năm 1953, ông được cử ra Bắc học tập và tiếp tục công tác trong Quân đội với hàm Thượng tá, chức vụ Phó Cục trưởng Cục Quân huấn thuộc Bộ Tổng Tham mưu.
[sửa] Chuyển sang ngạch dân sự
Rời Quân đội, Huỳnh Văn Nghệ chuyển sang làm Tổng cục phó Tổng cục Lâm nghiệp. Năm 1965, ông về miền Nam tham gia chống Mỹ, làm Phó ban Kinh tài Trung ương Cục miền Nam.
Sau khi đất nước thống nhất, ông là Thứ trưởng Bộ Lâm nghiệp (nay đã hợp nhất vào Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn). Ông lâm bệnh và mất tại Thành phố Hồ Chí Minh ngày 5 tháng 3 năm 1977.
[sửa] “Thi tướng”
Không chỉ là một chỉ huy quân sự tài ba, ông còn là một nhà thơ có những vần thơ in đậm trong tâm trí người đọc. Đồng đội và nhân dân Nam Bộ gọi ông là “Thi tướng rừng xanh”.
Ở Huỳnh Văn Nghệ nhiệm vụ chiến sĩ và sứ mệnh thi sĩ đã hoà quyện với nhau, như chính lời ông viết:
- Tôi là người lăn lóc giữa đường trần,
- Không phân biệt lúc mài gươm múa bút.
- Đời chiến sĩ máu hoà lệ, mực
- Còn yêu thương là chiến đấu không thôi
- Suốt một đời gươm chẳng ráo mồ hôi
- Thì không lẽ bút phải chờ kiếp khác.
- Trên lưng ngựa múa gươm và ca hát,
- Lòng ta say chiến trận đến thành thơ…
Thơ của ông giản dị mà gần gũi, đầy cảm hứng mà sâu sắc, hồn nhiên mà xúc động. Bài thơ Nhớ Bắc của ông làm tại Chiến khu Đ năm 1946 với 4 câu tuyệt bút mở đầu đã được nhiều thế hệ người Việt Nam truyền tụng:
- Ai về xứ Bắc ta đi với
- Thăm lại non sông giống Lạc Hồng
- Từ thuở mang gươm đi mở cõi
- Trời Nam thương nhớ đất Thăng Long.
(Câu cuối có một số bản chép là “Ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long”. Tuy nhiên sau này đã được đính chính lại đúng nguyên tác là "trời Nam").
Bài thơ kết thúc bằng 4 câu mang nặng tình với đất nước:
- Ai đi về Bắc xin thăm hỏi
- Hồn cũ anh hùng đất Cổ Loa
- Hoàn Kiếm hồ xưa Linh Quy hỡi
- Bao giờ mang trả kiếm dân ta.
Gần 50 bài thơ của ông đã được chọn in trong tập Thơ văn Huỳnh Văn Nghệ, NXB Đồng Nai, 1998. Ngoài ra ông còn viết truyện ký, tự truyện được tập hợp trong hai tập sách Quê hương rừng thẳm sông dài và Những ngày sóng gió.
