Âl-İdrisi
From Wikipedia
Abu Abd-Allah Muhammad âl-İdrisi yä ki âl-İdrisi ul Ğäräp säfärçe, cäğräfiäçe, xarítaçı wä nabatatçı ide.
âl-İdrisi 1099. yıl tiräsendä Ceuta'da tua.
Ğälim Cordoba üniversitätendä belem alıp Sisilidä Normannarnıñ Roger II patşası qalasında yäşi. Ul İspania, Tönyaq Afrika, Alğı Şäreq cirlären säfär belän yörep çığa.
1166. yılda Siciliadä wafat bula.
[üzgärtü] Xezmätlär
âl-İdrisi moña tikle bilgele bulğan bar darulı ülännärne öyränep çıqtı. Üz äytüe buyınça, fännär borınğı zamannardan alğa kitkänñar, wä üze ülännärne cíu-törkemläw belän şöğellänä başlağan. Sul şaqta ul küp yaña darulı ülän barlığın açtı, wä üz eşläreneñ näticäse itterep törle kitaplarnı yazdı, alar arasında iñ möxime ul «Kitab âl-Cämi-li-Sífat Aştat âl-Nabatat» ide.
Şul uq waqıtında ul cäğräfiä belän dä şöğellänä ide, bar närsäne xarítalarda bilgeli ide, böten bilgele bulğan dönyanı taswírlağan ide. 1154. yılda âl-İdrisi «Tabula Rogeriana» atlı xezmät yaza, wä aña östämä xezmät bularaq «Geography» atlı eş. Alarnı bergä Roger II. «Nuzxat âl-Muştaq» itep atağan, âl-İdrisi isä «Kitab Rudjar» yäğni Rudjar kitabı atağan. Bu xezmät 1161. yılda törätelep wä östälänep «Keşelek baqçası wä Can şatlığı» iseme belän qabat çığarıla, ämma bügenge köngä kilep çitmiçä yuğala. Anıñ «Şatlıq baqçası» yä ki «Keçkenä İdrisi» adı belän bilgele bulğan qısqartılğan yurama 1192. yılda näşri itela. Bu kitap bik ük kamil wä tögäl tügel ide, ämma annan soñ berniçä ğasır buyı çıqqan xarítalar aña nigezlängän ide.
