Trimurti
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Trimurti yeryüzündeki sayısız tradisyonda bulunan üçlü ilah grubuna Hindu tradisyonunda verilen addır. Bu üçlü ilah grubu Hindu tradisyonunda Shiva (Şiva)–Brahma–Vishnu’dan oluşur. Aslında Trimurti sözcüğü "üç yüzlü ilah" anlamına gelir. Yani üç ayrı fonksiyonu olan tek bir ilah sözkonudur: Brahma olarak yaratır, Vişnu olarak hükmeder, Şiva olarak yok eder. Bir başka deyişle üç ayrı ilah yoktur; tek bir birimin üç ayrı fonksiyonunu gösteren üç tezahür sözkonusudur. Hint tradisyonunda üçgen tarafından çevrili daire ise kimi sembolizmlerde trimurtiyi simgeler. Hindular üç ilâhî fonksiyonu göstermek üzere kimi zaman elin üç parmağını kullanırlar ki, bu işarete trikala denir. Bu üç parmak işareti Proto-Türkler’den kalma çok eski bir yazıt olan Tamgalı Say yazıtında da görülür. Kimi yazarlar bu üçlü ilah grubunun sembolik anlamlarından birinin Sirius Sistemi’ndeki üç yıldızla ilgili olduğunu belirtmişlerdir.
Trimurti kavramının bulunduğu diğer tradisyonlar şunlardır:
- Guatemala tradisyonu: Bitol – Alom - Quhalom.
- Kelt tradisyonu: Teutates-Taranis-Esus.
- Peru tradisyonu: Paçakamak-Kon-Virakoça.
- Eski Mısır tradisyonu: İsis–Osiris–Horus
- Dogon tradisyonu: Nommo die-nommo tityayne-o nommo.
- Hitit tradisyonu: Teshup -Hepatu-Sharruma .
- İndo-aryen tradisyonu: Mitra–İndra–Varuna
- Mitanni tradisyonu: Mitrassil–İndar–Uruvanassel.
- Sabiî tradisyonu: Hibil-Şitil-Anuş.
- Etrüsk tradisyonu: Tinia-Uni- Minerva.
- Grek ezoterizmi: Phanes-Ouranos-Kronos.
- Grek mitolojisinde Silene (Selene)-Hekate-Artemis.
- Eski İran’ın Ehli Hak tradisyonu: Güneş’in efendileri olan üç kardeş ilah.
- Sümer ve İskandinav tradisyonlarında ve neo–platonizm’de de bu tür üçlü ilah gruplarına rastlanır.
