Cemile Osman
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tanınmış Kırım Tatar halk oyunları eğitmeni, Kırım Özerk Cumhuriyeti sanatçısı.
Eylül (resmi olarak 25 Ekim) 1957'de Özbekistan’nın Taşkent’e bağlı Ortasaray köyünde doğdu.
Konu başlıkları |
[değiştir] Ailesi
Babası 1925 doğumlu Ziya Osman Bahçesaray'lı, annesi 1931 doğumulu Ediye Asan Avcıköy’lüdür. Stalin'in emri ile 18 Mayıs 1944'te yapılan sürgünde ailesi Özbekistan'ın başkanti Taşkent'in yakınlarındaki Ortasaray köyüne düşer. Burada Osman Ailesi'nin üç kızı dünyaya gelir: Zekiye, Cemile ve Elmas.
Ortasaray sürgünden evvel mahkümların yaşadığı ve Sovhoz'larda çalıştırıldığı bir köy idi. Sürgünde Kırım Tatarları ve az sayıda Alman ailesi bu köye yerleştirildi. Bu köyeden çıkmak yasak idi. Ziya Osman'ın akrabaları başka yerlere gönderilmişti. Annesininin Semerkand'ın bir köyünde olduğunu öğrendi. Oraya gitmek istedi fakat yakalanarak 15 gün hapis yattı. Cemile Osman babaannesini hiç göremez. Böyle bir dünya içersinde yanlarında olan anneannesi ve dedesi ona Kırım’ı anlatır, Kırım’ı sevdirirler.
==Çocukluk ve okul hayatı==
Ziya Osman Sovhoz'da çalışmak zorunda idi, onun dışında bir iş yapması yasak idi. Buna rağmen kendisi akordeon, kemane, dare, mandolin, balalayka gibi çalgı aletlerini çalmak, şarkı söylemek, resim yapmak gibi sanatlarla uğraşmayı çok severdi. Eşi Ediye de halk oyunlarını oynamaktan hoşlanırdı. Böyle bir ailede yetişen Cemile, küçüklükten dans hareketleri yapmaya başlar. Köyde onun adını "balerina" koyarlar.
Cemile Osman dördüncü sınıfa giderken televizyonda Devlet Koreografi Okulu'nun sınavlarına davet eden bir duyuru yapılır. Annesi onu sınavlar için Taşkent’te götürür. Bale bölümünü kazanır ve 8 sene boyunca bale ve halk oyunları eğitimi alır. Bu süre boyunca ailesinden ayrı kalır. Haftada bir Taşkent'ten Ortasaray'a gidip gelirdi.
Cemile dansı çok sever. Bir gün hocası öğrencileri toplar ve bale okulunda okumasaydınız ne okurdunuz diye. Kimisi doktor, kimisi model olacağını söylüyordu. Sıra kendisine gelince, bale olmasa başka bir şey yapmayacağını söyler. Anneannesi ise ona bale sana ne gerek, hiç güzel değil, başka oyun olsun diyordu.
Aldığı bale eğitimi yanında müzik dersleri, Özbek ve dünya halk oyunları, Hint, Kafkas, Moldova ve tarihi halk oyunları dersleri aldı. Hocaları arasında Türkiye'de de tanınmış Korkmaz Sagatov, Gülnara Mavayeva, Tamara Kaskova, Timur Tikoyev vardı.
[değiştir] Sanat kariyeri
Cemile Osman son sınıfta okurken kariyerini Özbekistan Devlet Halk Ansambli - Bahor sürdürmesi teklif edilir. O zamanlar daha bir Kırım Tatar Ansambli'nin varlığından haberdar değildir. Resmi adı Tatar Halk Oyunları ve Müzik Ansambli - Kayarma olan topluluğun başkanı Fevzi Bilal kendisine şöyle der: "Olur mu? Senin bizim ansambilimize gelmen gerekli, sen gelmezsen, ben gelmezsen kim bizim ansambilde oynayacak, kim bizim kültürümüzü yaşatacak?". Aile içersinde bu konuyu konuşurlar ve Kırım Tatar oyunlarını oynamaya karar verir.
1976 senesinde Kaytarma'ya geldiğinde Cemile Osman Kırım Tatarları'nın müziği, oyunları, kıyafetlerini merakla karşılar. Kaytarmada ilk hocası Akim Cemil, kareografı ise Remziye Bakkal idi. Oyunun inceliklerini onlardan öğrenir. Sahneyi oyuncu Selime Çelebi, şarkıcı Sabriye Recep ve sunucu Ablemit Umer gibi halk arasında ünlü olan kişiler ile paylaşır. Kaytarma Ansambli 6 çift oyuncudan oluşuyordu. Cemile Osman'ın Kaytarma'daki eşi, okuldan beraber geldikleri Münir Ablay idi.
Sadece Özbekistan sınırları içersinde gösteri yaparlardı. İzin verilirse eğer birkaç senede bir Kırgızistan ve Kazakistan'a giderlerdi. Bu gösterilerde Cemile Osman halkını tanıma olanağına sahip olur. Sahne perdesinin arkasında salondakileri izlerdi. Yaşlıların şarkıcı şarkı söylerken ağladığını görürdü ve aynı duyguları onlarla beraber yaşardı.
1983 senesinde birisi Moskova’daki televizyon programına mektup yazar, Tatar oyunlarını, Özbekistan’daki Cemile Osman’ı görmek istiyoruz, diye. Sovyet devrinde inanılmayacak bir şey gerçekleşir ve Cemile Osman'ı Moskova’dan davet ederler. Tüm SSCB'ye Tımtım oyununu oynar.
Dilaver Bekir ile evlenir. Oğulları Osman 1981 senesinde, yine kendisi gibi oyuncu olan kızları Arzı ise 1984 senesinde doğar.
Kaytarma'da 15 sene oynadıktan sonra, Kırım'a dönüş olur ve Dilaver Bekir ve Server Kakura Kırım Tatar Halk Oyunları ve Müzik Topluluğu Kırım'ı kurar ve Cemile Osman oyunculuğunu burada sürdürmeye devam eder. Topluluk çeşitli ülkelerde gösteriler yapar.
[değiştir] Eğiticilik dönemi
20 sene çalıştıktan sonra ben artık bir şeyler biliyorum ve halk oyunlarımızı gençlere de öğretebilirim der ve 1995 senesinde ekibini kurar. Ekibin adı Sevinç olur. Bu adı başka bir ekip de kullanmaya başlayınca, ekibin adını değiştirir ve Cemile koyar.
Cemile Osman halk oyunlarındaki bilgi ve tecrübesini yalnız Kırım'daki değil Romanya ve Türkiye'deki gençlerle paylaşır. Şu anda Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi'nin davetiyle geldiği İstanbul'da 7'den 77'ye Kırım Tatar halk oyunlarını öğrenmek isteyen herkese ders veriyor. Ayrıca Zeytinburnu Kırımlı İsmail Rüştü Olcay Lisesi'nde ve Bağcılar Gaspıralı İsmail Bey İlköğretim Okulu'nda Kırım halk oyunları ekipleri yetiştirmektedir.
İstanbul'daki gençler derslere neden katılmıyorlar, ya uzaklığı bahane ediyorlar ya da oyun oynamak için yetenekli olmadıklarını söylüyorlar, bu sorumuza Cemile Osman şöyle cevap veriyor:
Buradaki gençlere anneleri, babaları, dedeleri, akrabaları onlara Kırım’ı daha iyi anlatmamışlar, farkında olmadıkları için gençler suçlu değilller. Eğer iyi anlatılsaydı onlarda da oynamaya gelirlerdi, ben Kırım Tatarıyım neden derneğe gitmiyorum, neden dernekte öğretilenlere katılmıyorum diye düşünürlerdi. Pek çok şey de öğrenirlerdi. Ben Kırım Tatar oyunlarını oynadığım için, Kırım Tatarları içinde yaşadığım için kendimi daha çok Kırım Tatar hissediyorum. Onun için kim Kırım Tatar halk müziği, oyunları, resimleri, sanatı için çalışırsa, ondan çok memnun oluyorum çünkü onlar bizim kültürümüzü yaşatıyorlar, çocukları yetiştiriyorlar, dünyaya öğretiyorlar.
[değiştir] Yer aldığı yapımlar
- Kırım Belgeseli'nde oynadı
- Kırım'ın Sadık Kızları kitabında yer aldı
