Balıkesir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Balıkesir, Balıkesir ilinin merkezi olan şehirdir.
Balıkesir şehri Ege ve Marmara denizlerine kıyısı olmasıyla ön plana çıkmıştır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Tarihçe
Balıkesir merkezinde Bizans döneminde surlar olduğu rivayet edilir. Buna delil olarak da Hisariçi isminin yaygın olmasıdır. Çamlık mevkiinin merkezde aniden yükselmesi buranın eski kalıntılar olabileceği rivayeti vardır. Balıkesir ismi, Bizans dönemindeki Palao kasrı isminden gelmektedir.Bazı rivayetlere göre de BalIk Hisar'dan gelmektedir. Balıkesir Kenti halkı etnik köken olarak manav, yörük ve muhacir karaktere sahiptir. Manavlar; henüz Oğuz Türkleri Anadolu'ya gelmeden önce yani 1071'den önce Balkanlar'dan Anadolu'ya geçen Peçenek, Kıpçak Türklerinin Oğuz Türkleriyle birleşmesinden oluşmuştur. Yörüklerden önce, tarım faaliyetlerine geçerek yerleşik düzene geçen Türkler için kullanılagelmiş bir lakaptır. Muhacırlar ise; Balkan Savaşları ve 1980 Bulgaristan Göçleriyle gelen gruptur. Yörükler ise Karesi Beyliği'nin mirasçılarıdır. Balıkesir Karesi Beyliği'nin merkezidir.Karesi Beyliği'nin Osmanlı Devleti'ne katılmasıyla Balıkesir halkı Osmanlı Devleti'nin yükselme devrine geçmesinde en büyük katkıyı yapmıştır. Çünkü Karesi Beyliği'nin donanmasıyla Osmanlılar ilk olarak Trakya'ya geçmiş ve böylelikle ilerlemişlerdir. Balıkesirli komutanlar Hacıilbey, Evranosbey gibi askeri şahsiyetler Osmanlı'ya damgasını vurmuşlardır. Milli Mücadele Döneminde de ilk kurşunun atıldığı ve devlet örgütlenmesine benzer kurumsallaşmaya gidilmesiyle Yunanlılar'ın Ege'de ilerlemesini durdurmayı başardığı yerdir. Alaca Mescid'de toplanan 41 kişi büyük bir başarı ile devlet gibi bölgeyi yönetmişler ve askeri başarılara imza atmışlardır. Balıkesir Kenti Ege'deki ilk ve tek olacak "Yiğit" İstiklal Madalyasını alma hazırlığını yapmaktadır.
[değiştir] Yerleşke
Balıkesir il merkezi 200.000'i aşan nüfusu ile Marmara Bölgesinin 4. büyük yerleşim merkezidir. Balıkesir Merkez, Anafartalar Caddesi, Milli Kuvvetler Caddesi, Kızılay Caddesi ,Atalar Caddesi, Vasıf Çınar Caddesi etrafında yayılmış bir görünüme sahiptir. Marmara'dan daha çok Ege karakteri taşıyan bir özelliğe sahiptir. Aygören Mahhalesi, Hisariçi Mahallesi, Karesi Mahallesi, Kızpınar Mahallesi,Hacı ilbey mahallesi ilk yerleşim yerleridir. Yeni yerleşim yerleri ise özetle Bahçelievler Mahallesi, Atatürk Mahallesi, Paşaalanı Mahallesi, Adnan Menderes Mahallesi,Yeni mahalledir.
[değiştir] Turizm
Değirmen Boğazı Piknik Alanı: Piknik alanı, Balıkesir- Bursa karayolunun 10. kilometresi üzerinde bulunmaktadır. Toplam alanı 250 hektardır. Sahada; girişte satış standları, içeride kır gazinosu, kafeterya, büfe, çocuk oyun alanları basketbol sahası ve otopark bulunmaktadır. Piknik alanı çam, servi, söğüt, gibi 52 tür ağacı bünyesinde bulunmaktadır.
Necati Sezgin Piknik Alanı: Balıkesir Edremit karayolunun 40. km.’-sinde bulunmaktadır. Sahada büfe lokanta, yağmur barınağı, çeşme, piknik üniteleri gibi ziyaretçilere hizmet verebilecek tesisler yer almaktadır. 45 km hektar büyüklüğünde kızıl çam ağaçlarının bulunduğu sahada sakin ve huzurlu piknik yapmak mümkündür.
Çamlık: şehir kenarında şehre hakim bir tepedir. Çam aðaçları altında dinlenmek ve piknik yapmak mümkündür.Özellikle gece görünümü çok güzeldir. Saha içinde bir adet restaurant ve halı saha mevcuttur.
Atatürk Parkı: Şehrin merkezinde, çam ve çitlenbik ağaçları ile kaplı parkımız; gazinoları çocuk bahçeleri ve iki büyük havuzu ile geniş bir alana yayılmaktadır.İlimiz Kuvâ-yi Milliye Etkinlikleri ile Altıeylül Milli Fuarı etkinlikleri bu alan içerisinde yapılmaktadır. Atatürk Anıtı da park sahası içinde olup, 6 Eylül 1963’de tamamlanmıştır.2004-Haziran ayında belediye tarafından yıkımına başlanmıştır.
Saat Kulesi: Saat Kulesi 1829 yılında Girit’li Mehmet Paşa tarafından İstanbul Galata Kulesi’nin benzeri olarak silindir şeklinde yaptırılmış idi. 1897 yılındaki deprem nedeniyle yıkılınca, 1901 yılında bugünkü şekliyle yeniden yaptırılmıştır. Kare prizma şeklindeki bina, beyaz kesme taş ile yapılmış ve kabartma işçiliklerle de süslü hale getirilmiştir.En üst kat kubbe ile örtülmüş ve büyük bir çan eklenmiştir. Buranın hemen altındaki katta ise dört yöne de birer saat konmuştur.
Şadırvan: Saat kulesinin yakınında yer almaktadır. 1908 yılında Ömer Ali Bey zamanında yapıldığı sanılmaktadır. Pembe granitten yedi sütuna oturan soğan şeklinde bir kubbe bulunmaktadır. Kemerlerle bağlı sütunların üzerinden yatay bir silme ve saçak yer almaktadır.
Balıkesir Evleri:Anadolu gibi tarihin derinliğine yaşandığı, uygarlıkların kesiştiği toprak parçasında bugüne ulaşan mimari mirasın korunması büyük önem taşımaktadır.
Ülkemizde korunması gerekli kültürel varlıklar arasında "geleneksel sivil mimarlık örnekleri" büyük yer tutmakta ve önem taşımaktadır. Balıkesir geleneksel evleri toplumun geçmişini, ekonomisini ve yaşam biçimini bizlere yansıtmaktadır.
İlimizde Anadolu geleneksel ev mimarisini yansıtan örneklerin hemen hemen çoğunluğu kentimizin l5. yüzyıldan kalma çekirdek dokusunu oluşturan Aygören, Dumlupınar, Karaoğlan ve Karesi Mahallelerinde yer almaktadır. Bugün az sayıda ayakta kalabilen bu evlerin tamamı 19.yy. sonu-20.yy. başına tarihlendirilmiştir.
Yapılar dama planlı ve dikey kesişen sokakların üzerine sıralanmışlardır. Evlere bakıldığında iç ve dış cephelerinde sadelik göze çarpmaktadır. Evlerin içinde kalem işi duvar ve tavan tezyinatları bulunmamaktadır. Buna, karşılık iki özel örnek dışında basit ahşap tavan süsleri görülmektedir.
Genel olarak ev yapısı taş temelli, ağaç merteklerle destekli ve genellikle dış üst kat cepheleri ahşapla kaplı şekildedir.
İlimizdeki evlerin başlıca özelliklerine bakıldığında ;
- Taşıma sistemi, çamur harçlı-taş örgü duvardan oluşmuştur. .
- Evler genelde arazinin kot farkından oluşan bodrum ile üzerine yapılmış bir veya iki kattan oluşurlar. Binaların zemin katları mutfak ve kiler gibi servis mekanları olarak düzenlenmiştir. Üst katlar ise sofanın iki yanına yerleştirilmiş yaşam mekanları şeklinde kullanılmıştır.
- Evlerde sofa gerisinde bulunan yüklük veya dolap ile odalara da yüklük ve gusülhane yerleştirilerek sade fakat fonksiyonel mekanlar yaratılmıştır.
- Üst katlarda taşıyıcı sisteme ahşap kiriş ve hatıllar dahil edilmiştir. Dış ve iç cephelerde ahşabın dayanıklılığı ve dekoratif özelliğinden faydalanılarak ahşabın sıcaklığı evlere yansıtılmıştır.
- Ahşap iskeletli duvarlar sayesinde yapının yükü zemine aktarılmıştır.
- Saçaklar iklim şartlarına uygun olarak çok geniş değildir.
- Tek veya çift taraflı merdivenlerle ulaşılan ana girişler iki sütunla desteklenen bir revakla geri çekilmiştir.
- Yukarı sürmeli giyotin tipinde yapılmış dikdörtgen, sık ve küçük pencereler ile cephe hareketlendirilmiş ve aydınlık mekanlar yaratılmıştır.
- Yapılarda düz ve çıkmalı olmak üzere iki çeşit cephe tipi görülür. Çıkmalı cephede üst kat çıkmaları sade eliböğründeler (payandalar) ile desteklenmiştir.
- Cepheye hakim olan kat, pencere ve çıkmalar ile dışa açılan "esas yaşam" katıdır.
Zağnos Paşa Külliyesi: Cami, hamam, türbe, muvakkıthane, muallimhane ve bedestenden oluşan site, Balıkesir’in en büyük ve mimari yönden en mükemmel külliyesidir. Ahmet Vefik Paşa meydanında bulunan bu eserin muallimhane, imaret ve bedesteni bulunmamaktadır. 1461 tarihinde Fatih Sultan Mehmet’in ünlü veziri Zağnos Mehmed Paşa tarafından, o zamanki şehrin kenarına yapılarak Balıkesir diğer yöne yayılmasını sağlamıştır. Külliyeden sadece hamam günümüze dek özgünlüğünü koruyabilmiştir. 1897 yılındaki depremde yıkılan camii ve türbe 1908 yılında Mutasarrıf Ömer Ali Bey tarafından yeniden yaptırılmıştır.
Camii; Özgün yapıdan sadece kuzey kapısı üzerindeki ve iç bölümdeki yazıt kalmıştır. 1908 yılında yeniden yapımı sırasında Rum ve Ermeni ustaların çalışması nedeniyle, Osmanlı sanatının son döneminde görülen melez üslubun etkilerini taşımaktadır. Kare planlı, dört payeye oturan büyük kubbeli yanları tonozlu ve köşelerde köşe kubbeleri bulunan düzgün yontma taş ve tuğladan yapılmış bir yapıdır. Dış görünüşünde yatay ve dikey hatları dikkat çeker. Caminin iç bölümüne çift kanatlı ahşap kapılarla girilir. Kapıların önüne dört köşeli mermer sutünların taşıdığı, ahşap tavanlı kurşun kaplı ve eğimli bir çatı ile örtülü sundurmalar yer alır. Kalın duvarlarla çevrili ibadet yeri dört kalın kare paye ve bu payeleri birleştiren kemerlerle birbirinden ayrılmıştır. Köşe kubbelerinde ve kemerlerde Osmanlı sanatında kullanılmış olan rumi, palmet ve kıvrık dal motiflerinden oluşan kalem işi süslemeler göze çarpar. Mihrap, son dönem Osmanlı sanatının tüm özelliklerini taşımaktadır. Kubbenin geçişi ve yarım tonozlar kıvrık dal, çiçek ve lale motifleri ile süslüdür. Kubbenin iki köşesindeki pencerelerin arası çinilerle süslenmiştir. Barok tarzda ve kesme taştan yapılmış olan minare, barok bir külahla biter. Caminin biri kuzeyde diğeri güneyde olmak üzere iki şadırvanı bulunmaktadır. Kuzeydeki şadırvan on iki köşeli mermer olup, suyu Paşa hamamından gelmektedir.
Müze oluncaya kadar, eski belediye binası olarak kullanılan bina, 1840yıs 1919 ‘da Balıkesirlilerin toplanarak silahlı mücadele kararının alındığı ve Kuvâ-yi Milliye ateşinin parladığı bu bina uzun yıllar 2. Kolordu Komutanlığı’na ve Ali Hikmet Paşaya karargâh vazifesi görmüştür. İzmir Şimal Cepheleri Heyeti’nin çalışma merkezi olmuştur. Konağın kompleksi içinde bulunan ve 1913 yılında “Okuma Yurdu” olarak açılan ve yine 18 Mayıs 1998’de “Milli Mücadele Tarihimiz Kitaplığı” olarak hizmete giren binada 6 Şubat 1923 tarihinde İlimize ilk gelişlerinde Büyük Atatürk ‘ü de misafir etmiştir.2 kata yayılan seksiyonlardan oluşan Kuvâ-yi Milliye Müzesi’nin 120 m2’lik zemin katında ; Balıkesir Kuvâ-yi Milliye’ sinin kurulmasında öncülük etmiş 41 Bayrak Adam ’ın aldıkları yazılı kararlar, 5 adet Kongrenin Kararları, bu kahramanların özel eşyaları, fotoğrafları ile Atamızın Balıkesir’e gelişlerinde çekilmiş fotoğrafları sergilenmektedir. 2.Katında ise ilimizde ortaya çıkan arkeolojik eserler ile etnografik eserler sergilenmektedir.Müze; Pazartesi hariç mesai saatlerinde açıktır.
[değiştir] Kardeş Şehirler
Schwabisch Hall (Almanya) Bkz. (Alm.)
[değiştir] Ekonomi
[değiştir] Sanayi
Balıkesir, birçok ilin aksine tek merkezli büyüme modeli (Kayseri,Denizli,Manisa vb.) ile değil; bütün ilçeleriyle beraber dengeli büyüme modelini uygulamaktadır. Bu model uygulama açısından zorluklar içerse de ilin ekonomik kalkınmasında topyekün ve dengeli bir ekonomik kalkınma modeli sunmaktadır. Bu nedenle yatırımlar birçok ilçeye yönlendirilmektedir.
Balıkesir merkez ilçe sanayisi; transformator, kağıt, çimento, mermer, metal ürünleri, tarım alet ve makinaları, elektrikli cihazlar, suni dokuma, mobilya, sentetik çuval, trafo, jeneratör, yem üretimi ağırlıklıdır.
Tüketim maddeleri üretiminde; süt ve süt ürünleri, gazlı içecekler, salça, un ve yağ fabrikaları mevcuttur.
Tavukçuluk sektöründeki büyüme sebebiyle Bandırma ilçesinden sonra Balıkesir merkezde de tavuk sektörü ağırlığı hissedilmektedir.
[değiştir] Tarım
Tarımsal üretim bakımından Balıkesir ovası tüm ilin önemli ovalarının başında gelmektedir. 1454 km2'lik merkez ilçede, buğday, arpa, mısır, tütün, pamuk, ayçiçeği, şekerpancarı, yem bitkileri, kavun, karpuz, domates; bakla, fasulye, börülce gibi sebzeler ağırlıkta üretilmektedir. İlin coğrafi avantajlarından kaynaklanan ürün çeşitliliği dikkati çekmektedir.
[değiştir] Hayvancılık
Hayvancılık: Türkiye genelinde önemli kümes, küçükbaş ve büyükbaş hayvan varlığı bulundurma özelliği 1454 km2'lik merkez ilçe köylerinde de kendisini göstermektedir.
[değiştir] Balıkesir Bengisi
Balıkesir'in Türkiye'de değil, bütün dünyada tanınması ünlü Bengi oyunu sayesindedir. Bundan dolayıdır ki Balıkesir'de Bengi'nin ve bu oyunu adeta şiir gibi oynayan Bengicilerin çok özel bir önemi vardır. Kelime anlamı "sonu olmayan, ebedi" demek olan benginin izlerini İslamiyet öncesi Göktürkler dönemine kadar götürmek mümkündür. Türk tarihinin ilk yazılı kaynakları olan Orhun Kitabeleri, Göktürkler tarafından ebedi taş anlamında "Bengü Taş" olarak adlandırılmıştır. Bengi kelimesiyle ilgili olarak bir de rivayet vardır. Bu rivayete göre Türkler Orta Asya'dan Anadolu'ya gelirken düşmanlarıyla mücadele ederek, savaşarak vuruşa vuruşa gelmişler. Bu mücadele esnasında öldürdükleri düşmanın başında durur ve "BENĞİ!.." diye nara atarlarmış. Bu durum bir gelenek halinde, yiğitlik gösterisi olan ünlü bengi oyununda sürdürülmüştür.
Balıkesir'de düğünlerin, erfene sohbetlerinin ve Akpınar eğlencelerinin baş oyunu olan ve sadece Bengi oyunu Atatürk tarafından da çok beğenilmiştir. 24 Haziran 1934'te Atatürk'ü karşılayanlar arasında Bengi Ekibi de vardı. İran Şahı Rıza Pehlevi ile beraber, İzmir üzerinden Balıkesir'e gelen Atatürk, tren istasyonunda Tevfik Güngörmüş, Ahmet Atagün ve Necip Şengül'ün de içinde bulunduğu Bengi Ekibinin oyunuyla karşılanıyor. Ekibi ve oyunu beğendiği için huzurunda birkaç defa oynatıyor ve takdirlerini belirtiyor. Atatürk'ün emriyle gezinin devamına da katılan ekip Balıkesir Belediyesi'nin tahsis ettiği araçla Çanakkale'ye gitmiş ve birkaç defa bengi oynamıştır. Bu gezi sonunda kendilerine 300 lira verilmek suretiyle Pamukçu'ya gönderilirler.
Aynı yıl daha sonraki bir tarihte ekip, Ali Hikmet Paşa'nın davetlisi olarak Küçük Çiftlik Parkı'nda gösteri yapmak üzere İstanbul'a gider. Pamukçu ekibinin İstanbul'da olduğunu duyan Atatürk, bütün oyuncuları Dolmabahçe Sarayı'na davet eder. Bengi Ekibi'nin Yurtdışı Etkinlikleri: 1957'de kurulan Pamukçu Halk Oyunları Derneği Bengi Ekibi'nin ilk yurtdışı seyahati, Dr. Fazıl Küçük'ün davetiyle 1958 yılında Kıbrısa gerçekleşti. Uçakla Lefkoşe'ye inen Bengi Ekibi, Bursa Kılıç-Kalkan Ekibiyle beraber 19 Mayıs bayramını kutlarlar. Her iki ekip de Kıbrıslı Türklerin büyük takdir ve hayranlığını kazanırlar.
1958 yılının Haziran ayında Akdeniz Vapuru'yla İstanbul'dan Marsilya'ya oradan da otobüsle Nis'e giderek Nis ve Kan Festivali'ne katılırlar. Daha sonra Brüksel'e geçen ekip, burada tertiplenen "Türk Gecesi"nde başarı ile ülkemizi temsil ederler. Brüksel'e Bengi Ekibi ile beraber Bursa Kılıç-Kalkan, Silifke Ekipleri ve Çorum'dan meşhur zurnacı Niyazi katılır.
Brüksel'deki programdan sonra İtalya'ya geçen ekip Emperia şehrindeki askeri bayrama katılarak bütün Avrupa'ya sesimizi duyurur.
4-14 Kasım 1968 tarihleri arasında Monako'da düzenlenen "Dünya Turizm Cemiyetleri" kuruluşunun 70. yılına iştirak eden Bengi Ekibi Prens Rainer ve Prenses Grace Kelly'in takdirlerini kazanırlar. Turizm Bakanlığı'nın izni ile katıldıkları ve büyük başarılar kazandıkları milletlerarası etkinliklerin sonuncusu, 1973 yılında gerçekleşen ve Tunus'ta düzenlenen Akdeniz Oyunları'dır. Türkiye'yi bütün Avrupa ekipleri arasında başarıyla temsil eden Bengi Ekibi burada 35 gün kalmıştır.
Yabancı devlet başkanlarından, ABD Başkanı Eisenhower'ın, Fransa Devlet Başkanı De Gaulle'ün ve Prens Hasan'ın karşılama törenlerinde hazır bulunan ekip, ayrıca üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın, Başbakan Adnan Menderes'in ve Başbakan Süleyman Demirel'in huzurunda da oynamışlardır.
[değiştir] Balıkesir'in meşhurları
- Karesi Bey,Kalem Bey ve Hacıilbey
- Alaca Mescit
- Saat Kulesi,Paşa Cami ve Eski Belediye
- Anafartalar ve Milli Kuvvetler
- Balıkesir Lisesi,Alişuuri Mektebi ve NEF
- Balıkesir Kaymaklısı, Kolonya,Kavun ve Höşmerim
- Tirit,Keşkek,Mantı ve Göveç
- Değirmenboğazı,Salı ve bit Pazarları ve Hıdrellez.
- Bengi,İkili Güvende,Harmandalı,Karyolamın Demiri ve Akpınar.
[değiştir] Dış bağlantılar
- Balıkesir resimleri: http://www.pbase.com/dosseman/balikesir_turkey
- Resmi site: http://www.balikesir.gov.tr
- Belediye: http://www.balikesir-bld.gov.tr/
- Genel: http://www.balikesir.gen.tr
- Balıkesir Kültür Bakanlığı Tanıtımı: http://www.balikesir.gov.tr/pgae_blank1.asp?id=253
- Balıkesir Turizm ve Kültür Müdürlüğü sitesi:http://www.balikesirturizm.gov.tr/
- Balıkesir Tanıtım:http://www.karesitv.com/yeni/tanitim.asp
- Halkoyunları: http://www.balikesiryoresihalkoyunlari.8m.net
- Balıkesir Üniversitesi :http://www.balikesir.edu.tr
 |
Türkiye yerleşim yerleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
 |
Balıkesir ilinin ilçeleri |  |
|---|---|---|
|
Merkez | Ayvalık | Balya | Bandırma | Bigadiç | Burhaniye | Dursunbey | Edremit | Erdek | Gömeç |
||
