Bağ

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bağ

Bağ, üzüm bitkisi yetiştirilen bahçe. Üzüm bitkisine asma denir. Asma soğuk iklimleri, killi, ağır ve su tutan toprakları sevmez. Memleketimizde, bu gibi yerler haricinde, hemen hemen her tarafta bağcılık yapılmaktadır. En çok, Ege ve Marmara bölgelerinde yaygındır. Ayrıca; Gaziantep, Kahramanmaraş, Nevşehir, Hatay, Elazığ, Erzincan, Amasya, Tokat, Ankara ve Diyarbakır gibi Türkiye'nin muhtelif illerinde yaklaşık 590.000 bağ (asma) ağacı ziraatı yapılmaktadır. Bunlardan yıllık üzüm istihsalimiz ortalama 3.350.000 ton kadardır.

Asma; en çok, çelikle üretilir. Bu iş için; kış mevsiminde, üçer gözlü, pişkin, takriben bir santim kalınlığında ve oldukça kısa boğumlu, bir yıllık ve 25-30 cm uzunluğunda bulunan dallar, birer boğum noktasının tam alt tarafından olmak üzere kesilir. Bunlardan 25-30 tanesi bir araya getirilerek demet yapılır. Kışın bu demetler, 15-20 cm kalınlığında gübre veya saman, en üst kısmı da 10 cm toprakla örtülerek hendeklenir. İlkbaharda; bu çelikler, hazırlanan parsellere, 15'er cm aralıkla ilk gözün hizası toprağa gelecek şekilde dikilir. Sulama ve çapalamaya önem verilir. Ertesi yıl, iyice köklenmiş olan çelikler, asıl bağ yerine dikilirler.

Asma, daldırma usulü ile çoğaltıldığında, uzun bir dalın ucu, toprağa 8-10 cm derinliğinde dikilerek köklendirilir.

Bağcılıkta toprağın işlenmesi çok önemlidir. İyi işlenmiş bir toprakta, verimlilik çoğalır ve kalitesi yüksek mahsul alınır. Toprak tek beygirle çekilen pullukla 15-18 santimetreye kadar işlenir. Pullukla işlemede, pulluk asmanın pek dibine sokulmadığı için, asma dipleri ayrıca bir el aletiyle işlenmelidir. Toprak işlenirken, köklere zarar vermemeye dikkat etmelidir. Gübrelemek için iyice çürümüş ve yanmış çiftlik gübresi, yeşil gübre ve kimyevi gübreler kullanılır. Toprağın kuvvet durumuna göre değişmekle birlikte genel olarak, dönüme 1,5 ton çiftlik gübresi ve buna ilaveten, yeteri miktarda potaslı ve fosforlu suni gübreler kullanılır.

Bağlarda, budama çok dikkat ister. İlk yıllar şekil, daha sonraki yıllar mahsül budaması, çeşitlerine göre de kısa, orta veya uzun budama yapılır. Kısa budamada, asma üzerinde 2-3 gözlü tırnak; orta budamada, 3-8 göz; uzun budamada ise 8-15 göz bırakılır. Bu budama işleri gözler uyanmadan evvel (kuru budama) yapılır. Bağlarda yeşil budamalar da yapılır. Yeşil budama çeşitleri:

Filiz almak

Nisan-Mayıs aylarında, istenilmeyen yerlerden çıkmış filizlerin alınmasıdır.

Yaprak almak

Çiçek açmadan evvel ve ürünler olgunlaşmaya başladığı sırada, filizlerin sararmış ilk yaprağı ve salkımların alt tarafındaki birinci ve ikinci yaprağın koparılmasıdır.

Doruk almak

Gövde ve dallar arasında, yersiz çıkmış sürgünlerin alınmasıdır.

Koltuk almak

Koltuk gözlerinden süren dalların koparılmasıdır.

Salkım seyreltmek

Yaş olarak yenen üzümde bu durum önemlidir. Salkımlarda taneler, bezelye büyüklüğünü aldığı zaman, kusurlu ve sıkışık tanelerin alınarak seyrekleştirilmesidir.

Hasat

Üzümlerin olgunlaşma durumu dikkate alınarak, birkaç defada yapılır. Bu maksatla, henüz olgunlaşmaya başlayan üzüm salkımları, çakı ve makasla kesilerek, sepetlerine veya pek derin olmayan kutulara doldurulur, piyasaya sevk edilir. Eğer kurutulacaksa sergilenir.