แสตมป์ตลก
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
แสตมป์ตลก (อังกฤษ error, freak, oddity หรือ variety) คือแสตมป์ที่เกิดความผิดพลาดระหว่างการออกแบบหรือการพิมพ์ ทำให้แสตมป์ที่พิมพ์ออกมาผิดจากที่ควรจะเป็น แสตมป์ตลกมีได้หลายแบบ
สารบัญ |
[แก้] เกิดบางแผ่น
ความผิดพลาดในการพิมพ์แสตมป์บางแผ่น บางครั้งจะเรียกรวม ๆ ว่า EFO เป็นตัวอักษรย่อของความผิดพลาดสามประเภทรวมกัน คือ error, freak และ oddity ดังนี้
- error เป็นความผิดพลาดซึ่งปรากฏกับแสตมป์หลาย ๆ ดวง เช่น กับแสตมป์ทั้งแผ่น ตัวอย่าง คือ พิมพ์สีผิด พิมพ์ซ้ำ พิมพ์กลับหัว ใช้สีผิด ไม่ได้ปรุรู เป็นต้น
- freak เป็นความผิดพลาดที่เกิดกับแสตมป์บางดวง ไม่สามารถคาดเดาตำแหน่งที่ผิดพลาดได้ว่าอยู่ส่วนไหนของแผ่น เช่น กระดาษพับ ปรุรูเคลื่อนเพียงแนวเดียว (ไม่เกิดทั้งแผ่น) มีแมลงติดอยู่ใต้หมึกที่พิมพ์บนแสตมป์ เป็นต้น
- oddity เป็นความผิดพลาดเล็กน้อย เช่น พิมพ์สีเคลื่อนหรือปรุรูเคลื่อนไปเล็กน้อย แต่ยังไม่มากจนนับเป็น error
[แก้] เกิดทุกแผ่น
ความผิดพลาดในแม่พิมพ์ที่ส่งผลให้แสตมป์ทุกแผ่นที่ตำแหน่งดังกล่าวเกิดผิดพลาด แสตมป์ตลกแบบนี้มีแนวโน้มที่จะเกิดเป็นจำนวนมาก ภาษาอังกฤษเรียก variety
[แก้] การออกแบบที่ผิดพลาด
แสตมป์ที่ออกแบบผิดพลาด (design error) ตัวอย่างที่พบบ่อยเช่น ชื่อวิทยาศาสตร์ในแสตมป์ผิด ถึงแม้ว่าจะถูกจัดอยู่ในกลุ่ม error ในโลกตะวันตก แต่ในจะไม่เรียกว่าเป็นแสตมป์ตลก เพราะเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก บางดวงมองผิวเผินอาจเห็นว่าออกแบบผิด แต่จริง ๆ แล้วเป็นความตั้งใจของนักออกแบบแสตมป์
[แก้] ความหายาก
แสตมป์ก่อนที่นำมาจำหน่ายที่ไปรษณีย์มักผ่านการตรวจสอบหลายขั้นตอน ทั้งจากโรงพิมพ์แสตมป์ จนถึงไปรษณีย์ เมื่อค้นพบมักจะนำไปทำลาย ทำให้แสตมป์ตลกที่ผ่านการจำหน่ายมีจำนวนน้อยและหายาก จึงมีราคาสูงกว่าแสตมป์ปกติ
แสตมป์ตลกที่ไม่ผ่านการจำหน่ายจากไปรษณีย์มักมาจากบุคคลภายในโรงพิมพ์หรือไปรษณีย์ลักลอบนำออกมาขายแทนที่จะไปทำลาย ในบางประเทศเช่นสหรัฐอเมริกาถือว่าแสตมป์ตลกดังกล่าวเป็นของที่ถูกขโมย เมื่อแสตมป์ตลกดวงใหม่ถูกค้นพบ จะมีการตรวจสอบอย่างละเอียดถึงที่มาแสตมป์ตลกนี้ ถ้าเป็นของที่ถูกขโมยจะถูกยึดกลับไปและผู้ที่ขโมยจะถูกดำเนินคดี ผู้ที่ยังครอบครองแสตมป์ดังกล่าวจึงไม่สามารถนำแสตมป์มาเปิดเผยในที่สาธารณะได้
[แก้] แสตมป์ตลกที่มีชื่อเสียง
แสตมป์ตลกที่มีชื่อเสียงมากที่สุดดวงหนึ่งของโลกคือ แสตมป์ที่ชื่อว่า Inverted Jenny เป็นแสตมป์ของประเทศสหรัฐอเมริกา วันแรกจำหน่าย 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2461 เพื่อใช้กับอากาศไปรษณีย์ที่จะเปิดให้บริการปฐมฤกษ์เมื่อ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2461 ความผิดพลาดเกิดจากการพิมพ์สีแดง (กรอบนอก) และสีน้ำเงิน (กรอบใน) กลับหัวกลับหางกัน ราคาแสตมป์ดวงเดี่ยว ๆ อยู่ที่ประมาณ 150,000 ดอลลาร์สหรัฐเมื่อปี พ.ศ. 2546 แสตมป์ติดกับเป็นบล็อกสี่ดวงเคยมีการซื้อขายกันที่ราคา 2,970,000 ดอลลาร์สหรัฐเมื่อธันวาคม พ.ศ. 2548
แสตมป์ตลกดวงที่มีราคาสูงที่สุด (สถิติเมื่อปี พ.ศ. 2547) คือ Treskilling Yellow เป็นแสตมป์ราคา 3 skilling และเป็นแสตมป์ชุดแรกของประเทศสวีเดน ใช้งานระหว่าง พ.ศ. 2398 ถึง 2401 ปกติแสตมป์ราคานี้มีสีเขียวอมฟ้า แต่เกิดความผิดพลาดพิมพ์เป็นสีเหลือง เข้าใจว่าเกิดจากระหว่างการพิมพ์ แม่พิมพ์สำหรับแสตมป์ราคา 8 skilling ซึ่งใช้สีเหลืองเกิดชำรุดและแทนที่แม่พิมพ์แสตมป์ตำแหน่งดังกล่าวด้วย 3 skilling โดยไม่ตั้งใจ ไม่มีใครสังเกตพบความผิดพลาดนี้จนกระทั่งปี พ.ศ. 2429 ซึ่งพบแสตมป์นี้เพียงดวงเดียว ถึงแม้ว่ามีความพยายามค้นหาก็ไม่พบแสตมป์ตลกนี้อีก เคยมีการซื้อขายในปี พ.ศ. 2539 ด้วยราคา 2,500,000 ฟรังก์สวิส
