นิราศพระยามหานุภาพไปเมืองจีน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

นิราศพระยามหานุภาพไปเมืองจีน
กวี :	พระยามหานุภาพ
ประเภท :	นิราศ
คำประพันธ์ :	กลอนนิราศ
ความยาว :	372 คำกลอน
สมัย :	รัตนโกสินทร์
ปีที่แต่ง :	ราว พ.ศ. 2324
ชื่ออื่น :	นิราศกวางตุ้ง
ลิขสิทธิ์ :	-

นิราศพระยามหานุภาพไปเมืองจีน เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า นิราศกวางตุ้ง พระยามหานุภาพแต่งขึ้น เพื่อบันทึกเรื่องราวการเดินทางไปเพื่อเจริญพระราชไมตรีกับพระเจ้ากรุงจีนในขณะนั้น พระจักรพรรดิเฉียนหลง เมื่อปี พ.ศ. 2324 ซึ่งเป็นปลายรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และยังเป็นการยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชด้วย นิราศเรื่องนี้หอพระสมุดวชิรญาณได้ชำระและจัดพิมพ์เป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2462

สารบัญ 1 ลักษณะการแต่ง 2 เนื้อเรื่อง 3 ตัวอย่าง 4 คุณค่าของหนังสือ 5 ลิงก์ภายนอก

[แก้] ลักษณะการแต่ง

แต่งเป็นกลอนนิราศ มีความยาว 372 คำกลอน

[แก้] เนื้อเรื่อง

เนื้อเรื่องแบ่งออกเป็น 4 ตอน คือ ตอนที่ 1 กล่าวถึงจุดมุ่งหมายของการแต่งนิราศ ชมการจัดขบวนเรือคณะทูต เครื่องราชบรรณาการ พระราชสาสน์ ความอาลัยบ้านเมือง ตอนที่ 2 กล่าวถึงการเดินทางผ่านที่สำคัญต่างๆ จากปากน้ำ ผ่านเขาสามยอด เมืองพุทไธมาส เมืองญวน จนถึงเกาะมาเก๊าเป็นเวลา 33 วัน ตอนที่ 3 กล่าวชมเมืองกวางตุ้งและประเพณีของจีน ตอนที่ 4 เป็นการเดินทางกลับและยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช นิราศเรื่องนี้เป็นเพียงการบันทึกเหตุการณ์ ไม่มีการคร่ำครวญถึงคนรัก ผิดกับนิราศเรื่องอื่น

[แก้] ตัวอย่าง

• ชมกำแพงเมืองกวางตุ้ง

พิศภูมิสถานที่นัคเรศ เป็นขอบเขตอยู่แนวเนินผา

มีกำแพงสามชั้นกั้นนัครา ล้วนศิลาแลงปรับประดับดี

อันหอรบนางเรียงที่เรียงเรียบ ไว้ระเบียบป้องกันบุรีศรี

มีป้อมขวางอยู่กลางชลธี วารีแล่นรอบเป็นขอบขัน

• ชมบ้านเมือง

อันร้านรายขายของทั้งสองฟาก ประหลาดหลากล้วนทำด้วยฉำฉา

ประจงเจียนเขียนวาดแล้วชาดทา ที่ตั้งหน้าตรงร้านกระดานทอง

เป็นวิสัยลูกค้าบรรดาขาย จารึกรายไว้ให้ดูรู้ของ

ที่กระถางธูปเทียนนั้นเขียนทอง ทั้งเตียงรองหลั่นลดนั้นรจนา

อันเครื่องร้านที่สำหรับประดับของ ล้วนแก้วแหวนเงินทองนั้นหนักหนา

แพรพรรณสรรพสิ่งละลานตา ทั้งเสื้อผ้ามุ้งม่านตระการใจ

ทั้งถ้วยโถโอจานแลจันอับ จะคณนานามนับไปเป็นไหนไหน

บ้างหาบคอนร่อนขายอุบายไป บ้างเคาะไม้แทนปากก็มากมาย

• ประเพณีการห่อเท้าของผู้หญิงจีน

อันชมสาวที่ชาวสถลมาศ ไม่อุจาดเหมือนจีนประจำท่า

อันรูปทรงสรรเสริญจำเริญตา ครั้นพิศเบื้องบาทาก็เสียดาย

เอาผ้าคาดขึงเหนี่ยวจนเรียวรัด พาวิบัติอินทรีย์ให้มีสลาย

จะดำเนินมิใคร่ตรงพอทรงกาย ย่อมใช้ชายขายค้ามาให้กิน

สำนวนโวหาร สำนวนกลอนเรียบๆ ใช้ถ้อยคำง่ายๆ บทบรรยายและบทพรรณนาละเอียดและเด่นชัด มีสัมผัสอักษรอย่างกลอนสมัยกรุงศรีอยุธยา แม้ว่าความไพเราะจะไม่เท่ากลอนของสุนทรภู่ แต่ก็สมควรยกย่องพระยามหานุภาพว่าเป็นกวีเขียนนิราศได้ไพเราะคนหนึ่ง

[แก้] คุณค่าของหนังสือ

ในด้านประวัติศาสตร์นิราศเรื่องนี้เป็นวรรณคดีที่มีคุณค่าในการบันทึกเหตุการณ์ต่างๆ ในการเดินทางเพื่อเจริญพระราชไมตรี ตลอดจนการบันทึกเกี่ยวกับการทูตสมัยโบราณ โดยพรรณนาการเดินทางได้อย่างละเอียด ในด้านวรรณคดีพระยามหานุภาพเป็นผู้ริเริ่มการบันทึกเหตุการณ์ และเป็นนิราศที่ใช้ฉากต่างประเทศเป็นเรื่องแรกในวรรณคดีไทย ในด้านสังคม นิราศเรื่องนี้ให้เห็นสภาพของบ้านเมืองของจีนและวัฒนธรรมของจีน ตลอดจนชีวิตความเป็นอยู่ของคนจีนสมัยนั้น

[แก้] ลิงก์ภายนอก

http://www.pramot.com/litetb.html