Termodinamika

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Termodinamika perbehet prej dy fjaleve termo qe do te thote nxehtesi dhe dinamike qe do te thote levizje qe varet nga kushte te caktuara fizike.

Termodinamika eshte discipline e Fizikes qe studjon natyren dhe levizjen e nxehtesise.

Shkenctaret qe kane meritat me te medha ne konsulidimin e kesaj shkence jane Makxwell, Boltzman,Gibbs dhe Einstein. Ata kane merita per ta sqaruar faktin qe levizja e grimcave apo energjia e tyre kinetike( mv2/2 , ku m eshte masa e grimces ne levizje, v shpejtesia e saje ne katror)eshte ajo qe shkakton manifestimin e nxehtesise, qe bazohet ne ligjin e perndarjes se barabrte te energjive parciale ne sistemin e dhene ((kT/2), ku k eshte konstate e Boltcmanit, T-eshte temperatura.

[redaktoni] Temperatura

Nga teksti me larte shihet qe temperatura eshte mase e nxehtesise( energjise termike), kurse kjo e dyta varet nga levizja apo energjia kinetike e grimcave qe levizin ne sistem apo trup. Temperatura matet me shkalle te celzius, kelvin apo me shkalle te Farenheit-it. Na shqipetaret preferojme shkallen e celziusit, anglo-saksonet e preferojne ate te Farenheitit kurse njesija zyrtare internacionale (SI) eshte kelvini(K).Jane vlera numerike qe bejne lidhje e ketyre njesive. Me rendesi eshte per tu theksuar njesija kelvin (K) me qe eshte e lidhur me te ashtuquajtur temperature absolute te trupit dhe numrin -273. Ky numer na ndihmon per ta shendruer kelvinin (K- nuk thuhet shkalle K!) ne shkalle celzius. Kjo vlere e temperatures shenon zeron absolute e cila nuk (shum veshtire munde) te arrihet. Ja pse: Si qe thame levizja e grimcave eshte ajo qe shkakton nxektesise e trupit, e cila qe te zbret aq shum sa qe temperatura e tij te jete ne vleren e zeros absolute, do te thote qe grimcat duhet te ndalen plotesisht-mos levizin. Por edhe ne metale, edhe ne trupin e vdekur, edhe ne akull dhe trupa tjere te ftohet nuk ka mundesi qe plotesisht te ndalen grimcat prej te cilave eshte e ndertuar trupi. Nje cope hekuri apo akulli qe mbajme ne dore jane te ftohet por gjethsesi atomet ne brendesine e trupave te tyre vibrojne pa nderpre ne rrjetat kristalore qe ndetojne trupat ne fjale.

[redaktoni] Parimet e Termodinamikes

Jane parime te termodinamikes te cilat zbatohen ne te gjitha lemite e zbatimeve te energjese por edhe ne ligjet e levizjeve sociologjike, bilogjike, psikologjike dhe informative.

• Parimi i pare thot qe sasija e nxehtesise qe futet ne nje sistem shkon ne rritjen e energjise se brendeshme te sistemit dhe ne kryrjen e nje pune perkunder ambjenit perreth.
• Parimi i dyte apo ligji i entropise thot qe ne sistemet e izoluara entrpia e tij eshe gjithmone ne rritje. Nderrimi i entropise se nje sistemi definohet si shume e tersishme apo integral i nderrimeve te nxehtesise pjestuar me temperaturen e sistemit ne shqyrtim.

Kur theksojme entropine (shenohet me S, aludojme ne ndrrimin e saje por duke filluar nga vlera e saje zero.( E njeta gje vlen edhe me definimin e potencialit apo distances).

Me nderrimin e entopise se sistemit te caktuar analizohet kahja e levizjes se proceseve fizike, kimike , biologjike etj. Kur nderrimi i entropise(delta S) eshte me i madhe se zero procesi eshte irreverzibil ( i pa kethyeshem), kur nderrimi eshte zero procesi eshte reverzibil dhe kur ndrrimi ne fjale ka vleren me i vogel se zero procesi eshte i pamundur.

Ketu shihet roli i gjitheanshem i ligjit te nderrimit te enropise apo parimit te dyte te termodinamikes. Me ane te tij parashihen levizjet e proceseve ne shkence shoqeri dhe kahet rrjedhjes se informacionece.Entropia ne aspektin informative definohet si shkalle e crregullesise. Crregullsia apo kaosi dhe rregullesia jane procese fundamentale ne te gjitha lemite e hulumtive.

Te themi psh. qe Universi si sistem i izoluar ka nje entropi ne rritje per cka dihet qe ai zgjerohet ne menyre te pakethyeshme. Parimi i trete ne fakt quhet parimi zero(0) i termodinamikes.Keto nuk po e trajtojme por vetem te themi qe ai ndihmone ne definimin e teperatures dhe per ta kuptuar shum lehte, te mendojme situaten si vijon. Kur dy madhesi jane te njejta me nje madhesi te trete atehere ato jane te njejta edhe me njera tjetren.

Keto qe u trajtuan me siper i perkasin termodinamikes fenomenologjike. Perndryshe ekziston edhe termodinamika statistikore qe trajtohet me ane te teorise se probabilitetit e cla eshte jashte fushes se veshtrimit te paraqitur ne kete shkrim.