Ekonomia e Shqipërisë
Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë
Përpara vitit 1991, partia komuniste në pushtet e drejtonte ekonomine e vendit me ane te nje serie planesh Pesë Vjeçare. Të gjitha mjetet e prodhimit kontrolloheshin nga shteti, bujqesia ishte kolektivizuar plotesisht dhe industria u be prone popullore dhe sipermarrja privati u ndalua rreptesisht. pervec kesaj Kushtetuta e Republikes Socialiste te Shqiperise e ndalonte qeverine te kerkonte ndihma nga jashte, te pranonte borxhe apo te lejonte investime te huaja. Deshtimi i kesaj ekonomie te kontrolluar e ka shtyre qeverine te decentralizje procesin e vendimmarrjes ekonomike. Ndalimi i tregetise private është shfuqizuar, qeveria tashme pranon borxhe dhe kredi te huaja dhe perpiqet te krijoje vende te reja pune me ane te bashkepunimeve me partneret nga jashte. Keto masa kane per qellim rritjen e industrive te lehta, prodhimet ushqimore dhe bujqesore. Progresi i viteve te fundit është i dukshem dhe tregu tani permban te gjithe artikujt ushqimore te cilet ne te kaluaren mungonin shpesh. Shqiperia ka nevoje per me shume punonjes te specializuar dhe rikthimin ne vend te studenteve te rinj, te arsimuar ne Perendim dhe te mbrujtur me nje kulture me te plote dhe me me shume ekspertize se moshataret e tyre brenda vendit.
Tabela e përmbajtjeve |
[redaktoni] Pasurit natyrore
Për një sipërfaqe të vogël sa ka Shqipëria mund të thuhet se është e begatshme me pasuri natyrore. pjesa veri-perëndimore e vendit është e pasur me naftë dhe gaz natyror. Ndërsa në veri-lindje gjenden rezerva të konsiderueshme të mineraleve ndër të cilat vlen të përmenden: kromi, fero-nikeli. Pjesa më e madhe e rezervave të qymyrit është gjetur në rrethinën e Tiranës.
Po ashtu Shqipëria është e begatuar me lumenj të rrëmbyeshëm të cilët janë edhe potencial për Hidrocentrale. Përpos Hidrocentraleve ekzistuese mbi lumin e Drinit janë bërë hulumtime që nga ky potencial i lumenjve të ndërtohen disa Hidrocentrale me të cilat ky vend do të bëhej eksportues edhe më i madh i energjisë elektrike.
[redaktoni] Industria
Politika e qeverise komuniste e industrializimit te shpejte , synonte ta bente vendin sa me te pavarur qe ishte e mundur, çoi ne krijimin e nje indusrie shume degeshe relativisht moderne. Kjo industri tani gjeneron me teper se gjysmen e te ardhurave kombetare , me perparesi shfrytezimit te burimeve te konsiderueshme natyrore te vendit. Shqiperia është prodhuesi i trete per kromin . Elektrifikimi i te gjithe vendit perfundoi ne vitin 1971 ,dhe brenda dy dekadave Shqiperia po eksportonte energji elektrike ne disa prej vedneve fqinje.
Industria e Shqipërisë është e bazuar kryesisht në prodhimet vendore bujqësore ndërsa industria e rëndë dhe e makinave është e zhvilluar kryesisht për pajisjen e fabrikave, uzinave dhe për prodhimin e energjisë elektrike. Përpos energjisë elektrike Shqipëria eksporton edhe naftë dhe derivate të naftës.
Përkundër përvojës nga industria e lehtë dhe pjesërisht nga industria e rëndë (eksploatimin e naftës dhe energjisë elektrike), industria e Shqipërisë ka stagnuar. Shkaktarë e shembjes së industrisë dhe ngadalësimit në eksploatimin e pasurive natyrore janë të shumta, si mungesa e organizimit të mirëfilltë, makineria dhe pajisjet e vjetruar si dhe importimi i produkteve industriale janë duke e zhdukur industrinë vendase. Po kështu, përshkak të investimeve (të përkrahura nga ekspertët perëndimor) të gabuara në ekonomi nga qeveritë mbas shembjes së komunizmit, industria e Shqipërisë nuk është më në gjendje të përmbushë kërkesat ekonomike të popullatës vendase.
[redaktoni] Bujqësia
Mëse gjysma e fuqisë punëtore e Shqipërisë janë të punsur në sektorin e agrokultuës. Me një të katërten pjesë tokë të punueshme, tani vendi është po thuajse në gjendje të i përmbushë të gjitha nevojat vendase me produktet ushqimore. Që nga mesi i viteve 1970-ta, e më vonë, Shqipëria është në gjendje që të vetëfurnizohet me bukë. Prodhimet bujqësore kryesore të drithërave janë : gruri, misri (kalamoqi),panxhar sheqeri . Po ashtu edhe me prodhimet buqësore të pemtarisë Shqipëria i mbullonë dhe është në gjendje të eksportojë si p.sh patate dhe fruta të ndryshme. Ndër prodhimet bujqësore që përdoren në industri vlen të përmenden lule djeli dhe duhani.
Shqipëria përpos pemëve dhe perimeve kultivonë edhe blektorin në të cilen dallohen kulivimi i gjedheve. delet dhe i derrit.
Gjatë kohës së regjimit komunistë, qeveria e tyr ka ndërmarrur hapa themelorë për zhvillimin e Agrokulturës. Programe të niveli të lartë janë ndërmarrur të cilat kanë bërë bonifikimin, përmisimi dhe ujitja e tokës punuse ekzistuese dhe zgjerimi i saj në disa raste edhe tharja e moqaleve. Të gjitha këto plane janë realizuar me qëllim të zhillimit në nivel më të lartë të Agrokulturës. Tani (2005) munges e inciativave të tilla ka sjelluar demoralizimin e agrokulturës e cila është këthyer në nivel bujqësisë tradicionale.
Kolektivizimi i tokave të punueshme gjatë kohës komuniste në Shqipëri dhe ri-privatizimi i tyre pas shkatërrimit të bllokut komunistë janë bërë gjatë kohës së quajtur "koha e tranzicionit". Kjo ka pasur pasoja për një pjesë të buqëve të cilët kanë qenë të aftë për kultivimin e bujqësisë mirëpo nuk kanë pasur njohuri në plasimin e produkteve në tregun Shqiptarë. Pas privatizimit dhe stabilizimit të gjendjes, pronarët e tokave janë duke u orientuar për rimëkëmbjen e agrikulturës Shqiptare dhe eksportimin e produkteve të tyre.
[redaktoni] Tregtia
Eksporti dhe importi i Shqipërisë zhvillohet kryesisht me partnerët e saj ekonomikë si Rumania, Italia, Republika Çeke dhe Gjermania. Shqipëria tani eksporton kryesisht produkte gjysmë finale të derivateve të naftës, të kromit , të hekurit si dhe duhan, verë, pemë dhe perime. Ndërsa importon makina, pajisje, minerale, metale, materiale ndërtimtarie dhe produkte ushqimore.
[redaktoni] Transporti
Binarët e hekurudhës në Shqipëri kanë filluar të shtrohen në vitin 1947 dhe pas 40 viteve Tirana është e lidhur në nj rrjetë hekurudhor me të gjitha qendrat industriale të vendit. Rrjeti rrugor në anën tjetër është i dendur kur të merret parasysh tereni malorë i vendit. Transporti ajrorë nuk është i zhvilluar edhe pse në kohët e fundit ka filluar të jetë më prezent.
