Diaspora shqiptare
Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë
Diaspora Shqiptare, me kalimin e kohës ka shkuar gjithnjë e më teper duke u rritur. Edhe tek Shqiptarët, sikuse tek popujt tjerë të botës ka pasur migrim të popullsis. Nga këta banorë që kanë migruar për shkaqe të ndryshme në vede të ndryshme të botës, shpeshë herë janë krijuar grupe të organizuara në shoqata kulturore.
Në historin e kombit shqiptar aktiviteti i këtyre grupeve të diasporës, jo rallë ka luajtur një rolë të madhë në vendimet të ndryshme politike që janë marrur mbi qeverisjen e tokave Shqiptare. Po ashtu ka raste ku nga këto grupe janë inicuar edhe veprime të cilat kanë ndikuar në gjuhën dhe kulturën shqiptare.
Qendrat e diasporës shqiptare kanë lëvizur varrësisht nga zhvillimet e përgjithshme botërore. Kështu që nga fillimi i shekullit I në pjesë të ndryshme të Italisë së sotshme, bashkëvendasit janë organizuar në grupacione të ndryshme, disa nga këto grupe në fillim kanë pasur ndikim në vendimet e Romës e me kalimin e kohës edhe kanë marrur pozicione qeverisëse në udhëheqjen e perandorisë Romake.
Fazë tjetër e krijimit të grupeve të diaspores është perandoria e Bizantit. Edhe këtu edhe pse në histori deri më tani nuk flitet për ndojë organizim të diasporës, vetë fakti i prezencës së personave me prejardhje nga teritoret shqiptare në qarqet e udhëheqjes së perandorisë Bizantine, lë të kuptoi për një formë të organizimit të këtyre personave në Stambolin e sotëshem.
Me pushtimin e Ballkanit nga Perandoria Osmane, diaspora në Itali organizohet në atë shkallë saqë këtu mund të flitet për një koloni. Në anën tjetër edhe diaspora në perandorin Osmane luan një rolë gjithnjë e më të madhë.
Para shkatrimit të perandoris Osmane qendra e disaporës nuk duket si e koncetruar në njërin nga metropolet po ajo disi shpërndahet dhe shkon duke u rritur ndikimi i saj. Këtu janë prezente grupet e organizuara në Stambol, Bukuresht dhe Misir në Egjiptin e sotëshem.
Gjatë zhvillimit industrial të Evropës Përindimore si duket diaspora në këtë anë të botës nuk ka qenë aq prezente dhe e organizuar. Kështu vrehet një organizim në Shtete e Bashkuara të Amerikës gjatë kohës më të re.
Me fillimin e kryengritjes në Kosovë, diaspora shqiptare në Evropen Perendimore katapultohet për nga numri. Kjo rritje e numrit të migrantëve ka sjellur nevojën e një organizimi i cili kryesisht është bërë në grupe në nivele të qyteteve të cilat kanë bashkëpunuar ndërmjet tyre në nivel të shtetit ku kanë qenë. Gjatë kësaj kohe finacimi i këtyre gupeve është bërë vetëm nga vetë antarët dhe ndikimi i shteteve ku ato grupe kan vepruar ka qenë i vogël.
Pas luftës organizimi i diasporës në Evropën Përendimore bëhet kryesisht nga studentët ndërsa në Shtete e Bashkuara të Amerikës duket se kjo ndihmohet edhe nga aktivistë atdhetarë.
Me zbulimin e internetit komunikimi i diaspors me vendlindjen edhe pse nuk është në shkallën më të lartë ai zhvillohet në një masë të pa parë deri më tani.
[redaktoni] Shoqatat dhe shoqërit kulturore
Gjatë zhvillimeve historike nga Diaspora shqiptare janë themeluar shoqëri të ndryshme kulturore të cilat varrësisht prej shkallës së zhvillmit të shoqërisë kanë pasur edhe gazetat e tyre. Në kohën më të re kjo bëhet duke prezentimin e fletave elektronike dhe radio staconeve elektronike. Disa gupe të diasporës shqiptare që kanë arritur të organizohen në shoqëri kulturore janë:
- Rilindja
- Pellazgu - Greqi,1860 dhe Kajro, 1907
- Komiteti i Stamboilit - Stamboll
- Vëllazëria - Kajro, 1919
- Shoqërinë e Miqve 1920
- L'Albanese d'Italia" gazete, 1848 - Jeronim De Rada
- Flamuri Arbrit - revistë, 1883-1885 - Jeronim De Rada
- kongresi gjuhësor - Koriliano Kalabro, 1895
- kongresi gjuhësor arbëreshe - Lungro, 1895
- Komisioni për alfabetin- Stamboll
- Mbledhja e Bukureshtit - Bukuresht
- Shoqëria "Drita" - Bukuresht
[redaktoni] Shoqatat e prezentuara në internet
- Shoqata Gjithëshqiptare Arbëria (Bolzano, Itali)
- VoxAquila (Parma, Itali)
- New Age Era (Milano, Itali)
- Liga e Shoqatave Shqiptare në Itali (Rimini, Itali)
- Shoqata Studentore Drita (Romë, Itali)
- Shoqata Miqësia (Rimini, Itali)
- Shoqata DEA (Pisa, Itali)
- Shoqata Iliria (Pesaro, Itali)
- Shoqata e Padovës (Padova, Itali)
- Së Bashku - Insieme (Trieshtë, Itali)
- Shoqata Iliria (Romë, Itali)
- Grupi Alboys (Romë, Itali)
- Arbitalia - Shtëpia e Arbëreshëve (Cosenza, Itali)
- New Albanian Generation (Uashington, ShBA)
- Bijtë e Shqipes (Filadelfia, ShBA)
- Grupi i valleve Shqiptare në Boston (Boston, ShBA)
- Bashkësia Shqiptaro-Kanadeze (Toronto, Kanadë)
- Bashkësia Shqiptare në Québec (Montreal, Kanadë)
- Liga Shqiptaro-Kanadeze (Toronto, Kanadë)
- Shoqata e Rinisë Shqiptare në Vjenë (Vjene, Austri)
- Komuniteti i Studentëve në Norvegji (Oslo, Norvegji)
- Qendra Islamike Kulturore Shqiptare në Norvegji (Oslo, Norvegji)
- Shoqata Vllazëria Turko-Shqiptare (Stamboll, Turqi)
- 'Shoqata Rugova (Lyon,FRANCE)
- Shoqata Iliria (Lion, Francë)
- Bashkia Kulturore Shqiptaree e Zürichut (Zürich, Zvicër)
[redaktoni] Shiko dhe këtë
- Persona me prejardhje nga tokat shqiptare që kanë jetuar dhe kontribuar në kulturen shqiptare në:
- Perandorin Romake
- Perandorin Bizantine Justiani I - Anastasius
- Perandorin Osmane:Ismail Qemali - Mehmed Köprülü - Ahmed Köprülü - Mustafa Köprülü,Numan Köprülü - Hüseyin Köprülü - Abd Allah Köprülü
- Evropë Përndimore: Eliza Dushku - Elyesa Bazna - Carl Ritter von Ghega
- Rumani: Elena Gjika
- Egjipt: Mehmet Ali - Faruku i Egjiptit - Favzia e Egjiptit - Fuad I i Egjiptit
- Itali: Jeronim De Rada
- ShBA: James Belushi - John Belushi - Donald Suxho - Shinasi Rama
