Wyrzutnia torpedowa
Z Wikipedii
Wyrzutnia torpedowa (w skrócie: wt) to broń służąca do wystrzeliwania torped z okrętu, a wyjątkowo z lądu lub budynku, np. torpedowni.
Najpowszechniej stosowane są rurowe wyrzutnie torped, w których torpeda wystrzeliwana jest z wyrzutni w formie rury o kalibrze nieco większym od kalibru torpedy. Do wyrzucenia torpedy stosowane jest sprężone powietrze lub ładunek prochowy, a na nowoczesnych okrętach podwodnych także układ hydrauliczny. Pierwotnym zadaniem wyrzutni torpedowej było nadanie torpedzie kierunku umożliwiającego trafienie w cel, lecz obecnie straciło to na znaczeniu na skutek używania torped kierowanych.
Rurowe wyrzutnie torped można podzielić ogólnie na nawodne i podwodne, oraz nieruchome (stałe) i ruchome (obrotowe).
Nieruchome nawodne rurowe wyrzutnie torped stosowane są na kutrach torpedowych i wystrzeliwują torpedy w kierunku dziobu okrętu. Przed I wojną światową nieruchome wyrzutnie montowano także na okrętach większych klas, takich jak torpedowiec, krążownik lub pancernik (czasami jako podwodne - zamontowane pod linią wodną).
Od końca XIX wieku nawodne rurowe wyrzutnie torped ustawiane są jako obrotowe na pokładzie okrętu, strzelające w kierunku burty. Początkowo były to wyrzutnie pojedyncze, ale następnie zaczęto instalować wyrzutnie sprzężone w aparat torpedowy, dochodząc w końcu do 4-5 rur na jednej wyrzutni w okresie przed II wojną światową. Przede wszystkim używane były na okrętach klas: torpedowiec i niszczyciel, rzadziej także na krążownikach i innych.
Aktualnie na okrętach nawodnych stosowane są już przeważnie tylko podwójnie lub potrójnie sprzężone obrotowe wyrzutnie lekkich torped do zwalczania okrętów podwodnych, gdyż torpedy utraciły obecnie znaczenie jako środek walki okrętów nawodnych z okrętami nawodnymi na rzecz rakiet.
Podwodne wyrzutnie torpedowe stosowane są na okrętach podwodnych. Są one nieruchome, umieszczone na dziobie okrętu, czasami także na rufie. Rzadziej stosowane były podwodne wyrzutnie obrotowe umieszczone pod pokładem (np. polski okręt podwodny ORP "Orzeł" miał 4 dziobowe wt, 4 rufowe i 4 obrotowe wt na pokładzie za kioskiem).
Oprócz rurowych wyrzutni torped, w przeszłości stosowano też zrzutnie burtowe i wyrzutnie (zrzutnie) rufowe. Zrzutnie burtowe różnej konstrukcji służyły do prostego zrzucenia torpedy z pokładu do wody, nadając jej kierunek ruchu równoległy do okrętu. Stosowane były m.in. na pierwszych torpedowcach, następnie na włoskich kutrach torpedowych MAS z okresu I wojny światowej i na radzieckich kutrach torpedowych D-3 z okresu II wojny światowej (dwa kutry tego typu służyły w PMW).
Wyrzutnie rufowe z kolei zrzucały torpedę po pochylni w kierunku rufy kutra torpedowego, po czym kuter robił zwrot, a torpeda po uruchomieniu się jej silnika podążała dalej w kierunku, w którym pierwotnie płynął kuter. System taki był dość prymitywny i stosowany był na angielskich kutrach torpedowych CMB z okresu I w.św., radzieckich kutrach typu G-5 z okresu II wojny światowej i na powojennych kutrach torpedowych marynarki NRD.
Lądowe (nadbrzeżne) wyrzutnie torped stosowane były czasami w umocnieniach nadmorskich, razem z artylerią nadbrzeżną (torpeda z norweskiej nadbrzeżnej wyrzutni torped na wyspie Kaholm, zatopiła w 1940 niemiecki krążownik Blucher).
