Wielka Armia Katolicka i Królewska

Z Wikipedii

Wielka Armia Katolicka i Królewska (fr. Armée Catholique et Royale) - nazwa powstańczej armii walczącej we Francji w okresie rewolucji w latach 1793-1794, przeciwko rewolucyjnym władzom.

Organizowana była od czasu wybuchu pierwszego powstania wandejskiego dnia 7 marca 1793. Powstańcy nazywali siebie Wielką Armią Katolicką i Królewską. Braki w uzbrojeniu i wyszkoleniuu nadrabiali dużą odwagą i męstwem. Większość na piersiach miała zawieszony krzyż lub obrazek Najświętszego Serca Jezusowego, do kurty przypinano wyhaftowane na kawałku płótna czerwone serce z napisem Bóg i Król. Do boju powstańcy szli z modlitwą na ustach.

Po połączeniu oddziałów Górnej Wandei armia liczyła 40 tys. pieszych i 1200 konnych ochotników. Do głównych dowódców Armii należeli: Henri de la Rochejaquelein, Gaspard de Marigny, Louis-Marie de Lescure, Franćois de Charette, Jacques Cathelineau, Charles de Bonchamps.

W opinii historyków katolickich, w Wandeii po stronie ludności tego regionu w obronie wiary i tradycji walczyły resztki królewskiej i rycerskiej armii. Starły się tam te dwie tak odmienne armie, dwie Francje: tradycyjna, rycerska, chrześcijańska i monarchistyczna - z Francją ateistyczną, rewolucyjną.

W latach 1793-1799 w Wandei i prowincjach zachodnich 200 razy zdobywano i odbijano miasta, stoczono 700 mniejszych walk i 17 wielkich regularnych bitew. Armia w różnych okresach utrzymywała od 70 do 75 tys. ludzi pod bronią. Zwyciężyła lub rozproszyła ok. 300 tys. żołnierzy z regularnych oddziałów oraz 600-700 tys. dokonujących rekwizycji i gwardzistów narodowych. Zdobyła 500 armat i przeszło 150 tys. strzelb.

Jednak powstańcy wandejscy byli tylko ochotnikami, w większości chłopami. Dlatego po zwycięstwie, jakim było zdobycie 18 czerwca 1793 Angers, zamiast ruszyć na Paryż, Armia się rozproszyła powracjąc do gospodarstw na żniwa. Ostateczną klęskę Wielka Armia Katolicka i Królewska poniosła 23 grudnia pod Savenay. Życie straciło tam większość jej dowódców.

Generał Westermann ("rzeźnik Wandei") pisał z pola bitwy Savenay do władz: Wandea już nie istnieje! Dzięki naszej wolnej szabli umarła wraz ze swoimi kobietami i dziećmi. Skończyłem grzebać całe miasto w lasach i bagnach Savenay. Wykorzystując dane mi uprawnienia, dzieci rozdeptałem końmi i wymordowałem kobiety, aby nie mogły rodzić więcej bandytów. Nie żal mi ani jednego więźnia. Trupy zaścielają drogi, miejscami jest ich tyle, że tworzą piramidy. Zniszczyłem wszystkich, nie bierzemy jeńców. Litość nie jest rewolucyjną sprawą!.

Historycy szacują, że w Wandei zginęło kilkaset tysięcy powstańców. Ich chrakter oddają w pełni słowa Charlesa de Bonchampsa który wyznał na łożu śmierci: Nie walczyłem dla ludzkiej chwały. Jeśli nie zdołałem przywrócić ołtarzy i tronu, to ich przynajmniej broniłem. Służyłem memu Bogu, memu królowi i mej ojczyźnie.