Waregowie

Z Wikipedii

Waregowie (od staronordyckiego var- ślub) - nazwa ta posiada dwa znaczenia:

1. Waregami nazywano wojowników pochodzenia skandynawskiego, którzy w VIII i IX wieku utworzyli na terenie dzisiejszej Ukrainy i Rosji pierwszy organizm państwowy, zwany Rusią Kijowską. Pierwsi Waregowie byli pochodzenia bałto-fińskiego. Pływając na swoich płaskodennych drakkarach rzekami, zaczęli w VIII wieku infiltrować tereny Rusi. W odróżnieniu od ich pobratymców, nazywanych na zachodzie Europy Wikingami, zajęli się oni tutaj przede wszystkim działalnością handlową, monopolizując w końcu handel na tych terenach i stając się pośrednikami między północną Europą, Bizancjum i Kalifatem Bagdadzkim.

Brak większych wypraw łupieżczych na tych terenach wynikał z prostego faktu, że nie było tu specjalnie czego łupić, a handel przynosił duże dochody. Waregowie zaczęli w końcu zakładać na tych terenach swoje faktorie handlowe i wchodzić w sojusze wojskowe z miejscowymi książętami ruskimi. W ten sposób na drodze głównie pokojowej (choć czasami dochodziło do starć zbrojnych) powstało państwo Ruś Kijowska, zarządzana przez elitę, która składa się głównie z byłych Waregów wymieszanych z miejscowymi rodami książęcymi. Elita ta zaczęła się nazywać Rusami, skąd pochodzi dzisiejsze słowo Ruś.

W 862 r. Ruryk (Rodryk, starogerm. Roderich), podbił księstwo Nowogrodzkie, założył w Nowogrodzie swoją stolicę i po ślubie z córką poprzedniego władcy Nowogrodu -Wasyla został uznany za księcia całej Rusi. Jego syn, Oleg Rurykowicz, zjednoczył (głównie na drodze pokojowej) wszystkie pozostałe państewka ruskie i przeniósł stolicę do Kijowa tworząc państwo zwane Rusią Kijowską. Historycy rosyjscy uważają to powszechnie za początek rosyjskiej państwowości, choć nie ma w zasadzie bezpośredniej łączności historycznej między tymi dwoma państwami.

Warescy kupcy płynęli Dnieprem do Morza Czarnego i dalej, do stolicy Bizancjum - Konstantynopola. Inni kupcy płynęli Wołgą do Morza Kaspijskiego, na wybrzeżu którego prowadzili handel z kupcami arabskimi. Waregowie odbywali dalekie podróże przemieszczając się na łodziach, wykorzystując sieć długich rosyjskich rzek, a kiedy musieli przedostać się z jednego szlaku wodnego na drugi lub pokonać progi wodne, przetaczali łodzie lądem na belkach. W ten właśnie sposób wędrowali od Morza Bałtyckiego po Morze Czarne, Śródziemne i Kaspijskie. W X i XI wieku Waregowie z Rusi dokonali też kilka śmiałych rajdów na Bizancjum zagrażając samemu Konstantynopolowi.

Wymiana handlowa Waregów to futra, wosk, miód i niewolnicy za wino, przyprawy korzenne, owoce, jedwab, klejnoty i brokat. Świadectwem tej wymiany są znajdowane w Szwecji arabskie monety z IX wieku, a także inne wartościowe przedmioty wschodniego pochodzenia.

2. W drugim sensie Waregami nazywano wszelkie wojska zaciężne pochodzące ze Skandynawii. Ze względu na duży nadmiar ludzi w Skandynawii, powstawały tam samorzutnie całe oddziały wojskowe, które wyruszały do Europy i nawet czasem na Bliski Wschód oferując swoje usługi każdemu, kto im odpowiednio zapłacił. Były to oddziały ciężkozbrojnej, doborowej piechoty, która w zwartych, zdyscyplinowanych falangach walczyła przy pomocy włóczni, topora i ciężkich mieczy. Waregowie w tym sensie byli od IX do XI wieku bardzo często najbardziej wartościową, ale i najkosztowniejszą częścią wojsk, w skład których wchodzili. Byli oni zwykle nadprzeciętnie wysocy (średnio 170 cm wzrostu, przy ówczesnej średniej europejskiej na poziomie 155 cm) i nadprzeciętnie silni, dzięki czemu mogli swobodnie władać swoimi ciężkimi toporami i mieczami, którym nie mogła się oprzeć żadna ówczesna zbroja. Sami zaś posiadali zazwyczaj najlepsze zbroje i tarcze, których nie imały się strzały ówczesnych łuków ani lekkie miecze i szable. Ich legendarny "mur z tarcz" był nie do przełamania przez żaden inny rodzaj oddziału wojskowego. Dopiero pod koniec XI wieku ich supremacja na polach bitew skończyła się, na skutek rozwoju jeszcze bardziej ciężkozbrojnych oddziałów kawalerii rycerskiej, zdolnej do przełamania ich falangi za pomocą bezpośredniej szarży.

Za symboliczną datę końca supremacji oddziałów wareskich w Zachodniej Europie, przyjmuje się rok 1066, kiedy to w Bitwie pod Hastings, ciężkozbrojni rycerze Wilhelma Zdobywcy (nota-bene również potomka skandynawów) pokonali doborowe oddziały wareskie, zwane tam hauskarlami, broniące Anglów i Saksonów. Pokonani huskarlowie zatrudnili się później w Bizancjum w słynnej Gwardii Waregiana (gwardii wareskiej stanowiącej najlepszą część bizantyjskiej armii).

Waregowie występowali w tym czasie w wojskach praktycznie całej północnej i wschodniej Europy, a także w mniejszym stopniu na Bliskim Wschodzie. Często zdarzało się, że różne oddziały wareskie walczyły przeciw sobie, oraz że jeden i ten sam oddział służył najpierw jednemu państwu, a potem przechodził na służbę do ich bezpośrednich wrogów. Tak było bardzo często w przypadku wojen między Rusią Kijowską i Bizancjum, Bizancjum i Kalifatem Bagdadzkim, a na zachodzie między Danią i Rzeszą Niemiecką, oraz Anglią i Normandią.

Silne oddziały wareskie posiadał też Mieszko I i Bolesław Chrobry.