Tecumseh

Z Wikipedii

Tecumseh (Tecumthe, Tikamthe, Tecumtha) (1768 - 5 października 1813) - wódz północnoamerykańskich Indian Szaunisów, przywódca wojskowy, mówca, polityk, generał brytyjski. Jego imię w języku shawnee oznacza "Puma gotowa do skoku". Na początku XIX w. był zwolennikiem utworzenia szerokiej konfederacji plemion indiańskich na południe od Wielkich Jezior, której celem byłoby powstrzymanie inwazji białych.

[edytuj] Biografia

W latach 70. i 80. XVIII w. trwały walki o dolinę rzeki Ohio pomiędzy Indianami, Brytyjczykami a Amerykanami. Z czasem plemiona indiańskie coraz lepiej rozumiały, że zawiązywanie sojuszy może zwiększyć ich możliwości militarne i własne bezpieczeństwo. Jesienią 1787 na czele połączonych sił Szaunisów, kanadyjskich Irokezów, Wyandottów, Mingo, Ottawów, Czikamaugów, Miami, Kickapów, Delawarów, Odżibwejów, Potawatomich, Lisów, Sauków i Mascoutenów stanął wódz plemienia Miami, Mały Żółw (Little Turtle).

Konfederacja, dysponująca dwoma tysiącami wojowników, odniosła kilka znaczących zwycięstw. W 1791 w bitwie nad rzeką Wabash wojska amerykańskie doznały największej, pod względem liczby zabitych i rannych, klęski w historii swych wojen z Indianami. W starciu zachodnim Ohio Indianie zabili wówczas 600 i zranili 400 żołnierzy.

W tym samym roku rząd w Waszyngtonie wysłał do walki generała "Mad Anthony'ego" Wayne'a. W sierpniu 1794 przeciwnicy spotkali się pod Fallen Timbers. Opuszczeni przez Brytyjczyków Indianie ulegli przeważającej sile wroga. W bitwie tej po raz pierwszy spotkali się na polu walki Tecumseh (wtedy mało znaczący wódz) i William Henry Harrison (wówczas młody porucznik).

W 1795 rozpoczęły się negocjacje pokojowe, których celem miało być zaprzestanie walk i umożliwienie Amerykanom osiedlania się w dolinie Ohio. Przeciwny ustepstwom terytorialnym Tecumseh zbojkotował negocjacje, był jednak jeszcze mało znany i bojkot nie przyniósł rezultatów.

Wódz Szaunisów zrozumiał, że konfederacja indiańskich plemion doliny Ohio nie jest w stanie powstrzymać ekspansji białych. Postanowił stworzyć znacznie szerszą koalicję Indian. Od tej pory wiele podróżował po Ameryce Północnej prowadząc rozmowy z licznymi plemionami.

Młody wódz zdobywał coraz większe poważanie zarówno wśród Indian jak i wśród Białych. Amerykanie cenili go przede wszystkim za rycerskość (starał się oszczędzać jeńców, nie dopuszczał do krzywdzenia cywili) i talenty polityczne. Sam Harrison przyznał, że gdyby nie sąsiedztwo Stanów Zjednoczonych, Tecumseh stworzyłby potężne imperium na wzór państwa Inków czy Azteków.

Wraz z Tecumsehem działał jego młodszy o trzy lata brat, Tenskwatawa (Otwarte Drzwi), wśród Białych znany jako Prorok (Prophet). W 1805 przeżył on duchowe przebudzenie i oświadczył, że posiada ponadnaturalne zdolności. Początkowo podchodzono do niego nieufnie, tym bardziej, że zabraniał picia alkoholu oraz kontaktów handlowych z białymi. Zalecał powrót do tradycyjnego sposobu życia. Jego wpływy wzrosły, gdy przewidział zaćmienie słońca.

Kombinacja politycznych zdolności Tecumseha i duchowego przywództwa Tenskwatawy zaczęła przynosić efekty. W 1808 nad Tippecanoe w zachodniej Indianie ustanowiono stolicę konfederacji Tecumseha.

Tecumseh wciąż wiele podróżował, namawiając kolejne plemiona do przyłączenia się do konfederacji. Zawarł też sojusz z Brytyjczykami. W tym czasie gubernatorem Terytorium Indiany był wspomniany już Harrison. Z niepokojem patrzył na rozwój wypadków, gdyż coraz bardziej prawdopodobny wydawał się wybuch wojny pomiędzy USA i Wielką Brytanią, a Harrison obawiał się, że Tecumseh wesprze w wojnie Brytyjczyków.

Gdy w 1809 Tecumseh był w kolejnej ze swych podróży, Harrison, po negocjacjach, odkupił znaczne tereny od Delawarów, Miami, Kaskaskia i Potawatomich. Wywołało to ostrą reakcję Tecumseha. Wysłał on do Harrisona list, w którym stwierdził, że Biali nie mają prawa nabywać od Indian ziemi. Pomiędzy oboma przywódcami dochodziło do spotkań, które jednak nie prowadziły do rozwiązania problemów.

W 1811 Tecumseh wyruszył na południe, by przyprowadzić wsparcie ze strony Czikasawów, Czoktawów, Krików i Czirokezów. Swojemu bratu polecił, by do jego powrotu unikał walki. Tymczasem w lipcu 1811 prezydent James Madison oddał Harrisonowi pod komendę czwarty pułk piechoty z zastrzeżeniem, by unikał, o ile to możliwe, bitwy. Harrison próbował urządzić demonstrację siły, a gdy to zawiodło, pomaszerował ze swoimi oddziałami w kierunku Tippecanoe. Amerykanie rozbili obóz w pobliżu Tippecanoe 6 października. Tenskwatawa, ignorując polecenia brata, zaatakował ich o świcie następnego dnia.

Harrison był na atak przygotowany. Indianie nie odnieśli zamierzonego celu. Bitwa pozostała nierozstrzygnięta, a Harrison kazał ufortyfikować obóz, spodziewając się kolejnego ataku 8 października. Gdy ten nie nadszedł, jego wojska ostrożnie zbliżyły się do stolicy Indian. Okazało się, że Tippecanoe jest opuszczone.

Gdy Tecumseh powrócił w styczniu 1812, przekonał się, że rozwiały się jego nadzieje na wielką koalicję Indian. Wciąż jednak cieszył się znacznym poważaniem wielu plemion. Szanowali go również Brytyjczycy, czego dowodem był fakt, iż otrzymał stopień generała ich armii.

Do sierpnia 1813 William Henry Harrison dostał pod swoje dowództwo 8000 żołnierzy. Gdy Oliver Hazard Perry pokonał brytyjską flotę na jeziorze Erie i Brytyjczycy oraz Indianie musieli opuścić Detroit, Harrison ruszył za nimi w pościg.

5 października 1813 doszło do konfrontacji nad kanadyjską rzeką Thames (bitwa pod Moraviantown). W jej trakcie Brytyjczycy wycofali się z pola bitwy. Osamotnieni Indianie ponieśli klęskę, a Tecumseh zginął w walce. W literaturze istnieje kilkadziesiąt różnych opisów okoliczności jego śmierci.

Tenskwatawa zmarł w Kansas w 1834. Do chwili śmierci żył w niesławie, lecz zawsze była przy nim niewielka grupa zwolenników.