Sztuka hetycka

Z Wikipedii

Terminem sztuka hetycka określa się zabytki starożytnej Anatolii z czasów kolonii asyryjskich w XIX—XVII w. p.n.e. (Kanesz), państwa hetyckiego] (XVI—XIII w. p.n.e.) oraz państw neohetyckichw Anatolii i północnej Syrii (XII—VIII w. p.n.e.). Jej wyróżnikiem są pojawiające się w okresie imperium (XIV—XIII w. p.n.e.) monumentalne płaskorzeźby, które umieszczano na ścianach skalnych w różnych punktach kraju (Gavurkalesi, Hatip, Ivriz, Karabel), na fasadach kulturowych (Eflatun Pinar) i blokach kamiennych (ortostatach), tworzących dolne warstwy fortyfikacji miast i murów reprezentacyjnych budowli. Niekiedy przedstawieniu towarzyszyła inskrypcja w dekoracyjnym piśmie hieroglificznym. Najstarsze ortostaty, zdobione reliefowo, znamy Alacahoyuk z 2. poł. XIII w. p.n.e., ale liczne przykłady pochodzą z miast neohetyckich — Karatepe, Karkemisz, Malatya, Maras, Sakcegozu i Zincirli. Najczęściej ukazują one bogów, procesje kulturowe, a także władcę jako bohatera–wojownika, w objęciach boga lub jako kapłana składającego ofiary bogom. Procesja bogów i bogiń na ścianach wielkiej galerii w sanktuarium skalnym w Yazilikaya pokazuje strukturę oficjalnego panteonu z czasów imperium.

[edytuj] Rzeźba i Architektura

Pośrednie stadium między płaskorzeźbą a rzeźbą pełną reprezentuje monumentalna stela z Fasillar, a także postacie strażników (wojownik, sfinksy, lwy), które flankowały bramy miast i znaczniejszych budowli w Hattusas (Bogazkale), Alacahoyuk i wielu ośrodkach neohetyckich. Większe posągi nie zachowały się, znamy natomiast liczne posążki bóstw i zwierząt z brązu i terakoty. Sztukę hetycką II tysiąclecia p.n.e. wyróżnia wspaniała ceramika reliefowa, rytony w krztałcie zwierząt, metalowe naczynia reliefowe i pieczęcie, odmienne pod względem krztałtu (stemple) i dekoracji do mezopotamskich. W budownictwie używano kamienia, cegły mułowej i drewna. Fundamenty i dolne partie murów i budowli reprezentacyjnych wykonane były z kamienia. Często zachowała się tylko najniższa kondygnacja z wąskim pomieszczeniami magazynowymi. W stolicy odkopano ponad 30 świątyń z 2. poł. XIII w. p.n.e. Wszystkie zostały zbudowane na podobnym planie, z licznymi pomieszczeniami skupionymi wokół centralnego dziedzińca. Budowle kultowe znamy tez z Iandtepe i Alacahoyuk.

[edytuj] Pałace

Pałace II tysiąclecia p.n.e. odkryto w różnych regionach Anatolii — Alacahoyukv, Kultepe, Beycesultan, Masathoyuk, Ortakoy i Kusakli. Spośród nich najlepiej znana jest rezydencja królewska na Buyukkale w Hattusas. Stolicę otaczał podwójny pierścień fortyfikacji z prostokątnymi wieżami i umocnionymi bramami. Główny mur oblicowany był od wewnątrz i od zewnątrz wielkimi blokami skalnymi ("mur cyklopi"), a przestrzeń między nimi, podzieloną na prostokątne komory, wypełniał tłuczeń. Pod wałem przebiegały prowadzące na zewnątrz kazamatowe tunele. Podobną konstrukcję miał mur miejski w Alisar oraz mury warowni na Yumuk Tepe koło Mersis. Przyjmuje się, że architektura obronna Hetytów była inspiracją dla budowniczych warowni mykeńskich.