Stanisław Konarski
Z Wikipedii
Hieronim Franciszek Konarski, po wstąpieniu do pijarów przybrał imię Stanisław (ur. 30 września 1700 w Żarczycach koło Jędrzejowa, zm. 3 sierpnia 1773 w Warszawie) – pisarz, pedagog, publicysta, reformator szkolnictwa i założyciel Collegium Nobilium w roku 1740.
Należał do zakonu pijarów wraz z braćmi: Stanisławem (Antoni) i Władysławem (Ignacy). Ukończył słynne rzymskie Collegium Nazarenum, studiował m.in. we Francji i w Niemczech. W 1730 z inspiracji Józefa Andrzeja Załuskiego rozpoczął pracę edytorską nd zbiorem konstytucji i praw sejmowych – Volumina Legum.
W swoim 4-tomowym traktacie politycznym O skutecznym rad sposobie (1760-1763) przedstawił błędy ustrojowe i dał zarys reformy państwowej.
Głównie zajmował się rozważaniami etycznymi. Napisał Mowę o kształtowaniu człowieka uczciwego i prawego obywatela. Człowiek porządny to taki, który nie występuje przeciwko honorowi, nie oszukuje, dotrzymuje słowa i szanuje prawo. Jedyną gwarancją tego zachowania jest religia, która nakłania do dobrego i odstrasza od złego, przekształca grzeszną naturę człowieka skalaną grzechem pierworodnym.
Innym ważnym wyznacznikiem ludzkiego postępowania ma być zasada sprawiedliwości – reguła kantowskiego imperatywu. Duże znaczenie obowiązku wobec przodków, władców, przyjaciół, sług (skrupulatne opłacanie usług). Zdaniem Konarskiego należy dążyć do zdobycia jak największej liczby przyjaciół, bo kontakty towarzyskie oparte na cnocie, nie na wygodzie, w pewnym stopniu wychowują. Interesujący jak na owe czasy był pogląd Konarskiego, iż wszyscy ludzie są równi. Prawdziwe szlachectwo rozumiał jako kultywowanie cnoty, krytykował moralne wykroczenia szlachty – dumę, pychę, pieniactwo i pijaństwo. Za pierwszą cnotę w wychowaniu moralnym uważał posłuszeństwo (O skutecznym rad sposobie).
Jest także autorem Ordynacji wizytacji apostolskich, gdzie w części I znajduje się pierwszy zarys etyki zawodowej nauczyciela, a zagadnieniu wychowania podporządkowana jest m.in. retoryka i nauki szczegółowe. W 1771 r. został wyróżniony przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego medalem Sapere auso, czyli Temu, który odważył się być mądrym.
Prochy Stanisława Konarskiego i innych pijarów zostały po powstaniu listopadowym usunięte przez Rosjan z kościoła przy ul. Długiej w Warszawie i rozsypane w bliżej nieznanym miejscu pod alejką w pobliżu kościoła pw. św. Karola Boromeusza na cmentarzu katolickim na Powązkach.
