Propyleje

Z Wikipedii

Propyleje - (gr. propylajon - przedsionek, łac. propylaeum) - monumentala budowla, budynek bramny na planie prostokąta z kolumnami, przez którą prowadzi droga do temenosu - świętego miejsca. Zapewne najsłynniejsze propyleje znajdują się przy wejściu na ateński Akropol. Ich budowę rozpoczęto w 437 roku p.n.e. (438 p.n.e.?) i przerwano po pięciu latach. Wzniósł je Mnesikles w porządki doryckim, z marmuru. Część główna budynku miała dwie bramy (większą i mniejszą), poprzeczną ścianę z pięcioma przejściami oraz dwa skrzydła. Fasady budynku głównego miały po sześć kolumn. Do wejścia prowadziły schody. Część zachodnia podzielona była na trzy nawy dwoma rzędami kolumn w porządku jońskim. Część pólnocna, tzw. Pinakoteka ozdobiona była obrazami Polignota, Aglaofona i Timajnetosa. Mimo że budowla była niedokończona, stała się wzorcem dla podobnych konstrukcji w całym świecie greckim.

Wcześniejszą formą była monumentalna brama, prosta w formie (bez kolumnady), o jednym przejściu zwana propylon.

Budowle niezwykle podobne do propylejów archeolodzy odnaleźli w ruinach kreteńskich pałaców w Knossos i Fajstos zbudowanych ponad 1000 lat wcześniej niż propyleje na ateńskim Akropolu.

Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu architektury,