Prawa zwierząt
Z Wikipedii
Prawa zwierząt określenie wyrażające pogląd, zgodnie z którym zwierzęta mają prawa, oraz że postępowanie człowieka wobec zwierząt powinno być oparte na zasadach etycznych.
Spis treści |
[edytuj] Zarys idei
Prawa zwierząt opierają się na twierdzeniu, że zwierzęta są istotami czującymi, zdolnymi docenić wartość swojego życia i z tego względu należą im się prawa, które chroniłyby ich autonomię. Idea praw zwierząt odrzuca teorię mówiącą o użytkowej roli zwierząt, istniejących, by służyć człowiekowi. Prawa zwierząt są terminem często mylonym z opieką nad zwierzętami, której istotą działalności jest ochrona zwierząt przed cierpieniem.
Zwolennicy filozofii praw zwierząt zakładają zrównanie ludzi ze zwierzętami, jednak nie we wszystkich dziedzinach życia. Nie postulują np. nadania praw wyborczych zwierzętom, ale silnie podkreślają konieczność stopniowego powstrzymania wykorzystywania zwierząt jako środka do produkcji jedzenia, ubioru, ale też dla rozrywki, naukowych testów czy jakiegokolwiek innego celu w sposób, który prowadziłby do rozporządzania nimi.
[edytuj] Prawa zwierząt a prawodawstwo
Prawa zwierząt jako takie nie są regulowane w prawodawstwie w żadnym kraju na świecie. Prawo niemal wszystkich krajów świata traktuje zwierzęta jako przedmioty prawne, a nie osoby prawne. Niemniej jednak, choć dalekie od idei praw zwierząt, w wielu krajach istnieją definicje praw i obowiązków ludzi w stosunku do zwierząt.
Nadanie praw zwierzętom jest bardzo trudne do przeprowadzenia w europejskiej tradycji prawniczej, ze względu na to, że wiązałoby się z nadaniem im osobowości prawnej, gdyż tylko osoby prawne mogą mieć w tej tradycji prawa. Podstawowym pytaniem przy nadaniu im tej osobowości byłoby - które zwierzęta mają je mieć, a które nie i dlaczego. Idea nadania osobowości prawnej wszystkim zwierzętom wydaje się kuriozalna - bo np. muchy, mrówki czy niektóre mikroorganizmy wegetujące w kurzu to też zwierzęta. Drugim problemem byłoby zagadnienie - kto i w jaki sposób miałby rejestrować te osoby prawne. Wreszcie, oprócz określenia praw zwierząt w stosunku do ludzi, wypadałoby też określić prawa jednych zwierząt w stosunku do drugich. Właśnie z tych względów nadanie osobowości prawnej zwierzętom wydaje się mało prawdopodobne.
W Polsce obowiązuje Ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 roku (ogłoszona w Dz. U. z dnia 23 września 1997 r.), która reguluje postępowanie ze zwierzętami domowymi, gospodarskimi, wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, używanymi do doświadczeń, utrzymywanymi w ogrodach zoologicznych, wolno żyjącymi (dzikimi) i obcymi rodzimej faunie. Regulacje te sprowadzają się do ograniczenia cierpienia zadawanego zwierzętom, a związanego z ich wykorzystywaniem przez ludzi.
[edytuj] Prawa zwierząt w filozofii
Idea praw zwierząt pojawiła się w książce angielskiego reformatora społecznego Henry'ego Salta Animals' Rights: Considered in Relation to Social Progress (Prawa zwierząt a postęp społeczny) wydanej w 1892 roku.
Do grona najbardziej znanych teoretyków filozofii praw zwierząt należą Peter Singer i Tom Regan. W Stanach Zjednoczonych i krajach Europy Zachodniej (głównie w Wielkiej Brytanii) znani są także aktywiści: Karen Davis z United Poultry Concerns, Ingrid Newkirk z PETA czy Gary Francione z Rutgers Universty Animal-Law Clinic.
Peter Singer uważany jest za jednego z twórców współczesnego ruchu na rzecz praw zwierząt, chociaż jego podejście do moralności w postępowaniu wobec zwierząt nie opiera się na pojęciu prawa, ale zasadzie równości w rozpatrywaniu racji (korzyści) stron. Jego książka (Wyzwolenie Zwierząt) mówi o tym, że ludzie rozważają swoje zachowanie wobec innych ludzi w kategoriach moralnych nie na bazie inteligencji (np. dzieci nie są w pełni sprawne mentalnie) czy zdolności do podejmowania trafnych wyborów moralnych (np. przestępcy czy osoby upośledzone umysłowo), czy też jakichkolwiek innych atrybutów nierozerwalnie związanych z człowieczeństwem, ale raczej na podstawie ich zdolności do doświadczania cierpienia. Ponieważ inne zwierzęta również cierpią, to wyłączenie ich z tego zbioru jest przejawem gatunkowizmu (terminu tego użył po raz pierwszy brytyjski psycholog Richard D. Ryder).
[edytuj] Prawa zwierząt w praktyce
Większość grup, organizacji i stowarzyszeń deklarujących działalność na rzecz praw zwierząt ogranicza się do prowadzenia akcji informacyjnych, działalności wydawniczej i wpływania na organy ustawodawcze. Istnieje jednak niewielka, choć warta odnotowania i rosnąca grupa aktywistów, którzy swoją działalność opierają na tzw. akcjach bezpośrednich, polegających na uwalnianiu zwierząt z miejsc, gdzie poddawane są cierpieniom oraz na niszczeniu mienia. Akcje te w założeniu mają spowodować zwrócenie uwagi publicznej na istniejący problem oraz realny uszczerbek finansowy firm wykorzystujących zwierzęta do eksperymentów.
Z uwagi na zdecydowanie negatywny odbiór akcji bezpośrednich przez opinię publiczną (w Stanach Zjednoczonych FBI ogłosiło, że traktuje Animal Liberation Front i Earth Liberation Front jako rodzime organizacje terrorystyczne), większość grup działających na rzecz praw zwierząt potępiła taki rodzaj działalności. Wszystkie organizacje potępiły natomiast akcje z użyciem przemocy, skierowane przeciwko ludziom. Zdarzały się jednak przypadki, że radykalni aktywiści z Wielkiej Brytanii nękali członków rodzin osób powiązanych z firmami stosującymi eksperymenty na zwierzętach.
O prawa zwierząt walczyć jest nie łatwo, ponieważ przy próbie zwrócenia uwagi opinii społecznej na ich problemy, zawsze pojawia się grupa osób deprecjonująca ochronę praw zwierząt, jako czynność nie wartą uwagi. O prawach zwierząt nie uczy się w polskich szkołach, za to, często organizuje się szkolne wyjścia do cyrku. Młody człowiek oglądający tresurę zwierząt widzi, że cyrk ze zwierzętami nie jest niczym złym, jest wręcz śmieszny i zabawny. Natomiast podczas przygotowań do występów, zwierzęta często są bite, traktowane prądem, a przede wszystkim zmuszane do wykonywania czynności nienaturalnych dla ich środowiska i sposobu życia.
[edytuj] Zobacz też
- wegetarianizm
- weganizm
- ahinsa
- gatunksizm
- wiwisekcja
- Front Wyzwolenia Zwierząt
- People for the Ethical Treatment of Animals (PETA)
- Organizacje działające na rzecz praw zwierząt
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] Polskojęzyczne
- Stowarzyszenie Empatia - polska organizacja walcząca o prawa zwierząt
- Front Wyzwolenia Zwierząt - ogólnopolski ruch obrońców zwierząt
- Viva! Akcja dla zwierząt - walka o prawa zwierząt i promocja wegetarianizmu
- Green Angels - polska strona nt. praw zwierząt, wegetarianizmu i ekologii
- Informacja NIK o wynikach kontroli realizacji przepisów w zakresie ochrony zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem transportu zwierząt (2003)
- Informacja NIK o wynikach kontroli “Ochrona zwierząt” (2000)
