Powiat bielski (śląski)

Położony jest w południowo-wschodniej części województwa śląskiego. Powierzchnia powiatu wynosi 457,23 km², zamieszkuje go 149 361 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 324 mieszkańców na 1 km² (2004).

W skład powiatu wchodzą:

gminy miejskie: Szczyrk
gminy miejsko-wiejskie: Czechowice Dziedzice, Wilamowice
gminy wiejskie: Bestwina, Buczkowice, Jasienica, Jaworze, Kozy, Porąbka, Wilkowice
miasta: Szczyrk, Czechowice-Dziedzice, Wilamowice

[edytuj] Historia powiatu bielskiego

Powiat bielski w dzisiejszej formie powstał w 1951 roku z dwóch połączonych powiatów - bielskiego i bialskiego.

Powiat bielski do roku 1951

Powiat bielski powstał w roku 1850 jako jedna z siedmiu podstawowych jednostek administracyjnych Śląska Austriackiego. Składał się z trzech powiatów (obwodów) sądowych - bielskiego (17 gmin), skoczowskiego (35 gmin) i strumieńskiego (15 gmin), które w latach 1855-1868 stanowiły samodzielne powiaty polityczne. W 1870 wyłączono z terenu powiatu miasto powiatowe Bielsko, które stało się miastem wydzielonym.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i podziale Śląska Cieszyńskiego (rok 1920) powiat bielski znalazł się w granicach Rzeczypospolitej (województwo śląskie). W 1921 roku wyłączono z powiatu obwód sądowy skoczowski (z wyjątkiem gmin: Bielowicko, Grodziec, Łazy, Roztropice, Świętoszówka, Wieszczęta) i przyłączono do powiatu cieszyńskiego, podobnie jak trzy lata później gminy Ochaby i Pruchna. W 1938 roku do powiatu miejskiego Bielsko włączono gminę Aleksandrowice.

W 1945 roku powiat wszedł w skład województwa katowickiego. Jednocześnie podzielono go na 12 "gmin zbiorowych" (Bystra Śląska, Chybie, Czechowice, Dziedzice, Grodziec, Jasienica, Jaworze, Mikuszowice Śląskie, Rudzica, Strumień, Stare Bielsko, Zabrzeg) i miasto Strumień

ciąg dalszy w rozdziale "Powiat bielski po roku 1951"

powiat sądowy bielski obejmował obszar dzisiejszych gmin: Czechowice-Dziedzice, Jaworze, większą część gminy Jasienica oraz lewobrzeżną część Bielska-Białej i Bystrej.

powiat sądowy skoczowski obejmował obszar dzisiejszych gmin: Brenna, Skoczów, Ustroń, Wisła oraz części gmin: Dębowiec, Goleszów i Jasienica.

powiat sądowy strumieński obejmował obszar dzisiejszych gmin Chybie i Strumień oraz część gminy Jasienica.

Powiat bialski

Powiat bialski z siedzibą w Białej Krakowskiej istniał w latach 1855-1951. Od chwili powstania aż do 1918 roku leżał w austriackiej Galicji. W latach 1867-1910 w jego skład wchodziły obwody sądowe: bialski, kęcki i oświęcimski (ten ostatni wchodzi później w skład powiatu oświęcimskiego w latach 1910-1931, 1951-1975 i od 1999 roku).

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w roku 1918 powiat wszedł w skład województwa krakowskiego.

W 1945 podzielono powiat na 6 gmin zbiorowych: Biała, Bestwina, Bystra-Wilkowice, Kęty, Porąbka, Wilamowice oraz miasta: Biała, Kęty i Wilamowice.

Historia powiatu bialskiego kończy się w roku 1951, kiedy Bielsko i Białą połączono w jeden organizm miejski, a gminy Biała, Bestwina i Bystra-Wilkowice przyłączono do powiatu bielskiego (pozostałe gminy weszły w skład powiatu oświęcimskiego i żywieckiego).

Powiat bielski po 1951 roku

W dniu zjednoczenia obu powiatów prawa miejskie uzyskała gmina Czechowice, do której włączono gminę Dziedzice (obecna nazwa Czechowice-Dziedzice od 1958 roku. Z powiat bielskiego wyłączono także obszar dawnego powiatu sądowego strumieńskiego (patrz wyżej).

Trzy lata później weszła w życie reforma administracyjna znosząca gminy i dzieląca powiaty na gromady i osiedla. W powiecie bielskim utworzono 27 gromad: Bestwina, Buczkowice, Bystra, Godziszka, Grodziec, Hałcnów, Iłownica, Janowice (zlikwidowana 1959), Jasienica, Jaworze, Kamienica, Kaniów, Komorowice, Kozy, Ligota, Mazańcowice, Międzyrzecze, Mikuszowice Śląskie, Mikuszowice Krakowskie, Rudzica, Rybarzowice, Stare Bielsko, Straconka, Szczyrk, Wapienica, Wilkowice i Zabrzeg. Później status osiedla uzyskały: Szczyrk (1955) i Mikuszowice Śląskie (1958).

Powiększano także obszar miasta Bielska-Białej - w 1969 roku przyłączono do niego gromady Kamienica i Mikuszowice Krakowskie oraz osiedle Mikuszowice Śląskie; w 1973 roku przyłączono gromadę Straconka.

Po reformie administracyjnej z czerwca 1975 roku (patrz Podział administracyjny 1975-1999) większość terenów powiatu włączono do nowego województwa bielskiego.

Reaktywowany w 1999 roku powiat bielski obejmuje obszar sprzed 1975 roku oraz gminy Porąbka i Wilamowice.

Patrz także: