Kościół św. Antoniego Padewskiego w Ostrowie Wielkopolskim
Z Wikipedii
Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Ostrowie Wielkopolskim to modernistyczna bazylika położona w Śródmieściu, przy ulicy Raszkowskiej. W czasie II wojny światowej ocalony przed zniszczeniem dzięki zaangażowaniu mieszkańców i zabiegom działaczy konspiracji.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W latach międzywojennych liczba mieszkańców Ostrowa wzrosła dwukrotnie (do ok. 30 tysięcy). Pojawiła się potrzeba budowy drugiej, po kościele św. Stanisława świątyni katolickiej. Kamień węgielny położono, z inicjatywy proboszcza Leona Płotki w 1938 r. Poświęcenie fundamentów nastąpiło 28 września tego samego roku.
Autorem projektu jest poznański architekt Franciszek Morawski. Opierał się on na swoim wcześniejszym projekcie, zgłoszonym na konkurs na Świątynię Opatrzności Bożej. Otrzymał on wówczas zaszczytną wzmiankę (projekt posiada walory architektoniczne, acz nieodpowiednie dla Kościoła Opatrzności). Do wybuchu II wojny światowej wybudowano kościół w stanie surowym (budowę doprowadzono pod dach), a wieża osiągnęła 2/3 planowanej wysokości.
Decyzją władz hitlerowskich kościół miał zostać rozebrany. Burzenie rozpoczęto od zniszczenia stojącego nieopodal posągu Serca Jezusowego. Informacja o wydarzeniu została natychmiast przekazana na zachód i jeszcze tego samego dnia przekazana w serwisie polskim Radia Londyn. Wielu ostrowian posiadało wówczas nielegalne radioodbiorniki. Po tamtej relacji pod kościołem zabrało się kilkuset mieszkańców, a miejscowy ruch oporu zagroził wysadzeniem sąsiedniego browary w wypadku kontynuowania rozbiórki (P. Anders Kalisz, Ostrów Wielkopolski...). Niemcy odstąpili od swoich zamiarów (kościół zamieniono jednak na magazyn), a decyzja ta została przypieczętowana, między innymi dzięki skrytym zabiegom architektów (Polaka i Niemca), wpisaniem w 1943 r. na niemiecką listę wybitnych dzieł architektury nowoczesnej (M. Olejniczak Bedeker...).
Kościół ukończono w 1947 r., wieżę w latach 50., otynkowano go w latach 90. Poświęcony został 26 października 1947 r., a konsekrowany w 1997 r. Pierwszym proboszczem został ks. mjr Franciszek Dymarski, obecnym jest osobisty duszpasterz papieski, Honorowy Obywatel Miasta Ostrowa, ks. infułat Tadeusz Szmyt.
[edytuj] Architektura
Kościół św. Antoniego to trójnawowa, modernistyczna bazylika, otynkowana, z dachem czteropołaciowym i wysokimi, wypełnionymi witrażami oknami. Na balkonie fasady bocznej znajduje się, umiejscowiony wcześnie w ołtarzu głównym, pomnik św. Antoniego z Padwy. Ma on wysokość 3 m i wykuty jest z piaskowca. W przedsionku wejścia bocznego znajduje się głowa Chrystusa ze zburzonego przez hitlerowców pomnika Serca Jezusowego projektu Marcina Rożka.
W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się budynki parafialne z lat 80.: probostwo oraz Dom Katechetyczny im. Jana Pawła II. W pobliżu kościoła znajdują się także: krzyż jubileuszowy oraz głaz z popiersiem Jana Pawła II. Na kościele można znaleźć trzy tablice pamiątkowe: Stowarzyszenia Wychowanków Alma Mater Ostroviensis oraz ku czci: oficerów zamordowanych przez NKWD i ks. mjra Franciszka Dymarskiego – pierwszego proboszcza parafii.
[edytuj] Wieża
Modernistyczna wieża wybudowana jest w formie kampanili – wyodrębnionej z bryły kościoła. Powstała na planie kwadratu, z czterospadowym dachem, zwieńczona krzyżem. Od 1959 r. posiada trzy dzwony (Jan Felczyński). Wieża oraz budynki parafialne są połączone z kościołem biegnącymi ukośnie w stosunku do niego krużgankami, krytymi dwuspadowym dachem, z filarami łączonymi łukami.
[edytuj] Wnętrza
Witraże pochodzą z 1947 r. Boczne są dziełem pracowni Henryka Nostitz-Jackowskiego, a ufundowany przez zrzeszenie kupców, przedstawiający Trójcę św. witraż nad chórem stworzony został przez Stanisława Powalisza.
Polichromia została wykonana w latach 1977-1978 (Julian Wiącek). Na filarach zawieszone są obrazy świętych i błogosławionych (Julian Wiącek), ponadto w świątyni znajdują się dwa dzieła z XVII wieku: obrazy św. Rozalii i Archanioła Michała.
Ściana frontowa prezbiterium przyozdobiona jest wielką mozaiką przedstawiającą św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem Jezus, a jego ściany boczne wykonanymi techniką sgraffito przez Wiktora Ostrzołka fryzami milenijnymi (1966) Chrzest Polski i Święci Polscy. Ponad prezbiterium, pod szczytem nawy, znajduje się fresk Ostatnia wieczerza, a na jego bokach: po lewej wizerunki śś. Piotra i Pawła z 1967 r., po prawej ołtarz z obrazem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy autorstwa Franciszka Przybylskiego z 1963 r. Ołtarz główny z 1966 i ambona z 1967 r. są marmurowe.
W lewej nawie znajdują się witraże ze św. Kazimierzem i św. Wojciechem oraz:
- ołtarz św. Józefa, ufundowany na 25-lecie kapłaństwa ks. Dymarskiego przez kupców i rzeźników w 1948 r., z obrazem św. Józefa oraz rzeźbami św. Ekspedyta (patron kupców) i św. Błażeja (patron rzeźników).
W prawej nawie znajdują się: witraż ze św. Stanisławem oraz:
- kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej, z ołtarzem w kształcie monstrancji z 1951 r., projektu Franciszka Morawskiego, obrazem św. Anny oraz witrażami przedstawiającymi Chrystusa Arcykapłana, św. Jacka, św. Barbarę i św. Klarę,
- kaplica Serca Jezusowego, ufundowana w 1948 r. przez kolejarzy węzła ostrowskiego, z kasetonami projektu Franciszka Morawskiego, rzeźbami Jezusa Chrystusa, św. Andrzeja Boboli i św. Krzysztofa oraz witrażami przedstawiającymi św. Monikę, św. Jerzego, św. Tadeusza Apostoła, św. Małgorzatę Marię Alacoque, św. Ojca Pio, św. Katarzynę Aleksandryjską, św. Marcina oraz św. Franciszka z Asyżu.
Organy pochodzą z dawnego kościoła protestanckiego w Raszkowie. W 2005 r. rozpoczyna się budowa nowych, czterdziestogłosowych (mają być gotowe w 2007 r.).
[edytuj] Grota Lourdzka
Do kościoła, do kaplicy Serca Jezusowego przylega Grota Lourdzka wybudowana w 1981 r., ale obecna już w projekcie Morawskiego z 1937 r. Poświęcona została 22 listopada 1981. Wnętrze Groty wyłożone jest piaskowcem, a w środku znajduje się figura Najświętszej Marii Panny z wmurowanym poniżej kamieniem z Lourdes.
[edytuj] Bibliografia
- Paweł Anders, Kalisz, Ostrów Wielkopolski i okolice, wyd. 2 zmienione, Poznań 1986
- Anna Rogalanka, Sztuka regionu ostrowskiego. Wybrane zabytki i problemy, w:Ostrów Wielkopolski - dzieje miasta i regionu, Poznań 1990
- Ostrów Wielkopolski - dzieje miasta i regionu, praca zbiorowa, Poznań 1990
- Marek Olejniczak, Bedeker Ostrowski, Ostrów Wielkopolski 2004
