Iwan Turgieniew
Z Wikipedii
Iwan Siergiejewicz Turgieniew (ur. 9 listopada, 28 października według kalendarza juliańskiego 1818, zm. 3 września, 22 sierpnia 1883) – pisarz rosyjski, jeden z głównych przedstawicieli rosyjskiego realizmu krytycznego.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Iwan Turgieniew urodził się w zamożnej rodzinie ziemiańskiej w roku 1818. Przez pierwsze 9 lat życia mieszkał w posiadłości swej matki – Spasskoje-Łutowinowo (w guberni orłowskiej). Zamożni rodzice zapewnili mu staranne wykształcenie. Początkowo uczył się w domu, a następnie na pensji w Moskwie, gdzie rodzina przeprowadziła się w 1827. W roku 1833 rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Moskiewskim, które kontynuował w Berlinie w latach (1838-1841). Po powrocie (w roku 1841) do Rosji rozpoczął pracę urzędnika w ministerstwie spraw wewnętrznych. Po dwóch latach porzucił ją na rzecz twórczości literackiej.
Turgieniew debiutował bardzo wcześnie, w wieku 16 lat, poematem Steno. Początkowo jego twórczość nawiązywała do dzieł romantyków rosyjskich: Puszkina i Lermontowa. Z biegiem czasu pisarz skłania się ku konwencji realistycznej, w końcu staje się najzagorzalszym krytykiem idei romantycznych. Duże znaczenie w przebiegu tej ewolucji miało oddziaływanie twórczości Gogola.
Pierwszym utworem, który wzbudził zainteresowanie w rosyjskim świecie literackim były Zapiski myśliwego – cykl 25 szkiców-opowiadań. Turgieniew występuje w nich jako krytyk systemu pańszczyźnianego i bierze w obronę chłopstwo, jako klasę. Walory literackie dzieła podnoszą także malownicze opisy rosyjskiego krajobrazu wiejskiego. Uznanie krytyki zachęciło pisarza do dalszego pisarstwa prozatorskiego. Kontynuując tę linię pisarską Turgieniew ogłasza Dziennik zbędnego człowieka, oraz powieść Rudnin. W twórczości pisarza jest to początek rozprawy z własnym pokoleniem. Temat ten będzie rozwijany w dwóch kolejnych powieściach: Szlacheckie gniazdo i Ojcowie i dzieci. Ten drugi utwór stał się opus magnum Turgieniewa i na dobre ugruntował jego pozycję w rosyjskim środowisku literackim. Pisarz przedstawia w nim spór pomiędzy dwoma pokoleniami rosyjskiej szlachty: dzieci (których najważniejszym przedstawicielem jest "nihilista" Bazarow) i ojców (czyli potencjalnych równolatków Turgieniewa). Tematykę społeczną podjął pisarz także w powieści Dym, w której opowiada o sytuacji na wsi po uwłaszczeniu chłopów.
Od tej pory każda powieść Turgieniewa miała zapewniony sukces wydawniczy. Warto podkreślić, że był on pierwszym literatem rosyjskim, który zdobył międzynarodową sławę. Wynikało to z faktu, że dużą część życia spędził za granicą (zakochał się we francuskiej śpiewaczce Paulinie Viardot-Garcia i podróżował z nią po Europie), głównie w Francji i Wielkiej Brytanii. Stał się tym samym "ambasadorem" kultury rosyjskiej na Zachodzie.
Zmarł 3 września 1883 w Paryżu. Przed śmiercią zdążył jeszcze wydać cykl opowiadań Senilia, będących jego testamentem literackim.
[edytuj] Twórczość
W historii literatury rosyjskiej Turgieniew postrzegany jest jako łącznik, pomiędzy późnym romantyzmem i twórczością Gogola, a złotym wiekiem rosyjskiej powieści. Był najwybitniejszym przedstawicielem rosyjskiego realizmu krytycznego, porównywanym, a nawet wynoszonym ponad klasyków francuskich: (Flauberta i Zolę). Był ważną postacią rosyjskiej inteligencji swoich czasów. Znakomicie opisywał rosyjską rzeczywistość – podejmował zawsze aktualne tematy (spór pokoleniowy, uwłaszczenie, itd.). Jego powieści mają wysoką wartość literacką (podkreślane jest zwłaszcza mistrzostwo dialogu), doskonale łącząc wątki miłosne, obyczajowe i społeczne. Fabułę wzbogacają również nastrojowe opisy rosyjskiego krajobrazu.
Odrębnym nurtem pisarstwa Turgieniewa jest nowelistyka okultystyczna. Zainteresował się nią po przeczytaniu traktatu Schopenhauera O duchach i sprawach z tym związanych (1859). Inspirował się także twórczością Poego. Do nurtu tego zaliczamy np.: Widma, Dziwną historię, Sen.
[edytuj] Najważniejsze dzieła
- Parasza (1843) - poemat
- Dziedzic (Pomieszczik) (1846) - poemat
- Zabijaka (Bretior) (1846) - nowela
- Chor i Kalinycz (1847) - opowiadanie
- Zapiski myśliwego (Zapiski ochotnika) (1852) - cykl opowiadań
- Dziennik zbędnego człowieka (Dniewnik liszniego czełowieka) (1850)
- Rudnin (1856) - powieść
- Szlacheckie gniazdo (Dworianskoje gniezdo) (1859) - powieść
- Hamlet i Don Kichote (1860) - esej
- Ojcowie i dzieci (Otcy i dieti) (1862) - powieść
- Widma (Prizraki) (1863) - nowela
- Dym (1867) - powieść
- Dziwna historia (Strannaja istorija) (1869) - nowela
- Wiosenne wody (Wiesznije wody) (1872) - nowela
- Punin i Baburin (1874) - opowiadanie
- Sen (Son) (1877) - nowela
- Nowizna (Now) (1877) - powieść
- Utwory starcze (Senilia) (1878-1882) - cykl poematów prozą
[edytuj] Bibliografia
- Bogusław Mucha, Historia literatury rosyjskiej, Wrocław 1989, Ossolineum, ISBN 83-04-02708-9
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Turgenev.org.ru - oficjalna strona poświęcona pisarzowi (w językach: rosyjskim, angielskim, francuskim i niemieckim).
- Literatura.net - po uprzednim zalogowaniu można pobrać stąd nowelę Turgieniewa Wiosenne wody
,
