Inżynieria
Z Wikipedii
Inżynieria – działalność ludzka ukierunkowana głównie na budowanie/konstrukcję/modyfikowanie/utrzymanie systemów nie istniejących w przyrodzie w oparciu o wiedzę naukową oraz techniczną. Działalność ta wymaga rozwiązywania problemów różnej natury oraz skali. Bardziej ogólnie, inżynieria zajmuje się też rozwojem technologii.
W ściślejszym systemowym sensie, inżynieria to planowane użycie właściwości materii, energii oraz obiektów abstrakcyjnych/myślowych dla tworzenia konstrukcji, maszyn i produktów zawsze przeznaczonych do jakiegoś określonego celu.
Inżynier wykorzystuje wyobraźnię i doświadczenie, umiejętność oceny i rozumowanie, stosując świadomie własna wiedzę do projektowania, tworzenia, eksploatacji i usprawnienia użytecznych maszyn oraz procesów (np. inżynieria procesów produkcji, inżynieria środowiska).
Spis treści |
[edytuj] Etymologia
Słowa "inżynieria" i "inżynier" pochodzą od francuskich słów ingénieur oraz ingénierie. Określenia te pochodzą z kolei od starofrancuskiego terminu engigneor, które oznaczało konstruktora machin wojennych. Angielskie słowa engineering oraz engineer, choć podobne w brzmieniu, mają zupełnie inny rodowód. Co więcej, nie pochodzą one, jak można by przypuszczać, od słowa engine (maszyna) lecz od łacińskiego ingeniosus oznaczającego osobę wyszkoloną.
[edytuj] Metodologia
Metodologie są coraz to ważniejszym elementem inżynierii, różne dziedziny inżynierii jak i większe firmy rozwijają swoje własne metodologie, niemniej poszukuje się ciągle uniwersalnej metodologii inżynieryjnej niezależnej od specyficzności dziedzin inżynierii i od instrumentów które używają, np. pierwszym zadaniem każdego inżyniera jest zrozumienie celu zadania, wymagań i ograniczeń dotyczących oczekiwanego rozwiązania/produktu. Zwykle nie jest wystarczającym jakiekolwiek jego zaprojektowanie i wykonanie, należy wziąć pod uwagę jeszcze dodatkowe cechy rozwiązania jak jego jakość. Może to być związane z dostępnością surowców, energochłonnością rozwiązania, ograniczeniami technicznymi lub fizycznymi oraz z możliwościami wprowadzania zmian w istniejącym już rozwiązaniu, łatwością produkcji, wdrożenia i serwisowania. Tylko mając na uwadze wszystkie wymagania potencjalnego użytkownika, ograniczenia technologiczne i ekonomiczne, inżynier może przystąpić do zaprojektowania i wykonania otrzymanego zadania.
[edytuj] Rozwiązywanie problemów
Inżynierowie rozwiązują zwykle problemy nie określone na początku zbyt jednoznacznie, dlatego też przeważnie możliwych jest kilka rozwiązań. Inżynierowie muszą zatem oceniać wiele możliwości pod kątem ich przydatności, bezpieczeństwa i ekonomii, i na tej podstawie wybierać rozwiązania najlepiej spełniające założone wymagania wyjściowe. Stworzenie odpowiedniego modelu matematycznego jest zwykle niezbędnym narzędziem inżyniera, pozwalającym analizować i testować potencjalne rozwiązania. Po przeanalizowaniu wielu istniejących patentów Genrich Altshuller postawił, tezę, iż na "niskim poziomie" rozwiązania inżynierskie są oparte na kompromisach, podczas gdy na "wyższym poziomie" praca inżyniera prowadzi do wybrania jako najlepszego takiego rozwiązania, które eliminuje główną trudność problemu.
[edytuj] Testowanie rozwiązań
W inżynierii szeroko używane są testy i analizy przed wdrożeniem rozwiązań, w celu oceny ich zachowania. Używane są, między innymi: prototypy, zmniejszone lub uproszczone modele, symulacje, testy niszczące i nieniszczące oraz próby zmęczeniowe. Zadaniem testów jest zagwarantowanie działania rozwiązania zgodnie z założeniami. Wprowadzanie rozwiązania inżynierskiego jest często obarczone poważną odpowiedzialnością. Inżynierowie muszą projektować i wdrażać rozwiązania, które nie wyrządzą żadnych nieprzewidzianych i niezamierzonych szkód. Z tego powodu gotowe rozwiązanie zawiera często "czynnik bezpieczeństwa" (inaczej: jest "przewymiarowane") aby zmniejszyć ryzyko wadliwego funkcjonowania. Jednakże im większy jest "czynnik bezpieczeństwa" tym mniej efektywne jest samo rozwiązanie.
[edytuj] Zastosowanie komputerów
Komputery są nieodłącznym narzędziem współczesnej inżynierii. Wspomagają one inżynierów na każdym etapie pracy, od projektowania poprzez produkcję i serwisowanie urządzeń. Użycie komputerów do projektowania pozwala na przyspieszenie i ułatwienie tego procesu. W wielu przypadkach modelowanie komputerowe pozwala uniknąć konstruowania i testowania kosztownych prototypów. Specjalistyczne oprogramowanie oferuje ponadto inżynierowi bazy danych gotowych rozwiązań do wykorzystania w bieżącej pracy, a także jest stanie wygenerować zestaw instrukcji dla sterowanych cyfrowo maszyn, co znakomicie upraszcza proces produkcji. Komputery są także wszechobecne na etapie produkcji, zapewniając szybkość i dokładność tego procesu niedostępną człowiekowi.
[edytuj] Inżynieria a inne dyscypliny
[edytuj] Inżynieria i nauka
- You see things; and you say "Why?" But I dream things that never were; and I say "Why not?" –George Bernard Shaw
- (Widzisz rzeczy, które są, i pytasz: "Dlaczego"? Lecz ja śnię o rzeczach, które nie istnieją, i pytam: "Dlaczego nie"?)
Związki inżynierii i nauki są od zawsze bardzo silne, jednak nie należy uważać inżynierii za naukę, mimo podobieństwa stosowanych metod. Naukowiec może postawić pytanie dlaczego pojawia się pewien problem i starać się znaleźć rozwiązanie lub też rozwiązać problem. Tymczasem inżynier chce wiedzieć jak rozwiązać problem i jak wdrożyć rozwiązanie. Inaczej rzecz ujmując, naukowcy starają się wyjaśnić zjawiska, podczas gdy inżynierowie używają dostępnych środków, nie tylko naukowych, by stworzyć rozwiązania problemów. Problem z uznaniem inżynierii za naukę jest również związany z faktem, iż trudno jest ustalić definicję nauki. W Polsce można uznać tożsamość określenia nauki techniczne oraz inżynierii.
Bardzo często inżynieria i nauki podstawowe oraz stosowane działają na wspólnym polu. Naukowcy często włączają się w proces praktycznego wykorzystania swoich odkryć, stając się tym samym inżynierami. Stają się nimi również przy okazji konstrukcji prototypów lub układów pomiarowych służących im w badaniach. Odpowiednio, w procesie postępu technologicznego, inżynierowie odkrywają nowe zjawiska, stając się naukowcami. Tym niemniej, charakter badań naukowych w inżynierii jest inny niż w przypadku nauki. Po pierwsze, inżynier ma często do czynienia ze zjawiskami, które są dobrze poznane, lecz problemy z nimi związane są zbyt złożone, by można je było rozwiązać w sposób dokładny. Badania naukowe w inżynierii skupiają się więc na znalezieniu metod rozwiązywania tych zagadnień w sposób przybliżony a jednocześnie jak najbardziej dokładny. Przykładem może być opracowanie metoda elementów skończonych i jej implementacja w programach komputerowych, jako rozwiązania umożliwiającego obliczanie wyników równań różniczkowych, które w nauce znane są od dawna. Po drugie, inżynierowie używają wielu "quasi-empirycznych" metod, które obce są "czystej" nauce. Podsumowując, można stwierdzić, iż naukowcy budują, by się uczyć, podczas gdy inżynierowie uczą się, aby budować.
Pomiędzy inżynierią i nauką istnieje sprzężenie zwrotne, przejawiające się we wzajemnej stymulacji rozwoju przez te dyscypliny. Nauka odkrywając nowe zjawiska umożliwia konstruowanie coraz doskonalszych aparatów badawczych, które z kolei umożliwiają odkrywanie kolejnych zjawisk.
[edytuj] Inżynieria i medycyna
Istnieją znaczące analogie pomiędzy inżynierią i medycyną. Obydwie dyscypliny polegają na rozwiązywaniu problemów przy użyciu wiedzy, doświadczenia i intuicji. Ponadto cechuje je ten sam pragmatyzm, spowodowany koniecznością proponowania rozwiązań zanim pewne zjawiska zostaną do końca wyjaśnione w sposób naukowy.
[edytuj] Inżynieria, rzemiosło i sztuka
Praca inżyniera, rzemieślnika i artysty jest w pewnym stopniu podobna. Sztuka i rzemiosło, podobnie jak inżynieria, opierają się na tworzeniu z tą różnicą, że w inżynierii pierwszoplanową rolę gra wiedza techniczno-naukowa, podczas gdy w rzemiośle najważniejsze jest doświadczenie a w sztuce kreatywność.
[edytuj] Inżynieria w kulturze
Inżynieria była zwykle postrzegana jako temat w pewnym sensie mało interesujący i zbyt trudny dla kultury masowej. Uważano ją za domenę ludzi mało ciekawych i oderwanych od powszechnych problemów życiowych (z wyjątkiem pewnego romantyzmu jaki pojawia się w subkulturze hakerów). W XIX wieku, zwanym wiekiem "pary i elektryczności", w krajach zachodnich istniało pewne zainteresowanie profesją inżyniera, takie osobistości jak Isambard Kingdom Brunel, George i Robert Stephensonowie, Thomas Telford czy Gustave Eiffel stały się w pewien sposób symbolami nowej epoki a problemy inżynierskie bywały często tematem codziennych rozmów.
W literaturze popularnej nieliczne są postaci inżynierów. Najbardziej słynne są chyba postaci stworzone przez francuskiego pisarza Juliusza Verne w jego powieściach, na czele z najbardziej znanym Kapitanem Nemo. Obecnie inżynierowie najczęściej pojawiają się w powieściach i filmach science fiction, zwykle przedstawiani jako osobnicy pragmatyczni, o olbrzymiej wiedzy technicznej i godni szacunku. Typowym przykładem są postaci z serialu Star Trek – Montgomery Scott i Geordi La Forge. W polskiej literaturze postać inżyniera odnajdziemy często grającą drugoplanowe lub nawet pierwszoplanowe role w powieściach Stanisława Lema
[edytuj] Żelazny pierścień
W Ameryce Północnej można niekiedy rozpoznać inżynierów po "Żelaznym pierścieniu" noszonym na palcu obrączkowym (serdecznym). Jest to obrączka wykonana z żelaza lub stali nierdzewnej, mająca symbolizować dumę i oddanie profesji inżyniera. Tradycja ta narodziła się w Kanadzie, później rozprzestrzeniła się również do Stanów Zjednoczonych.
[edytuj] Żarty na temat inżynierów
W środowiskach naukowców oraz użytkowników Internetu krąży wiele dowcipów na temat inżynierów. Żart jest zwykle oparty na obiegowych opiniach na temat charakteru inżyniera i na specyficznym sposobie patrzenia przez przedstawicieli tej profesji na świat. Kilka przykładów podano poniżej:
- Dla optymisty szklanka wypełniona do połowy wodą, jest w połowie pełna – dla pesymisty jest w połowie pusta. Dla inżyniera ta sama szklanka jest dwukrotnie większa niż powinna.
- Pewnego dnia ksiądz, lekarz i inżynier grali w golfa, lecz dość szybko utknęli za grupką poruszających się z trudem graczy, którzy najwyraźniej nie potrafili trafić piłeczką do dołka. Zapytali więc właściciela pola golfowego, co to za ludzie. Odparł – "To niewidomi weterani wojenni. Pozwalamy im tu grać, kiedy mają ochotę". Ksiądz odpowiedział – "Och, będę się modlił w ich intencji". Lekarz dodał – "Mam nadzieję, że postęp medycyny pozwoli pewnego dnia im pomóc". Inżynier powiedział – "A czy oni nie mogliby grać w nocy?"
[edytuj] Klasyfikacja
Tradycyjnie gałęzie inżynierii wydzielane były biorąc za punkt odniesienia dziedzinę nauki, obecnie także zależą od aktywności ludzkiej i dziedziny w której są stosowane, w ten sposób mamy coraz to więcej rodzajów inżynierii interdyscyplinarnych, np.:
- Akustyka
- Automatyka i Robotyka
- Inżynieria biomedyczna
- Inżynieria budowlana
- Inżynieria chemiczna
- Inżynieria elektryczna
- Inżynieria elektroniczna
- Inżynieria energetyczna
- Inżynieria genetyczna
- Inżynieria górnicza
- Inżynieria kwantowa
- Inżynieria lądowa
- Inżynieria mechaniczna
- Inżynieria meteorologiczna
- Inżynieria ochrony środowiska,
- Inżynieria oprogramowania, dział inżynierii skupiający dyscypliny zajmujące się procesem wytwarzania oprogramowania
- Inżynieria ortopedyczna
- Inżynieria przemysłowa
- Inżynieria społeczna
- Inżynieria rolnicza,
- Inżynieria środowiska
- Inżynieria transportowa
- Inżynieria wojskowa
- Inżynieria komputerowa
- Inżynieria wiedzy
- Inżynieria socjo-kognitywistyczna
- Inżynieria systemów lub Inżynieria systemowa
[edytuj] Zobacz też
- inżynier
- politechnika
- inżynieria meta-wiedzy- przykład nowego podejścia systemowego (Adam Maria Gadomski, ang).
