Happening
Z Wikipedii
Happening (z ang. "dzianie się", "zdarzenie") - zorganizowane wydarzenie o charakterze artystycznym, ograniczone czasowo, mające swoją dramaturgię.
Charakteryzuje się bezpośredniością, otwartością formalną, często z elementami improwizacji (choć powstawały również partytury happeningów), aktywizujące widza, często jako wyraz nieskrępowanej ekspresji twórczej, i otwarcia formuły dzieła, wprowadzenia akcji w czasie (happening wywodzący się z plastyki), wprowadzenia elementu amatorskiego (happening wywodzący się z teatru). W swoim przebiegu może być połączeniem akcji - czynności z przedmiotami, obiektami (często specjalnie do tego celu spreparowanymi), wytwarzaniem dźwięków. Happening może wynikać również ze specyfiki miejsca (np: anektowanie elementów natury) itp. Dla wielu dziedzin sztuki (plastyka, teatr, muzyka) stał się ożywczą formułą rozszerzającą obszar wąskich specjalności, realizując dzieła multimedialne i polisensoryczne. Happeningi powstały jako wynik wspólnej pracy artystów różnych dziedzin (na początku związanych z plastyką i scenąmuzyczną) przy aktywnym, współuczestniczącym udziale publiczności. Pierwsze realizowane były w instytucjach sztuki, później jako wydarzenia w przestrzeni: miasta, ulicy, lotniska itp. Początkowo jako niezależna forma sztuki, z czasem stał się narzędziem komunikacji społecznej czy wyrazem postawy politycznej, jak również formą zwracania uwagi na jakiś problem.
Spis treści |
[edytuj] Geneza
Sladów wystąpień tego typu można szukać u dadaistów i futurystów, jednak dopiero powojenna awangarda usankcjonowała je w sztuce. Twórcami pomysłów określonych tą nazwą byli Allan Kaprow i kompozytor John Cage. Pierwszy happening zrealizował w 1959 r. Allan Kaprow w Nowym Jorku (18 Happenings in 6 parts). Wydarzenie to ma tzw. przedziałową strukturę, która składała się z niepowiązanych logicznie części, zwanych przedziałami lub zdarzeniami (events). Karpow rozumiał happening jako "collage zdarzeń", który powinien być realizowany na żywo, w pełni improwizowany, bez prób i możliwości powtórzeń, wykonywany przez nieprofesjonalistów i powiązany z życiem. Najbardziej interesował go taki rodzaj, który umożliwia aktywny udział publiczności. Istotny wkład dla rozwoju tej formy miało też środowisko Fluxusu.
[edytuj] Artyści - klasycy gatunku
- Allan Kaprow
- John Cage
- Dick Higgins
- George Brecht
- Wolf Vostell
- Otto Mühl
- Robert Morris
- Guerrilla Girls
[edytuj] Happening w Polsce
Pierwsze w Polsce Happeningi, jako działania w sztuce realizował Tadeusz Kantor. Jednym z pierwszych wystąpień był happening Cricotage (Warszawa, 1965). W Krakowie happening ten nosił tytuł "Linia podziału". Kiedy zafascynowani dźwiękami i ruchem widzowie nie zauważyli, że dwóch ludzi zamurowało właśnie drzwi, Kantor oświadczył, że "sytuacja jest bez wyjścia." . Kolejną realizacją był Koncert morski na bałtyckiej plaży w Osiekach (1967). W tym samym okresie podejmował się tworzenia happeningów Włodzimierz Borowski (np: "VII Pokaz Synkretyczny - ZDJĘCIE KAPELUSZA", Osieki 1967).
Przykładem podejmowania takiej działalności jest działająca do dziś Pomarańczowa Alternatywa, happeningowy ruch młodzieżowy zapoczątkowany w latach osiemdziesiątych przez Majora Waldemara Fydrycha. Działalnośc ta miała szczególnie kontekst opozycyjny i kontestatorski. Happeningiem Pomarańczowej Alternatywy była akcja "Kijów - Warszawa - Wspólna Sprawa" popierająca Pomarańczową Rewolucję. Niektóre happeningi są organizowane przy koncertach takich zespołów jak Sweet Noise organizowany przez Vahana Bego. Współczesną grupą happeningową w Polsce jest Akcja Alternatywna Naszość z Poznania kierowana przez Piotra "Lenina" Lisiewicza,wystąpienia te mają głównie charakter polityczny. Twórcą happeningów w Polsce jest również Szymon "Saper" Maliszewski. Te działania są już jednak włączeniem tej formy w nurt szerszy niż tylko działania w sztuce.
Happeningi są często elementem wykorzystywanym przy okazji manifestacji (ekologicznych, feministycznych) jak i w pracy z młodzieżą (akcje szkół, domów kultury, organizacji). Rodzajem współczesnego happeningu są akcje typu flash mob (wykonanie określonych programem czynności-akcji przez nieznających się uczestników, w publicznej przestrzeni). Często mają one charakter jedynie rozrywkowy, aktywizują jednak, i dają możliwość uczestniczenia w wydarzeniu praktycznie każdemu. Przykłądem może być tu "walk speak" lub "mini walk speak" ( z ang. spacerowe mówienie lub małe spacerowe mówienie), spotykanie się i rozmawianie na cał głos uczestników o umówionej porze w konkretnym miejscu. Pomysły na tego typu akcje są dość różnorodne a możliwościom organizacyjnym pomaga technologia komunikacyjna (internet, telefonia komórkowa).
