Ertholmene

Z Wikipedii

Ertholmene (nazywany też od największej wyspy Christiansø lub po prostu Øen co znaczy "wyspa", w odróżnieniu od Bornholmu nazywanego "lądem") - duński archipelag położony na Bałtyku o 10 Mm na północny wschód od Gudhjem na Bornholmie i 70 Mm na północ od Kołobrzegu. Składa się na niego sześć większych wysp i wiele skałek, które ledwie wystają z wody lub są tuż pod jej powierzchnią:

• Wyspy zamieszkane:
  • Christiansø
  • Frederiksø
• Wyspy niezamieszkane:
  • Græsholm
  • Tat
  • Vesterskær
  • Østerskær

Liczba stałych mieszkańców wynosi około 100 osób, lecz w sezonie letnim przez dwie dostępne dla ludzi, zamieszkane wyspy przewija się nawet 80 000 turystów.

[edytuj] Ustrój

Archipelag znajduje się pod zarządem duńskiego Ministerstwa Obrony. Pełnię władzy sprawuje mianowany administrator (zwany też gubernatorem), który pełni jednocześnie funkcję latarnika i kapitana portu. Stali mieszkańcy wybierają natomiast Radę Wyspy, która pełni jednak jedynie funkcję doradczą. Jest to jedyny zamieszkany skrawek duńskiego terytorium nie posiadający samorządu.

[edytuj] Historia

Już w średniowieczu skalisty archipelag stanowił letnie schronienie duńskich rybaków poławiających śledzie. W 19 lipca 1684 król Danii Christian V w związku z trwającą wojną ze Szwecją postanowił stworzyć wysuniętą twierdzę morską, która stałaby się bazą wypadową dla duńskiej marynarki wojennej. Jego wybór padł na właśnie zdobyte, wraz z Bornholmem, Ertholmene. Pod kierownictwem norweskiego architekta Coucherona ponad 450 robotników ufortyfikowało dwie największe wysepki: Christiansø (nazwa ku czci króla Christiana V) i Frederiksø (nazwa ku czci Fryderyka VI). Naturalny port stanowi cieśnina między tymi wyspami, która w najwęższym miejscu ma 38 m szerokości. Początkowo obie wyspy łączył most pontonowy zastąpiony później obrotową kładką dla pieszych. Jedynie granit na fortyfikacje pochodził z miejscowego kamieniołomu. Resztę materiałów, w tym ziemię uprawną dowieziono na statkach.

Od 1725 roku Twierdza Christiansø stanowiła ciężkie więzienie. Z racji tego, że ucieczkę stąd traktowano jako rzecz zupełnie niemożliwą, nadano jej przydomek "Duńskiej Diabelskiej Wyspy". Zesłańców którzy otrzymali wyrok dożywotnich ciężkich robót nazywano "niewolnikami" lub "żelaznymi więźniami". Pracowali oni w miejscowym kamieniołomie, wydobywając granit, którym remontowano twierdzę. Ostatni "żelazny więzień" zmarł w 1782 roku po czterdziestoletnim pobycie na wyspie.

W 1805 na Store Tårn (Dużej Wieży) na wyspie Christiansø postawiono pierwszą w Danii zwierciadłową latarnię morską.

Podczas wojen napoleońskich Dania stanęła po stronie Napoleona Bonaparte. Brytyjska Royal Navy zniszczyła większość duńskiej floty podczas ataku na Kopenhagę. Wówczas Duńczycy przyjęli metodę walki korsarskiej. Jedną z baz piratów stała się twierdza Christiansø. 24 października 1808 brytyjska eskadra złożona z 6 okrętów, podpłynęła od strony Østerskær i rozpoczęła ponad pięciogodzinny ostrzał twierdzy. Bombardowanie zniszczyło wiele budynków oraz zabiło 5, a raniło 10 duńskich żołnierzy. Mimo to, gdy Brytyjczycy zbliżyli się do archipelagu chcąc wysadzić desant, załoga twierdzy ostrzelała ich z dział co uniemożliwiło lądowanie. Wzmagający się sztorm zmusił Anglików do odwrotu.

W 1855 duńskie Ministerstwo Obrony uznało, że twierdza jest już przestarzała i pozostawiło na archipelagu jedynie 20 żołnierzy pod dowództwem oficera i dwóch podoficerów. Mieli oni obsługiwać latarnię i port, który służył jako miejsce schronienia. W 1863 zniesiono władzę dowódcy garnizonu na archipelagu ustanawiając jednocześnie mianowanego przez Ministerstwo Obrony gubernatora. Aby nie dopuścić do zniszczenia budynków ministerstwo zezwoliło byłym żołnierzom wrócić i osiedlić się na wyspach. Był to początek społeczności, która dziś żyje na Christiansø i Frederiksø.

Zobacz też: wyspy Danii.

Linki zewnętrzne: Oficjalna strona Ertholmene