Dola
Z Wikipedii
Dola - personifikowany los ludzki w folklorze Słowian wschodnich i południowych; zob. też Rod.
W kwestii przeznaczenia, fatum, zasadniczo utarły się dwa skrajne założenia:
- los człowieka jest z góry przesądzony i niezmienny;
- los człowieka jest kreowany "na bieżąco" i sam człowiek może na niego mieć wpływ. Może być kowalem własnego losu...
W obu przypadkach, filozofie te nie są pozbawione sprzeczności i starć ideologicznych z pozostałymi założeniami wyznaniowymi je głoszącymi (np. w chrześcijaństwie przedstawiane jest, że Bóg dał człowiekowi wolną wolę, co z drugiej strony kłóci się z założeniem wszechwiedzy tegoż Boga, znającego z góry los każdego człowieka).
W wierzeniach słowiańskich kwestia losu (fatum) nie jest już aż tak oczywista. Słowianie wierzyli, że los człowieka nie jest z góry przesądzony, a jednocześnie przyjmowali wiarę w tzw. człowieczą dolę (dobrą lub złą, leniwą), która mogła być dziedziczona po rodzicach. Z innej jeszcze strony wierzono, że ofiarami lub obietnicami ofiar (modlitwami i prośbami skierowanymi do Bogów), można odmienić swą dole (a nawet wynik nadchodzącej bitwy). Mamy tu więc zupełnie inne stanowisko (niż dwa wcześniej przedstawione) dotyczące losu, wywodzące się z założeń wiary dawnych Słowian utożsamiających Bogów z Naturą. Stanowisko to, nie czyni z człowieka pana świata z woli Boga/ów (wywyższonego nad inne istoty i elementy tegoż świata) lecz próbuje uzmysłowić, że pewne procesy Świata (Natury - w rozumieniu makro), są nie tyle z góry przesądzone co ustalone (zaś odgrywający w nich rolę los człowieczy, ma pewien zakres swobody działania). Znajduje to szczególnie wyraźne odbicie w wierzeniach części współczesnego Rodzimowierstwa słowiańskiego, gdzie wynika to z założenia utożsamiającego świat (czy raczej Metawszechświat) z istotą Boga najwyższego, z absolutem. Człowiek ma więc pewien wpływ na swoje życie i najbliższe sobie otoczenie, co jednak nie ingeruje w istotny sposób w najważniejsze procesy zachodzące w Naturze (Metawszechświecie) - stąd m.in. wynikały wspomniane wcześniej próby przebłagania Bogów w celu zmiany człowieczej doli.
