Antyklerykalizm
Z Wikipedii
Antyklerykalizm - (od "anty" i gr. clericos, "mający władzę religijną") jest idelogią polityczną przeciwstawną wobec klerykalizmu, krytyczną wobec autorytetu lub władzy kleru (stąd nazwa) w przestrzeni publicznej poza miejscami kultu. Podstawą antyklerykalizmu jest sprzeciw wobec niektórych przejawów działalności kleru, a szerzej - instytucji wyznaniowych; niezgoda na wpływ tych instytucji na pozareligijne życie społeczeństwa lub ingerencję w sprawy państwa.
Antyklerykalizm może występować z różnym nasileniem i nawiązywać do różnych źródeł ideowych. Odnosi się do dowolnej instytucji religijnej, choć najczęściej pod tym terminem rozumiana jest krytyka klerykalizmu chrześcijańskiego.
Historia antyklerykalizmu wywodzi się z filozofii oświecenia i wiąże się z racjonalizmem w nauce.
Rewolucja francuska przyniosła krwawy antyklerykalizm i spowodowała powstanie świeckiej republiki we Francji. W czasie restauracji Kościół osiągnął pozycję sprzed rewolucji, potępiał osiągnięcia nauki, a papież Pius IX w 1864 r. opublikował słynny Syllabus Errorum, co spowodowalo gwałtowny wzrost antyklerykalizmu wśród wolnomyślicieli we Francji. Następne rządy republikańskie przyczyniły się do odsunięcia Kościoła od wpływu na sprawy państwa, ostateczny rozdział nastąpił w wyniku zerwania stosunków dyplomatycznych Francji z Watykanem. Ustawa z 9 grudnia 1905 wprowadziła rozdział Kościoła i państwa oraz szkolnictwo laickie.
W większości państw o tradycji protestanckiej antyklerykalizm nie występuje tak silnie jak we Francji, prawdopodobnie dlatego, że w tych krajach znacznie wcześniej rozpoczął się proces sekularyzacji.
Postawa antyklerykalna występuje też jako wybór etyczny, a nie jako postawa filozoficzna czy ideologiczna. Padają tu argumenty na temat poszanowania godności osób innej wiary na równi z niewierzącymi. Jest to wyraz sprzeciwu wobec patologii, które często towarzyszą wszelkim formom faworyzowania wybranych grup społecznych czy instytucji.
Antyklerykalizm krytykuje m.in.
- łączenie religii z polityką (np. rozpoczynanie oficjalnych uroczystości państwowych od mszy św., "poświęcanie" przez duchownych budynków urzędów i innych państwowych obiektów)
- wykorzystywanie państwowych stanowisk do propagowania przekonań religijnych (np. prowadzenie przez duchowych działalności religijnej w ramach państwowych instytucji, takich jak: szkoły publiczne, siły zbrojne itd.),
- nierówne (łagodniejsze) traktowanie instytucji wyznaniowych przez system prawny państwa (np. ulgi podatkowe, ułatwienia dostępu do mediów),
- prezentowanie symboliki religijnej poza miejscami kultu bez wyraźnej przyczyny.
Antyklerykalizm nie jest jednak postawą niechętną wobec wiary czy religii jako takiej. Może istnieć w połączeniu z ateizmem, ale również z głęboką religijnością - oznacza on jedynie stosunek do działalności oficjalnych struktur danej religii. Jest postawą krytyczną wobec działalności oficjalnych struktur danego związku wyznaniowego, najczęściej dominującego w danym państwie - w polskim kontekście przede wszystkim Kościoła katolickiego. Sprzeciw dotyczy, postrzeganych jako negatywne, wpływów Kościoła na pozareligijne dziedziny życia, takie jak polityka, kultura, edukacja.
Z inicjatywy antyklerykalnego tygodnika Fakty i Mity oraz Antyklerykalnej Partii Postępu RACJA (obecnie RACJA Polskiej Lewicy) dzień 8 sierpnia obchodzony jest przez polskich antyklerykałów jako Dzień Antyklerykała. Dzień ten został wybrany przez APPR, na pamiątkę powstania tej partii.
