Adygeja

Z Wikipedii

Republika Adygeja
Республика Адыгея
Адыгэ Республик

Flaga Adygei Godło Adygei
Położenie w Federacji Rosyjskiej
Państwo	Federacja Rosyjska
Status polityczny	Republika
Stolica	Majkop
Prezydent	Chazret Sowmien
Premier	Chazret Chuade
Język urzędowy	rosyjski, adygejski
Powierzchnia	7 600 km²
Liczba ludności (2002)	448 000
Gęstość zaludnienia	57 osób/km²
Strefa czasowa	2 rosyjska strefa czasowa (czas moskiewski) UTC +3:00

Republika Adygeja (czasem określana także jako Adygeja, lub Adygea) to autonomiczna republika wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej, leżąca na południu jej europejskiej części.

Spis treści 1 Geografia 2 Demografia 3 Historia 4 Podział administracyjny 5 Prezydenci Adygei 6 Tablice rejestracyjne

[edytuj] Geografia

Republika Adygeja leży na równinie u północnych stóp gór Kaukazu, w pobliżu Morza Czarnego, jednak nie mając do niego dostępu. Republika jest enklawą otoczoną terytorium Kraju Krasnodarskiego.

Lasy pokrywają niemal 40% powierzchni republiki.

Najwyższym punktem jest góra Czugusz (3,238 m).

Inne duże miasta: Adygejsk

Podstawę gospodarki republiki stanowi rolnictwo, jakkolwiek przemysł również odgrywa istotną rolę. Uprawa zbóż, słonecznika, buraków cukrowych; hodowla. Rozwinięty przemysł żywnościowy, drzewny i celulozowo-papierniczy.

Ocenia się, iż republika ma stosunkowo duże złoża ropy naftowej i gazu ziemnego.

[edytuj] Demografia

• Struktura etniczna
  • Rosjanie - 288 280 (64,5 %)
  • Adygejczycy - 108 115 (24,2 %)
  • Armeńczycy - 15 268 (3,4 %)
  • Ukraińcy - 9 091 (2,0 %)
  • Kurdowie - 3 631 (0,8 %)
  • Tatarzy - 2 904 (0,7 %)
  • pozostali - 0,5 %

• Populacja: 447 109 (2002)
  • ludność miejska: 234 900 (52,5 %)
  • ludność wiejska: 212 209 (47,5 %)
  • Mężczyźni: 208 019 (46,5 %)
  • Kobiety: 239 090 (53,5 %)

• Ilość kobiet na 1000 mężczyzn: 1 149

• Średnia wieku: 37 lat
  • ludność miejska: 36,6 lat
  • ludność wiejska: 37,4 lat
  • Mężczyźni: 34 lat
  • Kobiety: 39,6 lat

• Liczba gospodarstw: 151 597
  • miejskie: 82 949
  • wiejskie: 68 648

[edytuj] Historia

Adygejczycy to naród, którego kolebką są obszary północno-zachodniego Kaukazu. Jakkolwiek jako odrębna grupa narodowościowa wyraźnie wyodrębnili się około X wieku, to wzmianki o nich obecne są także w dużo wcześniejszych źródłach. Nigdy nie byli politycznie zjednoczeni, co powodowało, że poddawali się na przestrzeni swej historii najazdom ze strony takich grup jak Hunowie, Awarowie, Pieczyngowie, Chazarowie czy Mongołowie. Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku carska Rosja prowadzi wzmożone działania na Kaukazie. Na ich fali ziemie zamieszkane przez Adygejczyków zostają w 1864 roku ostatecznie przyłączone do państwa rosyjskiego. W pięć lat po rewolucji październikowej, 24 sierpnia 1922, powstał Adygejski (Czerkieski) Obwód Autonomiczny. 3 lipca 1991 roku Adygeja stała się republiką w składzie Federacji Rosyjskiej, będąc enklawą w obrębie Kraju Krasnodarskiego. Pod koniec 1991 roku sformułowany został pierwszy w historii Adygei parlament. W styczniu 1992 prezydentem republiki został Asłan Dżarimow. 10 marca 1995 roku Zgromadzenie Ustawodawcze Adygei przyjęło konstytucję republiki. Od 13 stycznia 2002 roku prezydentem Adygei jest Chazret Sowmien. W 2005 roku w republice nasilały się obawy o utratę państwowości, związane z planami przyłączenia Adygei do Krasnodarskiego Kraju. W obronę dotychczasowego statusu republiki jako samodzielnego podmiotu Federacji Rosyjskiej zaangażowali się członkowie zarówno miejscowych, jak i zagranicznych organizacji skupiających Adygejczyków. W 2005 roku narastały spory polityczne między prezydentem Sowmienem a parlamentem republiki (Chase). Kręgi parlamentarne krytykowały Sowmiena zwłaszcza za reformę władzy wykonawczej, która zmniejszyła liczbę ministerstw i urzędników różnych szczebli. Prezydent Sowmien był zaś niezadowolony z dużej niezależności parlamentu, w którym miał stosunkowo niewielu zwolenników. W połowie kwietnia 2005 parlamentowi zabrakło jedynie kilku głosów, by odsunąć Sowmiena od władzy. 18 maja 2005 roku prezydent rozwiązał parlament. Deputaci do parlamentu Adygei zwrócili się z prośbą o interwencję do władz federalnych, zwracając uwagę na skrajnie destabilizujący wpływ dekretu Sowmiena na sytuację polityczną w republice. 24 maja, po rozmowach, w których uczestniczyli członkowie administracji federalnej, Sowmien uchylił swój dekret.

W grudniu 2005 w Majkopie miał miejsce VI Zjazd Związku Słowian Adygei, na którym postanowiono zwrócić się do prezydenta Władimira Putina z prośbą o stworzenie jednego podmiotu federacji, składającego się z Republiki Adygeja i Kraju Krasnodarskiego, w celu "zabezpieczenia równości praw przedstawicieli narodowości tytularnej i pozostałych mieszkańców tej republiki", stworzenia bazy dla wzrostu ekonomicznego i osłabienia korupcji i klanowości. Aktywiści organizacji rozpoczęli zbiórkę podpisów mieszkańców Adygei popierających apel.

Na zjeździe przywołane zostały dane, mówiące o tym, iż władze republiki prowadzą politykę odsuwania przedstawicieli narodowości innych niż tytularna od kierowniczych stanowisk w sferze władzy i biznesu, albowiem w sferze władzy państwowej na kierowniczych stanowiskach pracowało 76 Adygejczyków i tylko 57 przedstawicieli innych narodowości, choć Adygejczycy stanowią zaledwie jedną czwartą ludności republiki. Przy tym w okresie 1998-2004 liczebność Słowian w republice zmniejszyła się o 27 tysięcy.

Wielu adygejskich działaczy społecznych i innych znaczących postaci wystąpiło z krytyką rezolucji Związku Słowian Adygei, uznając ją za część kampanii przedwyborczej. Przewodniczący republikańskiego ruchu społecznego Czerkieski Kongres Murat Bierziegow wystąpił nawet z wnioskiem o niedopuszczenie Związku do wyborów do parlamentu Republiki Adygeja, które zaplanowano na 12 marca 2006 r.

12 marca 2006 odbyły się wybory do parlamentu republiki (Chase). Siedmioprocentowy próg wyborczy przekroczyły cztery partie. Zwyciężyła Jedna Rosja, która uzyskała 33,74% głosów i 31 z 54 miejsc w parlamencie. Komunistyczna Partia Rosyjskiej Federacji uzyskała 14,88%, Rosyjska Zjednoczona Partia Przemysłowa- 12,92%, Agrarna Partia Rosji- 11,25%.

29 marca na stanowisko przewodniczącego parlamentu został wybrany lider miejscowej struktury partyjnej Jednej Rosji Rusłan Chadżebiekow. Chazret Sowmen był początkowo przeciwny jego kandydaturze. Prezydent Sowmen przed wyborami parlamentarnymi odmówił umieszczenia swojego nazwiska na liście wyborczej Jednej Rosji, jakoże partia ta planuje przedstawić w parlamencie projekt ustawy o referendum, bez przeprowadzenia którego nie można rozpocząć procedury połączenia Adygei i Kraju Krasnodarskiego. Status republiki stał się głównym powodem konfliktu między prezydentem Sowmienem a władzą federalną, dążącą do połączenia obu podmiotów. Prezydent Sowmien uważa, że połączenie regionu z Krajem krasnodarskim doprowadzi do obniżenia rangi Adygei i utracenia przez nią autonomii, co, jego zdaniem, przyniesie republice negatywne skutki.

4 kwietnia 2006 na posiedzeniu parlamentu Chazret Sowmen skarżył się na niezrozumienie ze strony Moskwy i ogłosił, iż zamierza podać się do dymisji. Wkrótce jednak administracja prezydenta próbowała zdementować fakt zbliżającej się dymisji, wskazując na niewłaściwe zrozumienie słów prezydenta przez deputatów i dziennikarzy. 6 kwietnia 2006 w Majkopie odbyła się kilkutysięczna demonstracja, której uczestnicy wykrzykiwali hasła poparcia dla Sowmiena i żądali pozostawienia go na stanowisku głowy republiki. 11 kwietnia 2006 odbyło się na Kremlu spotkanie, w którym uczestniczyli prezydent Sowmien, Dmitrij Kozakow i głowa kremlowskiej administracji Siergiej Sobianin. Przeprowadzone konsultacje wyjaśniły ostatecznie problem rezygnacji prezydenta Sowmiena, który skierował wniosek o dymisję na ręce prezydenta Władimira Putina. Przyczyną dymisji Sowmiena, oprócz niezgody między władzą federalną a republikańską co do przyszłego statusu republiki, może być zaostrzenie się sytuacji wewnętrznej, związane z aktywizacją kręgów nieprzychylnych idei połączenia Adygei i Kraju Krasnodarskiego, które nie wykluczają nawet podjęcia działań zbrojnych w razie nieuszanowania dotychczasowego statusu republiki. Według niektórych źródeł dymisja mogła być także konsekwencją konfliktu Sowmiena z przedstawicielem prezydenta Rosyjskiej Federacji w Południowym okręgu federalnym Dmitrijem Kozakiem. Konflikt ten miał być podobno związany z fałszowaniem danych dotyczących rozwoju ekonomicznego republiki, jakie przedkładane były administracji centralnej.

[edytuj] Podział administracyjny

Adygeja podzielona jest na 7 rejonów oraz 2 miasta wydzielone.

Rejony:'

• Rejon giagiński (Гиагинский)
• Rejon koszekablski (Кошехабльский)
• Rejon krasnogwardejski (Красногвардейский)
• Rejon majkopski (Майкопский)
• Rejon szowgenowski (Шовгеновский)
• Rejon taktamukajski (Тахтамукайский)
• Rejon teutszekski (Теучежский)

Miasta pod jurysdykcją republiki:

• Majkop
• Adygejsk

[edytuj] Prezydenci Adygei

• Asłan Dżarimow 1992-2002
• Chazret Sowmien 2002-

[edytuj] Tablice rejestracyjne

Tablice pojazdów zarejestrowanych w Adygei mają oznaczenie 01 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.