Runde fyr
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
|
Rundøy fyr |
Runde fyr ligg på Runde i Herøy kommune på Sunnmøre. Det vart oppretta i privat eige som det femte fyret i Noreg etter Lindesnes fyr i 1767. I 1807 tok staten over fyret som vart automatisert i september 2002. Ålesund-Sunnmøre Turistforening (ÅST) har etter dette fått i stand ein avtale med Kystverket, og har sidan juli 2003 nytta den nyaste fyrvaktarbustaden som turisthytte. Fyret vart verna av riksantikvaren i 2001.
Innhaldsliste |
[endre] Historie
Då Runde fyr vart oppretta i 1767, var det fordi auka trafikk langs kysten førde til fleire ulukker, og ikkje minst rundt Runde var det farleg å ferdast. Mellom anna hadde det nederlandske handelsskipet Akerendam gått ned like ved Kvalneset, der fyret står no, i 1725. I starten var fyret mest som ei gryte som ein haldt fyr i, men i 1826, nokre år etter at staten tok over, vart det oppgradert til kullblussfyr. Seinare, i 1858, vart det bygd eit jerntårn yst ute på Kvalneset. I 1935 vart fyret vidare oppgradert til eit betongtårn som står lenger oppe i skråninga. Lykta i det nye tårnet vart tent 27. august samme året. Fyret vart etterkvart meir og meir automatisert og i 2002 var det ikkje lenger naudsynt med menneskleg overvaking og den siste fyrvaktaren flytta ut.
[endre] Busetnad på fyrstasjonen
Dei gamle fyra måtte overvakast nærast døgeret rundt, noko som medførde at fyrvaktaren måtte bu så nær som mogleg. Per 2005 består fyrstasjonen av 6 bygg; sjølve fyrbygninga, smie, 2 bustadshus, kombinert fjøs og låve, og olje- og vedbod. I desse husa helt tidvis svært mange til. Gjennom åra budde der fyrvaktarar, assistentar, koner, born, guvernanter, tenestefolk og husdyr. Guvernantene var der for å halde skule for borna.
[endre] Fakta
- Oppretta i 1767
- Automatisert i 2002
- Lykta ligg 49,5 meter over flo sjø.
- Lysvidda til lykta er 19 nautiske mil.
- Hamna er så utsett og grunn at landsetjing er mogleg kun når det er flo, fint vér og elles roleg sjø.
