José Martí
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
José Julián Martí y Perez (28. januar 1853–19. mai 1895) var ein cubansk filosof, tenkjar, inspirator og president [1]. Han var den store pådrivaren for cubansk sjølvstende frå kolonimakta Spania. Han blir òg sett på som den intellektuelle inspiratoren i den cubanske sjølvstendekrigen. Da krigshandlingane starta på nytt i 1895 var Martí og den cubanske generalen Antonio Maceo dei to sentrale pådrivarane.
På same måte som Maceo returnerte Martí tilbake til Cuba i 1895 frå eksil i USA, nærare bestemt New York. Martí vart straks utnemnd til president av dei cubanske opprørarane. Han fungerte i denne rollen frå 5. mai 1895 til 19. mai 1895, da han reid ut saman med Los Mambies og vart drepen i kamp med spanske troppar, vel 40 år gammal [2].
José Martí levde det meste av det vaksne livet sitt i USA etter å ha vorte landsforvist fra Cuba for anti-spansk verksemd. Under eksilet skreiv han ei rekke bøker og filosofiske tekstar. Frå heimen sin i New York åtvara han mellom anna mot å la amerikanarane få innpass på Cuba, med grunngjeving om at Cuba da ville gå frå å vera ein spansk til ein amerikansk koloni. Dei litterære verka hans er samla i 28 store band.
Martí blir i dag sett på som Cubas «landsfader», og nyt stor respekt i det cubanske folket. Som den andre «landsfaderen» blir Carlos Manuel de Céspedes y del Castillo rekna, som i 1869 starta det første opprøret mot den spanske kolonimakta.
Martí er òg mannen bak det kjende utsegnet «for å vera fri, må du ha kunnskap frå fleire kjelder».
Martí har fått byen Marti på Cuba oppnemnd etter seg, og flyplassen i Havanna ber namnet «José Martí International Airport». Portrettet hans finst på dei cubanske 1 peso-setlane [3].
[endre] Litteratur
- John M. Kirk (1984) «José Martí: mentor of the Cuban nation». University Press. ISBN 0813008123
