Битка кај Гавгамела

Од Википедија, слободна енциклопедија

Битка кај Гавгамела Дел од the Походи на Александар Македонски Јан Бригел Постариот, 1602, Битката кај Арабела, или Битката кај Ис Датум: 1 октомври, 331 п.н.е Локација: веројатно Тел Гомел (Гавгамела) близу Мосул Исход: Решавачка македонско-грчка победа Завојувани страни Македон грчки сојузници Персија Војсководци Александар Македонски Дариј III Сила 7,500 коњица 40,000 пешадија Веројатно околу 250,000 230,000 пешадија, 20,000 коњица 200 српни двоколки бојни слонови Жртви Најмалку 4,200 загинати и ранети Околу 200,000 или повеќе загинати и ранети

Походи на Александар Македонски Херонеја – Граник – Ис – Тир – Гавгамела – Хидасп

Битката кај Гавгамела бил вооружен судир во 331 п.н.е каде Александар Македонски (Македон) го поразил Дариј III (Персија). Битката исто така неточно се нарекува Битката кај Арабела.

Содржина 1 Борци 2 Локација 3 Увертира 4 Битката 4.1 Првични позиции 4.2 Почетокот на битката 4.3 Решавачкиот напад на Александар 4.4 Левото крило 5 Последици 6 Крал на Азија 7 Извори

[уреди] Борци

• Македонци и грчки сојузници под водство на Александар со 7,250 коњица и 40,000 пешадија. (Според Аријан)
• Персијци од водство на Дариј веројатно со 20,000 главно тешка коњица, 230,000 пешадија (вклучувајќи околи 10,000 грчки платеници). Вистинскот број на персијците не е утврден, но се знае дека тие многу побројни од непријателот.

[уреди] Локација

Дариј избрал (или зарамникл) една рамнина кај брдото наречено „Камелова грпка“ или „Камелово брдо“. Името на битката доаѓа од хебрејскјиот збор за „камила“. Точната лкокација на битката неможе да се утврди, но се мисли дека се случила на координатите (36.36° С 43.25° И), источно од Мосул во северниот дел на денешен Ирак. По битката, Дарј избегал во Арабела (денешен Абрил) 100-120 км источно.

[уреди] Увертира

За време на двете години по битката кај Ис Александар продолжил со окупација на Медитеранскиот брег и Египет. Потоа од Сирија тргнал накај срцевината на Персиската империја. Таму ги преминал Еуфрат и Тигар без да наиде на било каков отпор.

[уреди] Битката

[уреди] Првични позиции

Персијците биле на бојното поле уште пред самата битка да започне. Дариј ја регрутирал најдобрата коњица од неговите сатрапии и од сојузничкото скитско племе. Дариј исто така ги спремил српните двоколки за кои имал приготвено чист терен пред неговите трупи. Исто така Дариј имал 50 индискид бојни слонови со поддршка на индиски двоколки, иако тие не играле никаква улога во битката. Пред битката, Дариј наредил да се искорне секаква вегетација на бојното поле за да може што подобро да оперира со српните двоколки.

Самиот дариј стоел во средина заедно со најдобрата пешадија, по персискиот кралски обичај. Тој бил опкружен, оддесно, од каријската коњица, грчките платеници и персиската коњичка гарда. Меѓу центарот и средината ја поставил неговата пешадиска гарда (Јаболконосачи или Бецмртници), индиската коњица и неговите мардиски стрелци.

На двете крила била коњицата. Бес го командувал левото крило со бактријанците, дахајската коњица, арахрозијската коњица, персиската коњица, сузиската коњица, кадузијската коњица и скитите. Двоколките биле сместени напред заедно со мала група бактријци. Мазеј го командувал десното крило со сиријската, медијската, месопотамиската, партијанската, сакијанската, тапуријанската, Хирканијанската, албанската, сакезијската, кападокијанската и ерменската коњица. Кападокијците и ерменците биле сместени во преден план и го воделе нападот. Албанската и сакезијската коњица биле пратени да го обиколат македонското лево крило.

Македонците биле поделени на два дела, со десното крило под директна команда на Александар, а левото на Парменион. Александар се борел со своите коњички придружници. Со нив биле пајонците и лесната коњица на Александар. Платеничката коњица биле исто така поделена на две групи, со ветераните на десното крило, а остатокот од нив пред агријанците и македонските стрелци кои се наоѓале непосредно покрај фалангата. ПАрменион бил лево со тесалците, грчки платеници и тракиските коњички единици. Тие биле наменети да го задржуваат непријателот додека александар го задава решавачкиот удар десно.

Меѓу десната страна и центарот биле критски платеници. Зад нив била група од тесалски коњаници под команда на Филип како и ахајски платеници. Десно од нив бил друг дел од сојузничката грчка коњица. Таму била и фалангата која била позиционирана во двојна линија. Заради тоа што биле бројно надминати 5:1 во коњица, и персиската линија била за 1.5 км пофолга од македонската, изгледало неизбежно дека македонците ќе бидат заобиколени од персијците. Вториот ред фаланга имал за задача да се справи со оваа ситуација ако тоа се случи. Оваа втора линија се состоела главно од платеници.

[уреди] Почетокот на битката

За време на битката Александар употребил толку уникатна стратегија која само неколкумина во светската историја можеле да ја повторат. Неговиот план бил да повлече што повеќе персиска коњица на крилата. Овој план имал за цел да направи отвор во непријателската линија каде подоцна би се задал решавачки удар кај Дариј во центарот. За ова бил потребен речиси совршен тајминг и маневрирање како и условот дека Дариј требал да изделува прв. Македонците нападнале со крилата свиткани наназад под агол од 45° за да ја намамат периската коњица да нападне. Истовремено полека крилата се подвижувале во десно. Александар го приморал Дариј да нападне (и наберзо неговата војска се поместила од подготвениот терен), иако Дариј не сакал да нападне прв одкога видел што се случило во ваква слична ситуација кај Ис. На крајот Дариј бил приморан да нападне.

Сега дариј ги лансирал неговите двоколки. Некои од нив биле пресретнати од агријанците. Меѓутоа македонската војска имала извежбана тактика за соочување со овие смртоносни направи. Првите линии се поттргнале, отворајќи процеп. Коњите одбииле да се втрчаат во копјата на првите редови и се фатиле во т.н. „стапица за глуфци“, каде ги запреле копјата од задните редови. Потоа возачите биле лесно убиени. Двоколките биле бескорисни.

[уреди] Решавачкиот напад на Александар

Како што персијците оделе се понапред и понапред во македонските крила, Александар полека ја исфилтрирал неговата гарда позади. Персијците го направиле истото, додека не се отворила празнина помеѓу левата страна на Бес и центарот на Дариј кога Александар ги пратил своите последни коњички резерви против нив. Александар ги отповикал своите придружници и се подготвил за решавачкиот напад против персијците. Под негово водство, тој ги групирал своите единици во форма на гигантски клин, со самиот Александар на врвот од него. Позади него била бригада од неговата гарда и баталиони од фалангата кои успеал да ги извлече од битка. Овие биле лесни, проследни трупи.

Овој голем клин се судрил директно со ослабениот персиски центар, масакрирајќи ја кралската гарда на Дариј и грчките платеници. Бес од левата страна сега бил отсечен од Дариј и плашејчи се дека и тој би бил нападнат од овој клин почнал да се повлекува. Самиот Дариј бил во опасност да биде отсечен, и тука има неколку различни верзии на она што се случило. Според речиси сите верзии, Дариј почнал да бега и остатокот од неговата војска исто така. Меѓутоа единствениот зачуван документ од тоа време вели дека војската сама почнала да бега.

Диодор се согласува со оваа приказна, со тоа што ја поддржува нејзината валидност. Изгледа дека ова е најверојатно тоа што навистина се случило.

[уреди] Левото крило

Александар сега можел да го гони и да го фати Дариј. Меѓутоа, примил очајни пораки од Парменион (настан кој подоцна ќе биде употребен од Калистен и други за да го дискредитираат Парменион) од левата страна. Александар бил соочен со изборот да го брка Дариј со тоа што би ја изгубил војската, или да се врати кај левото крило за да му помогне на Парменион и да си ја зачува војската. На крај решил да му помогне на Парменион и да го гони Дариј подоцна.

Држејќи се лево, се отворил процеп помеѓу левата страна и центарот на макеоднската војска. Персиските и индиските единици сместени во центарот со Дариј успеале да пробијат. Но наместо да ја нападнат фалангата на Парменион одзади, тие продолжиле накај кампот за да го ограбуваат. ИСто така тие пробале да ја ослободат Кралицата Мајка Сисигамба, но таа одбила да дојде со нив. Враќајќи се назад, индијците успеале да убајат преку 60 коњички придружници.

Во меѓувреме, како што Дариевиот центар се распаѓал, Мазеј исто така почнал да се повлекува по примерот на Бес. Меѓутоа, за разлика од левата страна на Бес, персијците набргу се разорганизирале кога тесалците и другите единици ги нападнале во бегството од непријателот.

[уреди] Последици

По битката, Парменион го обиколил персискиот багажен караван, додека Александар и неговите телохранители го гонеле Дариј со надеж дека ќе го фатат. Како и кај Ис, така и во оваа битка пленот од грабежот бил огромен. Биле фатени 4,000 таленти, како и личната двоколка и лак на Дариј. Исто така биле фатени и бојните слонови.

Дариј успеал да избега од битката со мала група на војинци. Бактријската коњица и Бес, успеале да го стигнат. Некои преживеани од кралската гарда и 2,000 грчки платеници исто така им се придружиле.

Сега Персиската иммерија била поделена на две половини – Источна и Западна. Александар потоа се прогласил за Големиот Крал (титулата на Дариј). При неговот бегство, Дариј одржал говор пред остатокот од неговата војска. Тој планирал да оди источно и да регрутира нова војска за напад врз Александар додека тој одел накај Вавилон. Истовремено Дариј пратил писма до неговите источни сатрапии во кои тој побарал од нив да му останат верни.

[уреди] Крал на Азија

По оваа битка Александар бил крунисан за крал на Азија во Арабела.

[уреди] Извори

Видете Refferences и Bibliography во англиската верзија на статијава.