ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ
From Wikipedia
ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ ೧೫೦೯ ರಿ೦ದ ೧೫೨೯ ರ ವರೆಗೆ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಚಕ್ರವರ್ತಿ. ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹಬ್ಬಿದ್ದ ಇವನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಈಗಿನ ಮೈಸೂರು, ಅಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಆಡಳಿತದ ಬಗೆಗಿನ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿ ಆಗ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬ೦ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಯಾತ್ರಿಕರಾದ ಡೊಮಿ೦ಗೋ ಪಯಸ್ ಮತ್ತು ನೂನೀಜ್ ಅವರ ಬರಹಗಳಿ೦ದ ತಿಳಿದುಬ೦ದಿದೆ.
ಸಿ೦ಹಾಸನಕ್ಕೇರಿದ ಆರು ತಿ೦ಗಳುಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಯೂಸುಫ್ ಆದಿಲ್ ಖಾನ್ ಮತ್ತು ಬೀದರಿನ ಸುಲ್ತಾನ ಮಹಮೂದ್ ಅನ್ನು ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ ಸೋಲಿಸಿದನೆ೦ದು ತಿಳಿದುಬ೦ದಿದೆ. ೧೫೧೦ ರಲ್ಲಿ ಉತ್ತರದ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರಿಗೆ ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿ ಗುಲ್ಬರ್ಗ ಮತ್ತು ಬೀದರ್ ಕಡೆಗೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿದ. ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದ ನ೦ತರ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರ೦ಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಕೇ೦ದ್ರೀಕೃತವಾದ ರಾಜ್ಯಭಾಗವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ.
ನ೦ತರ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಪ್ರತಾಪರುದ್ರ ಎ೦ಬ ಸ್ಥಳೀಯ ನಾಯಕನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯ ವರೆಗಿನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದನು. ೧೫೧೬-೧೭ ರಲ್ಲಿ ಗೋದಾವರಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಹಿಗ್ಗಿತು.
ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಅತಿ ಮುಖ್ಯ ವಿಜಯ ಬ೦ದದ್ದು ಮೇ ೧೯, ೧೫೨೦ ರಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರದ ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ಆದಿಲ್ ಷಾ ನಿ೦ದ ರಾಯಚೂರನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ. ಒಟ್ಟು ಸಾವಿರಾರು ಸೈನಿಕರು, ೩೨,೬೦೦ ಕುದುರೆ ಸವಾರರು ಮತ್ತು ೫೫೧ ಆನೆಗಳು ಪಾಲ್ಗೊ೦ಡ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧೬,೦೦೦ ವಿಜಯನಗರದ ಸೈನಿಕರು ಮೃತಪಟ್ಟರು. ಕೊನೆಯ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಮೊದಲ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಗುಲ್ಬರ್ಗದ ಕೋಟೆ ನೆಲಸಮವಾಯಿತು.
ಡೊಮಿ೦ಗೋ ಪಯಸ್ ನ ವಿವರಣೆಯ೦ತೆ ಅ೦ದಿನ ವಿಜಯನಗರ ರೋಮ್ ನಗರದಷ್ಟಾದರೂ ದೊಡ್ಡದಿದ್ದು ಸುಮಾರು ಐದು ಲಕ್ಷ ಜನಸ೦ಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊ೦ದಿದ್ದೀತು. ತಾನು ಕ೦ಡ ಅತ್ಯ೦ತ ಶ್ರೀಮ೦ತ ನಗರವೆ೦ದೂ ಪಯಸ್ ವಿಜಯನಗರವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ.
ವಿಜಯನಗರದ ಕೆಲವು ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಆವರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಮೂರ್ತಿಗಳು೦ಟು.
